Xúc tiến thương mại: Nâng cao uy tín, vị thế và sức mạnh mềm quốc gia

Hoạt động xúc tiến thương mại - bước chuyển mình 'lột xác'

Sáng 29/12, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị tổng kết công tác xúc tiến thương mại năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026. 

Trình bày Báo cáo Xúc tiến thương mại giai đoạn 2021-2025 và một số định hướng chiến lược, kế hoạch hành động xúc tiến thương mại giai đoạn 2026-2030 tại hội nghị, ông Lê Hoàng Tài – Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, thực hiện ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công Thương, với sự hỗ trợ của Dự án “Hỗ trợ chính sách thương mại và xúc tiến xuất khẩu Việt Nam” do Chính phủ Thụy Sĩ tài trợ, Cục Xúc tiến thương mại đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị trong và ngoài Bộ, các chuyên gia và tổ chức tư vấn tiến hành nghiên cứu, phân tích toàn diện bối cảnh trong nước và quốc tế.

Trên cơ sở đó, Báo cáo Xúc tiến thương mại giai đoạn 2021–2025 và một số định hướng chiến lược, kế hoạch giai đoạn 2026–2030 đã được xây dựng, trở thành cơ sở quan trọng cho việc hoạch định chính sách và tổ chức triển khai hoạt động xúc tiến thương mại trong giai đoạn phát triển mới.

Chia sẻ về kết quả nổi bật của công tác xúc tiến thương mại giai đoạn 2021–2025, ông Lê Hoàng Tài cho biết, đây là giai đoạn đi vào lịch sử thương mại Việt Nam như một trong những thời kỳ có nhiều biến động mạnh mẽ và phức tạp nhất. Nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam cùng lúc phải đối mặt với hàng loạt cú sốc chưa từng có tiền lệ, từ đại dịch, xung đột địa chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng đến xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng, tạo ra môi trường kinh doanh đầy rủi ro và bất định.

Tuy nhiên, chính trong bối cảnh đó, hoạt động xúc tiến thương mại đã có bước chuyển biến sâu sắc về tư duy, phương thức và quy mô triển khai. Dưới sự chỉ đạo thống nhất của Bộ Công Thương, lĩnh vực xúc tiến thương mại từng bước được tổ chức theo hướng đồng bộ, hiện đại và có trọng tâm, trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu, gia tăng giá trị thương hiệu và đóng góp trực tiếp vào việc nâng cao uy tín, vị thế và sức mạnh mềm của Việt Nam trên trường quốc tế.

Theo ông Tài, trong giai đoạn này, Chính phủ và Bộ Công Thương đã ban hành, sửa đổi nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, kịp thời cập nhật quy định pháp luật, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động xúc tiến thương mại. Đồng thời, cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Chính phủ về đẩy mạnh phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực xúc tiến thương mại do Bộ Công Thương quản lý.

Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại tiếp tục được Bộ Công Thương chỉ đạo triển khai theo hướng tập trung, có trọng điểm, ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp xuất khẩu chủ lực và các ngành hàng có lợi thế cạnh tranh. Song song với đó là việc tăng cường các hoạt động kết nối thị trường, đào tạo, cung cấp thông tin và xây dựng, phát triển thương hiệu.

Trong giai đoạn 2020–2025, gần 1.000 đề án xúc tiến thương mại với tổng kinh phí hơn 800 tỷ đồng đã được triển khai, hướng tới đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) và khai mở các thị trường tiềm năng. Bộ Công Thương tổ chức thường xuyên các hội nghị giao ban với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, các diễn đàn xuất khẩu, hội chợ, triển lãm quốc tế và chương trình kết nối cung cầu, qua đó tạo điều kiện để hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường lớn và thị trường khó tính. 

Hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục phát huy vai trò là “cánh tay nối dài” của ngành Công Thương trong cung cấp thông tin thị trường, kết nối giao thương và hỗ trợ doanh nghiệp xử lý các rào cản thương mại. Nhờ sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả của mạng lưới thương vụ, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đặc biệt là nông sản và thực phẩm chế biến, đã đạt kết quả xuất khẩu ấn tượng, từng bước khẳng định vị thế tại các thị trường có yêu cầu cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn phát triển bền vững.

Cùng với đó, công tác chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại được đẩy mạnh rõ nét. Các hội chợ trực tuyến, hoạt động bán hàng qua hình thức phát trực tiếp xuyên biên giới ngày càng được triển khai rộng rãi. Công nghệ ba chiều, công nghệ chuỗi khối trong truy xuất nguồn gốc được ứng dụng nhằm nâng cao tính minh bạch, đáp ứng các yêu cầu mới về phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và các quy định quốc tế như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của Liên minh châu Âu. Việc chuyển mạnh sang số hóa và xanh hóa đã giúp hàng hóa Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và thâm nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Một điểm nhấn đặc biệt của công tác xúc tiến thương mại giai đoạn này là Hội chợ Mùa Thu năm 2025. Trong điều kiện thời gian chuẩn bị rất gấp rút, hệ thống xúc tiến thương mại đã thể hiện sự nỗ lực vượt bậc khi tổ chức thành công mô hình “siêu hội chợ sáu nhất”, bao gồm quy mô lớn nhất, không gian hiện đại nhất, sản phẩm phong phú nhất, chất lượng cao nhất, hoạt động hấp dẫn nhất và ưu đãi tốt nhất. Hội chợ không chỉ tạo ra không gian giao thương sôi động, kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp với đối tác và người tiêu dùng trong nước và quốc tế, mà còn trở thành biểu tượng sinh động cho tính chuyên nghiệp, khả năng tổ chức và sức sống mạnh mẽ của thương mại Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

"Mặc dù vẫn còn những hạn chế nhất định về nguồn lực, mức độ số hóa và khả năng tiếp cận của một bộ phận doanh nghiệp nhỏ và vừa, giai đoạn 2021–2025 đã chứng kiến sự “lột xác” mạnh mẽ của hoạt động xúc tiến thương mại Việt Nam. Với nền tảng thể chế ngày càng hoàn thiện, phương thức xúc tiến hiện đại và hệ thống các cơ quan xúc tiến thương mại hoạt động ngày càng hiệu quả, xúc tiến thương mại đang từng bước khẳng định vai trò quan trọng trong việc nâng cao uy tín, vị thế và sức mạnh mềm của Việt Nam trên bản đồ thương mại toàn cầu" - ông Lê Hoàng Tài nói. 

Định hình hệ sinh thái xúc tiến thương mại quốc gia

Theo ông Lê Hoàng Tài, giai đoạn 2026–2030 sẽ không chỉ là sự tiếp nối của giai đoạn trước, mà là một “sân chơi” hoàn toàn mới với quy mô lớn hơn, tốc độ nhanh hơn và mức độ cạnh tranh khốc liệt hơn. Các xu hướng lớn đã manh nha trong giai đoạn 2021–2025 sẽ bùng nổ và trở thành những yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của hàng hóa và doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Thương mại thế giới đang bước vào giai đoạn tái định hình sâu rộng, trong đó các thị trường lớn đồng loạt siết chặt hàng rào kỹ thuật, gia tăng yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn, truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm xã hội. Chuỗi cung ứng toàn cầu có xu hướng phân tán, hình thành các cụm giá trị mới; tốc độ số hóa trong thương mại và phân phối tăng nhanh chưa từng có. Những thay đổi này tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam.

Ở trong nước, các Nghị quyết số 57-NQ/TW; Nghị quyết số 68-NQ/TW, cùng kế hoạch Chương trình Go Global giai đoạn 2026–2035 đã đặt ra yêu cầu mới đối với hoạt động xúc tiến thương mại. Trong bối cảnh đó, xúc tiến thương mại cần được đổi mới mạnh mẽ hơn, chủ động hơn, chuyên nghiệp hơn, số hóa sâu rộng hơn và có định hướng thị trường chiến lược rõ ràng hơn nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trên cơ sở đó, Báo cáo đã đề xuất hệ thống định hướng chiến lược xúc tiến thương mại giai đoạn 2026–2030, tập trung vào năm trụ cột lớn. Trước hết là xác định rõ các nhóm ngành hàng ưu tiên, bao gồm điện tử và linh kiện; dệt may; da giày; công nghiệp vận tải và linh kiện; nông sản và thủy sản chế biến; đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ, cùng với một số ngành mới nổi như công nghệ thông tin, logistics và công nghệ môi trường.

Song song với đó là chiến lược đa dạng hóa thị trường, vừa củng cố các thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN, vừa mở rộng khai thác các thị trường tiềm năng có dung lượng nhập khẩu lớn như Anh, Canada, Ấn Độ, Úc, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Mexico, Brazil và Chile.

Một nhiệm vụ trọng tâm khác là xây dựng và hoàn thiện Hệ sinh thái xúc tiến thương mại quốc gia, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm, Bộ Công Thương giữ vai trò điều phối chiến lược, Cục Xúc tiến thương mại là đầu mối thiết kế chính sách và tổ chức triển khai, các địa phương và hiệp hội ngành hàng là lực lượng thực hiện trực tiếp. Hệ sinh thái này cần được hỗ trợ bởi cơ sở dữ liệu quốc gia về xúc tiến thương mại, quá trình số hóa quản lý chương trình và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, việc nâng cao năng lực xúc tiến của ngành hàng, địa phương và doanh nghiệp, đặc biệt là năng lực chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đáp ứng tiêu chuẩn bền vững, được xác định là nhiệm vụ then chốt. Phát triển các doanh nghiệp dẫn dắt theo tinh thần Nghị quyết số 68 sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cuối cùng, đổi mới toàn diện Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại được coi là giải pháp mang tính đột phá, hướng tới nâng cấp nội dung, đơn giản hóa thủ tục, tăng mức hỗ trợ tiệm cận thực tế thị trường, đồng thời từng bước chuyển đổi mô hình xúc tiến thương mại theo hướng hai chiều, biến Việt Nam trở thành trung tâm giao thương khu vực.

Một trong những kết quả nổi bật của hoạt động xúc tiến thương mại, tính chung trong giai đoạn 2021–2025, khoảng 50.000 lượt doanh nghiệp đã được hỗ trợ thông qua các chương trình xúc tiến thương mại; giá trị giao dịch từ các hoạt động xúc tiến đạt hàng trăm triệu USD. Chương trình Thương hiệu quốc gia Việt Nam đã công nhận gần 1.000 sản phẩm của gần 500 doanh nghiệp, góp phần lan tỏa hình ảnh doanh nghiệp Việt Nam uy tín, chất lượng và đổi mới sáng tạo.

Theo Brand Finance, giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam đạt 507 tỷ USD năm 2024 và tăng lên 519,6 tỷ USD năm 2025, duy trì vững chắc thứ hạng 32 thế giới; thứ hạng về sức mạnh mềm toàn cầu tiếp tục được cải thiện, phản ánh vai trò ngày càng rõ nét của thương mại và đầu tư trong nâng cao hình ảnh quốc gia.