Giáo sư Trần Ngọc Đường: Sáp nhập để tối ưu nguồn lực, tạo đà phát triển

Ngày 24/01/2025, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Kết luận số 121-KL/TW về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Một trong những nội dung quan trọng được nhấn mạnh là sắp xếp lại các đơn vị hành chính, giảm cấp hành chính trung gian, mở rộng không gian phát triển và tăng cường nguồn lực địa phương. Chủ trương này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý nhà nước mà còn mở ra cơ hội để các địa phương phát huy tối đa tiềm năng phát triển.

Tuy nhiên, đây cũng là một thay đổi lớn, đặt ra không ít thách thức trong tổ chức thực hiện. Giáo sư Trần Ngọc Đường - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, chuyên gia cao cấp của Viện nghiên cứu lập pháp của Quốc hội Việt Nam, người có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tổ chức bộ máy hành chính và lập pháp, đã có những chia sẻ sâu sắc với Báo Công Thương về vấn đề này.

Không chỉ là thay đổi cơ học

Theo Giáo sư Trần Ngọc Đường, việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính không chỉ đơn thuần là tinh giản bộ máy mà còn nhằm tạo động lực mới cho phát triển.

Ông phân tích: “Trong lịch sử, Việt Nam đã từng có nhiều lần điều chỉnh đơn vị hành chính như sáp nhập tỉnh Hà Tây vào Hà Nội, chia tách tỉnh Hà Nam - Nam Định hay sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã. Những thay đổi này, nếu được thực hiện trên cơ sở khoa học, có lộ trình hợp lý, đều mang lại hiệu quả tích cực”.

Giáo sư Trần Ngọc Đường. Ảnh: Quốc Chuyển

Thuận lợi lớn nhất của việc giảm cấp trung gian, theo Giáo sư Trần Ngọc Đường đó chính là: “Bộ máy tinh gọn hơn, giảm chi phí vận hành, tăng cường khả năng điều hành thống nhất. Khi không còn quá nhiều đơn vị hành chính cồng kềnh, việc quy hoạch phát triển cũng sẽ đồng bộ, hiệu quả hơn”.

Tuy nhiên, Giáo sư cũng nhấn mạnh đến thách thức của quá trình này. Theo đó, vấn đề lớn nhất là làm sao đảm bảo chính quyền mới vẫn vận hành hiệu quả, không gây xáo trộn về quản lý và đời sống người dân.

"Nếu sáp nhập mà thiếu chuẩn bị kỹ lưỡng về nhân sự, tài chính và cơ chế hoạt động, có thể dẫn đến tình trạng lúng túng trong quản lý, gây khó khăn cho chính quyền địa phương và người dân”, ông nói.

Thay đổi để phát triển

Một trong những băn khoăn lớn nhất được nhiều người dân quan tâm và chia sẻ ý kiến, đó là khi giảm cấp trung gian là nguy cơ gia tăng khoảng cách giữa chính quyền và người dân. Tuy nhiên, theo Giáo sư Trần Ngọc Đường, đây không phải là vấn đề nếu có cơ chế phù hợp.

“Vấn đề không nằm ở việc bỏ hay giữ cấp huyện, mà ở cách tổ chức lại bộ máy hành chính. Nếu chúng ta đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao vai trò của chính quyền cấp xã và ứng dụng công nghệ số vào quản lý hành chính, thì lo ngại này hoàn toàn có thể giải quyết được”, Giáo sư Trần Ngọc Đường cho biết.

Giáo sư Trần Ngọc Đường trao đổi với phóng viên Báo Công Thương

Ông lấy ví dụ từ kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới, nơi chính quyền trung gian được cắt giảm nhưng bù lại, chính quyền cơ sở được tăng quyền, đồng thời ứng dụng công nghệ để đảm bảo mọi giao dịch hành chính đều thuận lợi, minh bạch. Nếu làm tốt điều này, không chỉ giúp tinh gọn bộ máy mà còn nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

“Việc sắp xếp lại đơn vị hành chính không phải là một cuộc cải cách cơ học, mà là một bước đi chiến lược để nâng cao năng lực quản lý, tối ưu hóa nguồn lực và tạo đà cho phát triển. Để làm được điều đó, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế, tổ chức và con người. Đồng thời, việc lấy ý kiến của người dân và phản hồi từ thực tế là yếu tố then chốt để đảm bảo sự đồng thuận và tính khả thi của chính sách”, Giáo sư Trần Ngọc Đường chia sẻ.

Tinh thần này theo Giáo sư cần được quán triệt trong quá trình cải cách: Không thay đổi vì thay đổi, mà thay đổi để có một hệ thống hành chính mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn, phục vụ người dân tốt hơn và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.