Xóa chợ tạm, chợ cóc ở Hà Nội: Quyết liệt và cần giải pháp đồng bộ

Xóa chợ tạm, chợ cóc - việc phải làm

Hiện nay, ở nhiều tỉnh, thành phố đang tồn tại chợ cóc, chợ tạm hoạt động tại các khu vực dân cư đông đúc và Hà Nội không là ngoại lệ, thậm chí là một trong những địa bàn có nhiều chợ tạm, khu chợ cóc hoạt động.

Để hướng tới một Hà Nội sáng - xanh - sạch - đẹp và văn minh hơn, ngày 1/8, UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Công văn số 4373 về việc triển khai thực hiện Nghị quyết của HĐND Thành phố về xử lý dứt điểm các chợ không phù hợp quy hoạch và các điểm giết mổ nhỏ lẻ trên địa bàn trong năm 2025 trên địa bàn thành phố.

Việc xóa điểm giết mổ nhỏ lẻ nhận được sự đồng thuận cao và người dân mong muốn xử lý dứt điểm càng sớm, càng tốt bởi liên quan đến yếu tố môi trường, dịch bệnh… Trong khuôn khổ bài viết chỉ nhắc đến việc xóa chợ tạm, khu chợ cóc – nội dung cũng nhận được sự đồng thuận cao. Nhưng sự quan tâm và vấn đề đặt ra là câu chuyện giải pháp và triển khai sao cho hiệu quả, bền vững, tránh “bắt cóc bỏ đĩa” như một vài thời điểm trước đây đã từng triển khai.

Thực sự, ở một thành phố lớn mật độ dân cư như Hà Nội, những hình ảnh vỉa hè bị lấn chiếm, lòng đường bị bóp nghẹt bởi cảnh mua bán chen chúc ở chợ cóc, chợ tạm đã trở thành “điểm trừ” lớn cho diện mạo đô thị. Từ giao thông ách tắc đến nguy cơ mất an toàn thực phẩm, những hệ lụy này đã kéo dài nhiều năm, gây bức xúc trong dư luận. Bởi vậy, việc Hà Nội đặt mục tiêu xóa sạch chợ cóc, chợ tạm trong năm 2025 là một quyết định đúng đắn, thể hiện quyết tâm lập lại trật tự, xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại.

Tuy nhiên, cái đúng của chủ trương sẽ khó thành công nếu thiếu giải pháp đồng bộ và cách làm đủ mạnh để xử lý tận gốc. Đây không thể chỉ là chiến dịch ra quân theo phong trào, mà phải là một kế hoạch có lộ trình, có phương án thay thế hợp lý và sự vào cuộc của cả hệ thống.

Nhìn vào thực tế, chợ cóc thường hình thành ở những vị trí “tiện” cho người mua và người bán: Ngay cổng chợ chính, ven các trục đường đông dân cư, trước ngõ, cạnh khu tập thể. Nhưng sự tiện lợi này lại đi kèm nhiều hệ lụy như: Chợ cóc lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, gây cản trở giao thông, đặc biệt vào giờ cao điểm. Không ít nút giao ở Hà Nội thường xuyên bị ùn tắc chỉ vì vài chục mét vỉa hè bị biến thành nơi họp chợ. Việc mua bán ở chợ cóc diễn ra tự phát, không có kiểm soát về nguồn gốc hàng hóa và điều kiện vệ sinh. Một số khu chợ môi trường xung quanh thường ẩm ướt, rác thải bừa bãi. Tiếp đến chợ cóc làm méo mó hoạt động của các chợ dân sinh chính thức. Khi hàng hóa bày bán tràn lan ngoài đường với giá không được kiểm soát, canh tranh không lành mạnh khi không mất phí thuê quầy, phí vệ sinh… dẫn tới tình trạng “chợ trong thì vắng, chợ ngoài thì đông”.

Chính vì vậy, xóa bỏ chợ cóc, chợ tạm không chỉ là yêu cầu về mỹ quan đô thị, mà còn gắn liền với an toàn, sức khỏe cộng đồng và hiệu quả quản lý.

Cần giải pháp mang tính tổng thể

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu chỉ dựa vào các đợt kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng, việc dẹp chợ cóc thường chỉ có tác dụng tạm thời. Thực tế nhiều năm cho thấy, không ít tụ điểm bị giải tỏa hôm trước, hôm sau đã tái lấn chiếm.

Một trong những nguyên nhân lớn là nhu cầu mưu sinh của tiểu thương và thói quen mua sắm của người dân. Với tiểu thương, chợ cóc không mất phí thuê quầy, không tốn phí gửi xe, lại dễ tiếp cận khách hàng. Với người mua, chợ cóc thường gần nhà, tiện đường, giá rẻ và nhanh gọn…

Mặt khác, hạ tầng chợ chính thức ở nhiều nơi chưa đủ sức hút. Một số chợ dân sinh bị xuống cấp, diện tích chật hẹp, vệ sinh kém. Thậm chí có những chợ truyền thống bị chuyển đổi công năng, khiến người dân phải tìm tới chợ tạm như giải pháp thay thế.

Đó là chưa kể công tác quản lý ở cấp cơ sở đôi khi còn thiếu quyết liệt. Khi trách nhiệm không gắn với kết quả rõ ràng, tình trạng “dẹp – tái” diễn ra như một vòng luẩn quẩn.

Để chủ trương xóa chợ cóc, chợ tạm thực sự thành công, cần một loạt giải pháp đồng bộ, vừa mang tính trước mắt, vừa lâu dài.

Chỉ khi có đủ các trung tâm thương mại, chợ hợp pháp đủ thuận tiện, đủ sạch sẽ, giá cả hợp lý thì mới có thể cạnh tranh và xóa bỏ chợ cóc. Hà Nội cần rà soát lại mạng lưới chợ, quy hoạch xây thêm hoặc cải tạo những điểm chợ dân sinh, đảm bảo người dân không phải đi xa hoặc thuận tiện và giá cả phù hợp khi mua hàng. Cần có các chính sách, sự hỗ trợ thiết thực hơn để  thu hút tiểu thương về chợ chính thức.

Một giải pháp được nhắc đến có vẻ “nặng ký” hơn là ràng buộc trách nhiệm chính quyền cơ sở. Lãnh đạo địa phương, cụ thể là cấp phường, xã cần chịu trách nhiệm trực tiếp nếu để xảy ra tình trạng tái lấn chiếm sau giải tỏa. Quy định rõ chế tài, tăng thẩm quyền xử phạt để xử lý dứt điểm các vi phạm, tránh tình trạng “xử lý cho có”.

Song song với các giải pháp về quản lý, cần đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại của chợ cóc đối với trật tự đô thị và sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, phát triển thêm, giới thiệu các điểm chợ văn minh, sạch đẹp để người dân thay đổi dần thói quen, hình thành nếp sống mới. Khi thói quen mua sắm văn minh hình thành thì chợ tạm, chợ cóc cũng sẽ “khó” sống và dần tự mất đi.