DEPP3: Dấu ấn hợp tác Việt Nam – Đan Mạch về hiệu quả năng lượng

Hợp tác chiến lược vì mục tiêu giảm phát thải và phát triển bền vững

Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Việt Nam – Đan Mạch giai đoạn 2020–2025 (gọi tắt là DEPP3) là một trong những sáng kiến song phương tiêu biểu giữa Chính phủ Việt Nam và Đan Mạch trong lĩnh vực năng lượng.

Là dự án hỗ trợ kỹ thuật do Chính phủ Đan Mạch tài trợ, DEPP3 được thiết kế với mục tiêu hỗ trợ Việt Nam xây dựng lộ trình phát triển carbon thấp trong ngành công nghiệp, phù hợp với các mục tiêu quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững.

Hợp phần 3: Phát triển carbon thấp trong công nghiệp, do Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) chủ trì, là điểm nhấn quan trọng của chương trình.

Với cách tiếp cận thực tiễn, DEPP3 không chỉ dừng lại ở hỗ trợ chính sách mà còn trực tiếp đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc triển khai các dự án tiết kiệm năng lượng, nâng cao năng suất và giảm phát thải.

Theo ông Jorgen Hvid, Cố vấn dài hạn của Chương trình DEPP3, “Chúng tôi đang xây dựng kế hoạch 5 năm tiếp theo của Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Việt Nam – Đan Mạch và hy vọng sẽ tiếp tục giúp Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu về hiệu quả năng lượng trong thời gian tới.”

Một trong những điểm mới nổi bật của DEPP3 là mô hình Thỏa thuận tự nguyện (Voluntary Agreement Scheme – VAS) giữa Chính phủ và doanh nghiệp. Thay vì áp đặt theo quy chuẩn bắt buộc, VAS khuyến khích doanh nghiệp chủ động cam kết tiết kiệm năng lượng trên cơ sở tự nguyện và hợp tác cùng cơ quan quản lý nhà nước. Mô hình này được đánh giá là linh hoạt, phù hợp với bối cảnh Việt Nam đang chuyển đổi mạnh mẽ hướng tới phát triển xanh.

Trong khuôn khổ chương trình, các doanh nghiệp công nghiệp được hỗ trợ kiểm toán năng lượng toàn diện, áp dụng theo tiêu chuẩn quốc tế. Phương pháp tiếp cận của DEPP3 không chỉ đánh giá từng thiết bị riêng lẻ mà xem xét tổng thể toàn bộ quy trình sản xuất, từ đó xác định các giải pháptiết kiệm năng lượng tối ưu nhất.

Đến nay, Chương trình VAS đã hỗ trợ kỹ thuật cho 21 doanh nghiệp thuộc 15 ngành công nghiệp khác nhau, qua đó xác định 119 dự án tiềm năng về hiệu quả năng lượng. Tổng lượng năng lượng có thể tiết kiệm ước tính đạt gần 197,4 GWh mỗi năm, tương đương giảm phát thải khoảng 77.900 tấn CO₂.

Nếu toàn bộ các dự án được triển khai, doanh nghiệp có thể tiết kiệm khoảng 6 triệu USD chi phí năng lượng hằng năm, với thời gian hoàn vốn trung bình chỉ khoảng 3,2 năm, minh chứng rõ ràng cho hiệu quả kinh tế của các giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Song song với đó, Chương trình DEPP3 cũng chú trọng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ kiểm toán viên và cán bộ quản lý năng lượng. Tính đến nay, 55 kiểm toán viên đến từ 9 công ty kiểm toán năng lượng và hơn 95 cán bộ kỹ thuật đã được các chuyên gia Đan Mạch đào tạo, hướng dẫn sử dụng các công cụ và phương pháp kiểm toán mới theo chuẩn quốc tế.

Hoạt động này không chỉ giúp chuẩn hóa quy trình kiểm toán năng lượng tại Việt Nam, mà còn tạo nền tảng cho việc hình thành đội ngũ chuyên gia năng lượng chất lượng cao, phục vụ mục tiêu phát triển công nghiệp carbon thấp và bền vững trong giai đoạn tới.

Thỏa thuận tự nguyện – Cách tiếp cận mới cho doanh nghiệp Việt Nam

Một ví dụ điển hình là Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (HABECO ID). Doanh nghiệp này đã mạnh dạn chuyển đổi từ lò hơi đốt than sang lò hơi sinh khối. Giải pháp giúp tiết kiệm chi phí năng lượng đáng kể, đồng thời giảm phát thải khí CO₂, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

“Chúng tôi đã hỗ trợ doanh nghiệp đánh giá toàn diện các quy trình sản xuất tiêu tốn nhiều năng lượng, từ đó đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng”- ông Jorgen Hvid chia sẻ.

Thông qua hoạt động kiểm toán năng lượng, các chuyên gia tư vấn đã áp dụng một cách tiếp cận hoàn toàn mới – không chỉ tập trung vào một số hệ thống riêng lẻ như lò hơi hay thiết bị chiếu sáng như trước đây, mà hướng đến một phương pháp tích hợp, toàn diện hơn. Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng thể về toàn bộ hệ thống năng lượng, từ đó xác định mọi quy trình có tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong nhà máy.

Ông Jorgen Hvid cũng bày tỏ vui mừng khi doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư thực hiện khuyến nghị của chương trình. Theo ông Jorgen Hvid, Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng và cơ hội để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng. Tuy nhiên, việc triển khai các dự án này vẫn còn không ít khó khăn, đặc biệt là về năng lực kỹ thuật và công nghệ.

“Do đó, sự hỗ trợ chuyên môn là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp có thể biến các ý tưởng tiết kiệm năng lượng thành dự án thực tế. Đây cũng chính là lý do mà chúng tôi thiết kế và triển khai chương trình này tại Việt Nam”- ông Jorgen Hvid nhấn mạnh”-  Jorgen Hvid chia sẻ.

Các chuyên gia của DEPP3 nhận định: Nhiều doanh nghiệp hiện chưa có đủ dữ liệu chi tiết về mức tiêu thụ năng lượng thực tế, do thiếu hệ thống đo lường. Bên cạnh đó, thị trường cung cấp công nghệ năng lượng đôi khi còn thiếu minh bạch, khiến doanh nghiệp khó lựa chọn giải pháp đáng tin cậy. Vì vậy, doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ từ các chuyên gia am hiểu đặc thù ngành để giúp xây dựng các dự án khả thi, thuyết phục được ban lãnh đạo đầu tư.

Từ hợp tác song phương đến tác động toàn diện

Sau 5 năm triển khai, DEPP3 đã hoàn thành ba hợp phần trọng tâm, mỗi hợp phần hướng tới một nhóm mục tiêu rõ ràng nhưng bổ trợ lẫn nhau.

Tuy nhiên, khó khăn vẫn tồn tại, đặc biệt là ở khả năng đo lường tiêu thụ năng lượng, thiếu hệ thống dữ liệu và cơ chế tài chính cho dự án xanh. Chính vì vậy, giai đoạn tiếp theo của chương trình các chuyên gia của DEPP3 cho rằng, chương trình cần tập trung  ba trụ cột: Xây dựng cơ chế quản lý lâu dài cho mô hình Thỏa thuận tự nguyện (VAS); Thành lập Quỹ hỗ trợ hiệu quả năng lượng để khuyến khích đầu tư vào các dự án xanh; Đào tạo giảng viên nguồn nhằm phát triển đội ngũ kiểm toán viên và chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng.

Những hoạt động này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng vững chắc giúp Việt Nam triển khai hiệu quả Nghị quyết số 70 – NQ/TW của Bộ Chính trị năm 2025 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Ông Hvid khẳng định: “DEPP3 là minh chứng cho hiệu quả của hợp tác công – tư và sự đồng hành giữa hai quốc gia trong quá trình chuyển đổi xanh. Đan Mạch sẽ tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ Việt Nam xây dựng các chính sách, công nghệ và nguồn nhân lực cần thiết cho một nền công nghiệp carbon thấp.”

Bà Trần Hồng Việt - Quản lý chương trình cấp cao, Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam khẳng định: Sau gần 5 năm triển khai, DEPP3 không chỉ tạo chuyển biến nhận thức mà còn hình thành hệ thống giải pháp mang tính thực tiễn cho hàng loạt doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam. Từ việc nâng cao năng lực quản lý năng lượng, hoàn thiện khung pháp lý, đến hỗ trợ kỹ thuật cụ thể, chương trình đã góp phần biến tiết kiệm năng lượng thành hành động cụ thể, gắn chặt giữa mục tiêu kinh tế và môi trường.

Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu vừa tăng trưởng nhanh, vừa phát triển bền vững, mô hình hợp tác Việt Nam – Đan Mạch trong khuôn khổ DEPP3 chính là hình mẫu về chuyển đổi năng lượng có trách nhiệm, đặt con người và hành tinh ở vị trí trung tâm.