Bộ Công Thương giữ vai trò dẫn dắt, giúp doanh nghiệp tận dụng EVFTA

Ngày 1/8/2020, Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực, mở ra chương mới trong hợp tác giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Liên minh châu Âu. Đặc biệt, sau 5 năm đi vào thực thi, EVFTA đã mang lại những lợi ích rõ rệt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Theo cam kết trong EVFTA, trong vòng 7 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực, EU cam kết xóa bỏ 99,2% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Đối với 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại (bao gồm: một số sản phẩm gạo, ngô ngọt, tỏi, nấm, đường và các sản phẩm chứa hàm lượng đường cao...) Cùng đó, EU cam kết mở cửa cho Việt Nam theo hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.

Về thuế xuất khẩu của Việt Nam, Việt Nam cam kết xoá bỏ hầu hết các loại thuế xuất khẩu đối với hàng hoá xuất sang EU. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở EU sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường Việt Nam với hơn 90 triệu người tiêu dùng, đặc biệt là tầng lớp trung lưu đang tăng trưởng nhanh.

Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các sản phẩm truyền thống của châu Âu như thực phẩm, rượu vang và các sản phẩm khác như dược phẩm hay phụ tùng ô tô...

Với những cam kết thuế quan hấp dẫn, sau 5 năm thực thi và tận dụng EVFTA, có đến 98,2% doanh nghiệp châu Âu cho biết, họ đã biết đến EVFTA và gần một nửa trong số đó báo cáo rằng hiệp định mang lại lợi ích từ mức trung bình đến đáng kể.

Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaer cho biết, kết quả quan trọng nhất trong việc thực thi, tận dụng EVFTA của cộng đồng doanh nghiệp hai nước đó chính là sự gia tăng mạnh mẽ số lượng các công ty xác định việc giảm thuế quan là một lợi ích chính.

Đáng chú ý, theo kết quả thống kê từ Bộ Công Thương, sau 5 năm Hiệp định EVFTA được đưa vào thực thi, khối lượng thương mại giữa EU - Việt Nam đã tăng 40% kể từ năm 2020. Mặc dù chỉ 21% số doanh nghiệp được khảo sát có thể định lượng được lợi ích tài chính trực tiếp từ EVFTA, nhưng những doanh nghiệp có thể định lượng được lợi ích tài chính trực tiếp từ EVFTA cho biết lợi nhuận ròng của họ tăng trung bình 8,7%, với những doanh nghiệp báo cáo thành công nhất lên tới 25%.

Phân tích rõ hơn những kết quả đạt được sau 5 năm thực thi và tận dụng EVFTA, lãnh đạo EuroCham cho rằng, giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) chính là át chủ bài của ngoại giao thương mại, một tài sản chiến lược không chỉ đảm bảo quyền tiếp cận ưu đãi thuế quan từ EVFTA, mà còn là nền tảng củng cố niềm tin với các đối tác quốc tế.

Theo khảo sát BCI quý II/2025 của EuroCham, có 56% doanh nghiệp tham gia khảo sát (chủ yếu là các tập đoàn quy mô lớn) cho biết họ nộp chứng từ C/O hàng tháng. Trong khi phần lớn doanh nghiệp nhận được C/O trong khoảng 3 - 5 ngày làm việc, vẫn còn 12% phản ánh tình trạng chậm trễ kéo dài hơn một tuần, có thể dẫn tới gián đoạn chuỗi cung ứng và gia tăng chi phí hoạt động. Ở chiều ngược lại, 5% doanh nghiệp cho biết đã nhận được C/O trong vòng 24 giờ, một tín hiệu tích cực cho thấy hiệu quả đang được cải thiện ở một số khâu trong quy trình hải quan.

Kể từ ngày 5/5/2025, Bộ Công Thương đã chính thức tiếp quản quy trình cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O), với định hướng thúc đẩy chuyển đổi số trong một số khâu then chốt. Động thái này được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao, vì hứa hẹn sẽ cắt giảm thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý và tích hợp hiệu quả hơn với hệ thống hải quan điện tử và chữ ký số.

“Bộ Công Thương đóng vai trò then chốt trong việc triển khai hiệu quả Hiệp định EVFTA, góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp châu Âu tiếp cận, mở rộng thị trường tại Việt Nam, cũng như làm cầu nối xúc tiến thương mại giữa hai khu vực thông qua các chương trình hội chợ, đối thoại chính sách...”.

Giai đoạn tới, EVFTA sẽ bước vào giai đoạn thực thi toàn diện khi hầu hết các dòng thuế giảm về 0%, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam đang có khoảng 7 năm đi trước các đối thủ cạnh tranh chưa có hiệp định thương mại tự do (FTA) với EU. Nếu không tận dụng tốt, chúng ta sẽ để mất lợi thế này vào tay các quốc gia khác.

EU là thị trường có yêu cầu cao về tính bền vững, an toàn và minh bạch. Doanh nghiệp Việt cần đầu tư lâu dài, đổi mới cách thức tiếp cận đối tác, xây dựng các chiến lược tiếp thị hiện đại và có sự chuẩn bị nghiêm túc về tiêu chuẩn môi trường, tỷ lệ tái chế, và khả năng phát thải thấp. Chiến lược dài hạn và tư duy "xanh" có thể được xem như chìa khóa cho giai đoạn tới của EVFTA.

Không chỉ vậy, cần đổi mới phương thức tiếp thị, xây dựng thương hiệu mạnh tại Đức; tận dụng hệ thống xúc tiến thương mại, kết nối từ Thương vụ và các hiệp hội ngành hàng. Cùng với đó, chuẩn bị kịch bản ứng phó với biến động thị trường, tận dụng lợi thế EVFTA trước khi các đối thủ khác ký FTA với EU.