Bát Xát: Vùng cao tỏa sáng nhờ sản phẩm đặc trưng đồng bào

Vùng đất núi rừng và tiềm năng đặc sản

Bát Xát hiện là một xã trực thuộc tỉnh Lào Cai, nơi núi rừng bát ngát hòa cùng sương mây bồng bềnh. Cảnh quan hùng vĩ, khí hậu mát lành và những thửa ruộng bậc thang trải dài trên triền núi tạo nên vẻ đẹp vừa tráng lệ vừa bình dị. Đây cũng là mảnh đất nuôi dưỡng những sản phẩm đặc trưng giàu bản sắc của đồng bào dân tộc thiểu số.

Đi qua các nương chè Shan cổ thụ, ruộng gạo Séng Cù, hay vườn sâm dây Hưng Hiền, ta như nghe thấy nhịp sống của núi rừng, nơi người dân vừa chăm cây vừa giữ gìn văn hóa truyền thống. Những tấm lòng cần cù, những bàn tay khéo léo của người H’Mông, Dao, Tày tạo nên giá trị khác biệt, khiến mỗi sản phẩm ở đây không chỉ là thực phẩm mà còn là câu chuyện của núi rừng, của con người.

Đó là gạo Séng Cù Mường Vi, từng hạt gạo căng mọng như ngọc trai núi rừng được chăm chút cẩn thận từ lúc gieo mạ đến khi thu hoạch. Người H’Mông ở Bát Xát đã liên kết thành các tổ nhóm sản xuất, vừa bảo tồn giống gạo truyền thống, vừa áp dụng kỹ thuật canh tác bền vững. Hạt gạo thơm, dẻo, giữ nguyên hương vị núi rừng, giờ đây đã xuất hiện tại các siêu thị và sàn thương mại điện tử, đưa hình ảnh Bát Xát lan tỏa khắp miền xuôi.

Hoặc rượu thảo mộc Panxipan là kết tinh của bản sắc và sáng tạo. Những thảo mộc trên núi cao, hòa cùng men lá truyền thống, tạo nên hương vị ấm nồng, đượm hồn núi rừng. Người Dao gác bếp, ủ rượu từ sáng đến tối, vừa kiểm tra nhiệt độ, vừa lắng nghe tiếng núi reo trong ly rượu. Các sản phẩm Panxipan không chỉ phục vụ nhu cầu thưởng thức mà còn là quà lưu niệm, góp phần quảng bá du lịch cộng đồng.

Trong khi đó, miến sâm Hưng Hiền mang trong mình hương vị đất trời. Củ sâm dây được trồng trên triền núi, chế biến tỉ mỉ để giữ nguyên chất dinh dưỡng, từng sợi miến mảnh mai, trong suốt như dòng suối đầu nguồn. Quy trình sản xuất miến hoàn toàn thủ công, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Mỗi mẻ miến đều được tráng mỏng, phơi khô tự nhiên, không dùng chất bảo quản hay tạo màu. Miến có màu sẫm đặc trưng, sợi dai giòn, nấu lâu không nát, phù hợp cho cả bữa ăn gia đình lẫn các bữa tiệc sang trọng. HTX Hưng Hiền đang từng bước đưa sản phẩm ra thị trường lớn hơn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Miến sâm Hưng Hiền hiện có mặt ở nhiều cửa hàng đặc sản, là món quà quý của núi rừng gửi đến thực khách.

Ngoài ra, thịt trâu gác bếp Lèo Thủy với mùi khói tre, vị cay nồng của gia vị núi rừng là minh chứng cho nghề truyền thống trường tồn. Trâu được nuôi thả tự nhiên, ướp gia vị bản địa và treo gác bếp hàng tuần. Khi cắt ra, từng lát thịt đỏ au, đậm đà, giữ nguyên hương núi rừng, khiến bất cứ thực khách nào cũng phải trầm trồ.

Những sản phẩm này không chỉ nâng cao thu nhập cho đồng bào mà còn là hạt nhân lan tỏa, khuyến khích nhiều hộ khác học hỏi, nhân rộng mô hình, tạo nên chuỗi giá trị bền vững.

Liên kết cộng đồng và chiến lược phát triển bền vững

Để nâng cao hiệu quả tiêu thụ và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, xã Bát Xát chú trọng hình thành các hợp tác xã, tổ hợp tác, giúp người dân liên kết sản xuất, bảo đảm chất lượng và tiêu thụ sản phẩm. Hợp tác xã gạo Séng Cù Mường Vi liên kết hơn mười hộ, cùng chia sẻ giống, kỹ thuật và kết nối thị trường. Các cơ sở rượu Panxipan, miến sâm Hưng Hiền, thịt trâu gác bếp Lèo Thủy cũng mở rộng hợp tác, tham gia hội chợ nông sản trong và ngoài tỉnh.

Chính quyền xã hỗ trợ hạ tầng giao thông, điện, kho bảo quản và cơ sở sơ chế, giúp lưu thông sản phẩm nhanh chóng, giảm thất thoát. Đồng thời, các lớp đào tạo về quản lý thương hiệu, marketing số và truy xuất nguồn gốc được tổ chức, nâng cao năng lực cộng đồng.

Nhờ sự kết hợp giữa bảo tồn truyền thống và áp dụng kỹ thuật mới, Bát Xát đã tạo ra chuỗi giá trị sản phẩm đặc trưng vừa nâng thu nhập, vừa bảo tồn văn hóa, vừa thu hút du lịch cộng đồng. Khách du lịch tới đây không chỉ thưởng thức sản phẩm mà còn được trải nghiệm cuộc sống, tập tục và lễ hội của người dân địa phương.

Từ gạo Séng Cù Mường Vi, rượu thảo mộc Panxipan, miến sâm Hưng Hiền đến thịt trâu gác bếp Lèo Thủy, Bát Xát đang từng bước xây dựng thương hiệu đặc trưng vùng cao. Những mô hình sản xuất kết hợp văn hóa và sáng tạo không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn bảo tồn bản sắc dân tộc, nâng cao hình ảnh núi rừng Lào Cai.

Với sự đồng hành của chính quyền, các tổ chức và cộng đồng, Bát Xát đang trở thành điểm sáng phát triển sản phẩm đặc trưng vùng cao, lan tỏa giá trị bền vững và tạo động lực mạnh mẽ cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số khác.

Mỗi sản phẩm đặc trưng của Bát Xát đều chứa đựng tâm huyết, trí tuệ và khát vọng vươn lên của đồng bào các dân tộc, vừa góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa, vừa mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế bền vững.