Cải thiện môi trường kinh doanh: Trên thông dưới cũng phải thoáng

Trợ lực cho doanh nghiệp

Là chủ doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang các thị trường lớn, ông Nguyễn Liêm - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Lâm Việt (Bình Dương) – cho biết, từ đầu năm đến nay, dù tình hình kinh tế - chính trị thế giới có nhiều biến động, tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu của đơn vị vẫn duy trì tốc độ như năm ngoái.

Xuất khẩu đến nhiều thị trường lớn, trong đó nguồn nguyên liệu gỗ nhập khẩu đầu vào của doanh nghiệp cũng chủ yếu từ Hoa Kỳ. Ông Nguyễn Liêm thông tin, hoạt động sản xuất kinh doanh xuất khẩu của ngành gỗ Việt Nam – Hoa Kỳ là sự cộng sinh bởi Việt Nam nhập khẩu đầu vào từ Hoa Kỳ và xuất khẩu trở lại thị trường này.

Cũng theo ông Liêm, cộng đồng doanh nghiệp trong ngành cũng rất phấn khởi và biết ơn bởi sự hỗ trợ rất lớn của Chính phủ, các Bộ, ngành, trong đó có Bộ Công Thương về sự chuẩn bị và những thiện trí trong hướng tới cân bằng cán cân thương mại hài hòa, bền vững Hoa Kỳ.

Mới đây, đặc phái viên của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã làm việc với Trưởng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson L. Greer. Tại đây, Bộ trưởng cũng đã thông tin về các nhóm giải pháp cụ thể mà Chính phủ Việt Nam đang chủ động triển khai thực hiện nhằm thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư với Hoa Kỳ một cách toàn diện, hài hoà và bền vững. Đồng thời, Bộ trưởng cũng đã tham dự và chứng kiến buổi lễ ký kết và công bố các thỏa thuận hợp tác, hợp đồng mua sắm máy móc, trang thiết bị, nguyên nhiên vật liệu và dịch vụ, hàng hóa giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Hoa Kỳ.

Với tổng giá trị các thỏa thuận kinh tế, thương mại ký kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Hoa Kỳ dự kiến sẽ triển khai trong giai đoạn từ năm 2025 khoảng 90,3 tỷ USD, tạo ra hàng trăm ngàn việc làm cho người lao động hai nước. Sự kiện ký kết các thỏa thuận và biên bản ghi nhớ này là hành động thiết thực thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai nước một cách thực chất, ngày càng đi vào chiều sâu và hiệu quả.

Không chỉ là những hành động ý nghĩa, thiết thực, mở đường lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Các chủ trương, quyết sách, thông điệp của Đảng, Chính phủ liên quan đến công tác nâng cao tính thân thiện, hiệu quả của môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam được cộng đồng doanh nghiệp rất ủng hộ. Bởi việc này sẽ tạo sức mạnh cộng sinh rất lớn cho doanh nghiệp ở cả đầu đẩy (cải thiện cơ chế chính sách) và đầu kéo của thị trường.

Trong đó, mới đây nhất, tại kết luận phiên họp của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 diễn ra ngày 18/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh thông điệp: “Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính không có giới hạn, làm càng nhiều càng tốt; cương quyết chuyển đổi trạng thái từ bị động tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính sang trạng thái chủ động, tích cực phục vụ nhân dân, doanh nghiệp”.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về việc này, ông Nguyễn Vân – Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội (HANSIBA) – thông tin, năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 và là tiền đề để Việt Nam tự tin bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, hướng tới thực hiện thắng lợi mục tiêu Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030.

Về phía cộng đồng doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Hà Nội, bên cạnh việc cải thiện năng lực sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, việc đẩy mạnh cải cách môi trường kinh doanh, thủ tục hành chính sẽ tạo động lực rất lớn cho doanh nghiệp trong ngành trong việc nắm bắt được cơ hội kinh doanh.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp là nguồn lực và động lực cho sự phát triển kinh tế của địa phương, của đất nước. Việc thay đổi tư duy sang nền hành chính phục vụ, lấy người dân, doanh nghiệp là đối tượng phục vụ cũng chính là cách khơi thông nguồn lực phát triển.

Ông Nguyễn Liêm thông tin thêm, việc cắt giảm được thủ tục hành chính với các doanh nghiệp đây là sẽ là một trong những động lực để doanh nghiệp phát triển. Bởi hiện nay, doanh nghiệp đang phải chịu gánh nặng chi phí, cả chính thức và không chính thức, gây tốn kém cho họ.

“Chưa nói đến chi phí về thủ tục hành chính, chi phí đi lại,… nhưng vấn đề cực kỳ quan trọng đó là thời gian. Mỗi dự án đầu tư mà cắt giảm được các thủ tục hành chính trong thời gian triển khai dự án, giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro bỏ lỡ cơ hội đầu tư hay bị phạt đơn hàng. Điều này có nghĩa là đồng vốn bỏ ra có thể mang lại hiệu quả ngay, đây mới là vấn đề mà doanh nghiệp đặc biệt quan tâm”, ông Nguyễn Liêm nói.

Dư địa cắt giảm thủ tục hành chính còn lớn hơn nữa

Trên thực tế, bài toán nâng cao tính thân thiện, hiệu quả của môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam đã được đặt ra từ rất nhiều năm trở lại đây. Tuy nhiên, tại thời điểm này, kỳ vọng tìm ra được một lời giải thỏa đáng mới thật sự mạnh mẽ bởi lẽ vấn đề này đang nhận được sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao từ các cấp lãnh đạo cao nhất.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan - cho hay, chúng ta hô hào cải cách hành chính bao nhiêu năm nay, nhưng làm cũng chẳng được bao nhiêu. Số giấy phép con cứ đẻ ra mãi. Trước đây, khi ra Luật Doanh nghiệp 1999, chúng ta chỉ có 400 giấy phép con, khi đó, chúng tôi cũng đã đưa ra bàn thảo tại tổ thi hành Luật doanh nghiệp và đề nghị Thủ tướng gỡ bỏ thì gỡ được 157 giấy phép con. Tuy nhiên, sau gần 30 năm, số giấy phép con lại bùng nổ và để đến nay các điều kiện kinh doanh và giấy phép con lên đến con số hàng nghìn và phải đề xuất cắt bỏ.

“Vừa qua, Chính phủ đưa ra chỉ tiêu cắt bỏ 30%, con số này còn là ít, tôi cho rằng con số này phải là 50%. Cần phải làm biện pháp mạnh tay. Nếu Bộ, ngành, địa phương nào ban hành giấy phép con không phù hợp mà không tự ý dỡ bỏ thì Chính phủ có quyền gỡ bỏ dựa trên ý kiến phân tích của các chuyên gia, của pháp luật, của doanh nghiệp và người dân. Cần phải làm thật mạnh, nếu vì nể nang vài đơn vị thì sẽ ảnh hưởng đến cái chung”, bà Phạm Chi Lan đề xuất.

Nói về công tác cải cách thủ tục hành chính, ông Nguyễn Đình Cung - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương – thông tin, cách đây 10 năm, chúng tôi đã nói nhiều đến việc hệ thống pháp luật của chúng ta đang gặp phải vấn đề 6 không: không rõ ràng, không minh bạch, không cụ thể, không hợp lý, không hiệu lực, không tiên liệu trước được. Do đó, khi bắt tay vào thực thi, dẫn đến việc tốn kém vô cùng bởi chúng ta không biết thế nào là thực thi đúng, thế nào là thực thi sai. Việc này, đặt người dân, doanh nghiệp trước những rủi ro rất lớn về mặt pháp lý. Chi phí tuân thủ mà chúng ta đo lường bằng bao nhiêu tiền nó không thấm gì so với chi phí cơ hội mà chúng ta mất.

Về nguyên nhân, hệ thống pháp luật của chúng ta được xây dựng dựa trên tư duy là hiểu biết đến đâu thì chúng ta quản lý đến đấy, hiểu biết đến đâu thì chúng ta mở đến đấy và không quản được thì cấm. Do đó, đặt ra rất nhiều quy định, nhiều công cụ để quản lý, từ đó, tạo ra các thủ tục hành chính.

“Một dự án làm thủ tục mà kéo dài từ 3-7 năm thì chúng ta mất cơ hội rất lớn. Chi phí cơ hội chúng ta mất đi rất nhiều do thể chế mà chúng ta hiện đang định tháo bỏ nó. Chưa bao giờ, chúng ta có được một thời kỳ thuận lợi cho cải cách thể chế như bây giờ”, ông Nguyễn Đình Cung nói.

Các chuyên gia trong ngành cũng nhận định, mục tiêu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính; ít nhất 30% chi phí kinh doanh,… có thể hoàn thành trong năm 2025 bởi việc ứng dụng các công nghệ mới như dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý, lưu trữ hồ sơ, xử lý yêu cầu hay vướng mắc của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc sắp xếp lại bộ máy theo hướng tinh gọn hơn sẽ giảm thiểu các tầng nấc trung gian trong xử lý các thủ tục hành chính.

Cùng sự đồng tình, ủng hộ, vẫn còn những điều mà các doanh nghiệp tỏ ra băn khoăn. Ông Nguyễn Liêm chia sẻ: Trước đây, sau mỗi đợt cắt giảm thủ tục hành chính, chúng tôi có cảm giác hình như có những gì đó mới, cắt rồi nhưng các thủ tục hành chính sinh sôi nảy nở lại. Nhiều thủ tục hành chính, doanh nghiệp cũng không biết đường nào mà lần.

Cũng theo ông Nguyễn Liêm, phía trên thì hô hào cắt giảm, nhưng phía dưới lại “đẻ thêm” thủ tục con, việc này làm cản trở sự phát triển của các địa phương. Đấy cũng là lý do nguồn thu ngân sách của địa phương này khác địa phương khác. Do đó, điều mà cộng đồng doanh nghiệp mong mỏi trong việc cải thiện môi trường kinh doanh đó là trên thông dưới cũng phải thoáng.

Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong lĩnh vực kinh tế, chúng ta đặt ra mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững, liên tục suốt hai thập kỷ tới, để đạt ngưỡng thu nhập trung bình cao năm 2035 và thu nhập cao năm 2045.

Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2025 đưa ra nhiệm vụ trọng tâm là đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật; cắt giảm, đơn giản thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, minh bạch, lành mạnh để hỗ trợ doanh nghiệp.

Đáng chú ý, Văn phòng Chính phủ được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị quyết phê duyệt Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh giai đoạn 2025 – 2030 và hoàn thành trước ngày 31/3/2025.

Một nền kinh tế muốn cất cánh thì trước tiên cần phải có được một bệ phóng tốt. Bệ phóng đó là các điều kiện, quy định pháp lý và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp hay môi trường đầu tư, kinh doanh.

“Không có giới hạn trong cắt giảm thủ tục hành chính”, thông điệp của người đứng đầu Chính phủ cũng đã được gửi đến các Bộ, ngành, địa phương. Việc này sẽ góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, từ đó, tạo ra mô hình tăng trưởng dựa trên chiều sâu, hiệu quả kinh doanh và đầu tư cao hơn. Đây sẽ là bệ phóng để nền kinh tế Việt Nam cất cánh.