Cơ hội mới cho các nhà đầu tư tại Việt Nam khi thực thi RCEP

Hiệp định thương mại tự do (FTA) này được coi là khối thương mại lớn nhất thế giới và RCEP để ngỏ cánh cửa cho Ấn Độ có thể trở lại trong tương lai.

Mặc dù Trung Quốc là thành viên của một số hiệp định thương mại song phương, nhưng đây là lần đầu tiên nước này ký kết một hiệp định thương mại đa phương khu vực. Cũng giống như Hiệp định Thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA), Hiệp định Thương mại tự do Anh - Việt (UKVFTA) và Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), RCEP sẽ cắt giảm thuế quan và đặt ra các quy tắc thương mại, đồng thời giúp liên kết cung chuỗi, đặc biệt là khi các chính phủ đối mặt với các hiệu ứng Covid-19. FTA bao gồm tất cả các khía cạnh kinh doanh bao gồm thương mại, dịch vụ, thương mại điện tử, viễn thông... Thuế quan sẽ được cắt giảm trong vòng 20 năm. RCEP đặt ra âm hưởng cho thương mại trong tương lai ở ASEAN, tiếp tục xây dựng dựa trên các hiệp định thương mại trước đây trong ASEAN nhưng cũng bao gồm các hiệp định lần đầu tiên với các nước khác như Nhật Bản và Hàn Quốc.

RCEP bao gồm thị trường 2,3 tỷ dân và sản lượng toàn cầu 26,2 nghìn tỷ USD. Điều này chiếm khoảng 30% dân số trên toàn thế giới và hơn một phần tư kim ngạch xuất khẩu trên thế giới. Giống như một số FTA của Việt Nam, RCEP là một hiệp định thương mại hiện đại có tính đến các quốc gia có quy mô, dân số và GDP khác nhau. Các tài liệu từ Ngân hàng Thế giới dự báo, các quốc gia tham gia RCEP sẽ có GDP tăng 1,5%. Các nhà kinh tế lưu ý, thỏa thuận này có thể bổ sung gần 200 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là sẽ mất nhiều năm để thấy được lợi ích của RCEP và có thể không đáng kể như CPTPP và EVFTA đối với Việt Nam.

RCEP được ký kết tại Hội nghị Cấp cao ASEAN do Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020. Fitch Solutions lưu ý rằng, đối với Việt Nam, các ngành hàng xuất khẩu chính dự kiến ​​sẽ được hưởng lợi bao gồm công nghệ thông tin, giày dép, nông nghiệp, ô tô và viễn thông. Hiệp định RCEP sẽ giúp Việt Nam tiếp cận các thị trường tiêu dùng lớn, gấp đôi quy mô của các thị trường trong CPTPP. Khi Việt Nam trở thành nhà sản xuất công nghệ cao, RCEP có thể giúp các doanh nghiệp trong nước tăng cường xuất khẩu và thu hút hàng hóa chất lượng cao cho người tiêu dùng. Ngoài ra, với nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam như nông sản và các sản phẩm thủy sản, Việt Nam được hưởng lợi. Việc đơn giản hóa các thủ tục như hải quan và quy tắc xuất xứ sẽ giúp giảm bớt tình trạng quan liêu, cho phép nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia hơn. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm 98% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam, đóng góp vào 40% GDP, và do đó RCEP mang lại cơ hội đáng kể cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam trong việc nâng cao chuỗi giá trị.

Đối với các nhà đầu tư hoạt động trên khắp ASEAN, Trung Quốc và các khu vực khác - RCEP mang lại nhiều tích cực. Thủ tục hải quan hợp lý, quy tắc xuất xứ thống nhất và khả năng tiếp cận thị trường được cải thiện sẽ giúp đầu tư vào nhiều địa điểm - một chiến lược đầu tư khả thi và hấp dẫn hơn nhiều và có khả năng đưa mô hình kinh doanh “Trung Quốc + 1” lên hàng đầu.

Quy tắc xuất xứ chung sẽ giảm chi phí cho các công ty có chuỗi cung ứng trải dài khắp châu Á và có thể khuyến khích các công ty đa quốc gia đến các nước RCEP thiết lập chuỗi cung ứng trong toàn khối, do đó tăng cường hoạt động chuỗi giá trị toàn cầu trong khu vực. Các hướng dẫn về quy tắc xuất xứ cũng có thể có tác động đáng kể. Ví dụ, quy tắc xuất xứ có thể phức tạp và cần được kiểm tra cẩn thận để đủ điều kiện hưởng thuế quan ưu đãi với các nước thành viên đã có hướng dẫn về quy tắc xuất xứ. Nhưng RCEP đơn giản hóa điều này.

Theo FTA, tất cả các nước thành viên sẽ được đối xử bình đẳng, điều này cũng mang lại cho các nhà đầu tư động lực tìm kiếm các nhà cung cấp trong khối thương mại. Ví dụ, trước đây, một sản phẩm sản xuất tại Việt Nam nhưng có các bộ phận từ Hàn Quốc có thể phải chịu thuế quan ở một nơi khác trong khu vực mậu dịch tự do ASEAN, nhưng với RCEP có hiệu lực, sản phẩm sẽ đủ điều kiện đáp ứng các nguyên tắc về quy tắc xuất xứ.

Với việc Việt Nam tìm nguồn cung ứng một phần đáng kể đầu vào sản xuất từ ​​các nước như Trung Quốc và Hàn Quốc, những nước trước đây không thuộc các hiệp định thương mại, Việt Nam có lợi và được hưởng ưu đãi thuế quan hơn nữa. Một tài liệu quy tắc xuất xứ duy nhất sẽ đủ để bao gồm tất cả các quốc gia RCEP. Do đó, RCEP cũng sẽ giúp giảm chi phí sản xuất và tạo môi trường thuận lợi hơn cho các công ty bằng cách cho phép họ xuất khẩu sản phẩm ở bất kỳ đâu trong khối mà không cần đáp ứng các yêu cầu riêng biệt đối với từng quốc gia.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng lưu ý rằng, một khi RCEP có hiệu lực, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh cả trong nước và thị trường xuất khẩu. Các nhà đầu tư muốn tận dụng lợi thế của ngành sản xuất ở châu Á cần nghiên cứu kỹ văn bản FTA để tìm hiểu về các lợi thế. Các nhà sản xuất ở các nước tiên tiến hơn như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản có thể xem xét cách giảm thiểu chi phí bằng cách gia công phần mềm gia công cuối cùng ở các nước ASEAN kém phát triển hơn để được hưởng lợi. Điều này cũng sẽ giúp chuyển giao công nghệ để đưa hoạt động của các nước kém phát triển hơn bằng cách tạo sân chơi bình đẳng.