Xây dựng nông thôn mới ở vùng cao: Ghi lại sau những chuyến đi
Dân tộc thiểu số & Miền núi 21/06/2019 06:00 Theo dõi Congthuong.vn trên
Những tiêu chí “trên trời”
Trao đổi với phóng viên, các địa phương đa phần đều ủng hộ phong trào xây dựng NTM, bởi đây chính là động lực, là cơ hội để thay đổi bộ mặt nông thôn theo hướng tích cực, hiện đại. Tuy nhiên, với 19 tiêu chí được quy định như hiện nay, xây dựng NTM thực tế đã trở thành nhiệm vụ khó thực hiện đối với nhiều địa phương ở miền núi.
Phóng viên Báo Công Thương đến với đồng bào Mường ở xã nông thôn mới Ngọc Lập (huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ) |
Đơn cử như ở huyện vùng cao Mù Cang Chải (Yên Bái), đường từ bản này sang bản kia ở trong 1 xã xa cả chục ki-lô-mét, lại vòng vèo qua suối sâu, đèo cao. Để “trục đường liên thôn bản được cứng hóa, ô tô đi lại thuận lợi quanh năm” như tiêu chí số 2 (tiêu chí giao thông) là hoàn toàn không thể.
Với tiêu chí số 7 (tiêu chí hạ tầng cơ sở nông thôn), các lãnh đạo xã ở Mù Cang Chải cũng “lắc đầu”. Bởi với địa hình đồi núi và dân số sống rải rác, nhu cầu tiêu dùng, mua sắm khá hạn chế… Mù Cang Chải rất khó để hình thành được các chợ xã, hoặc nơi mua bán, trao đổi hàng hóa.
Không riêng với Mù Cang Chải, rất nhiều huyện vùng cao trên cả nước cũng đang vấp phải bất cập tương tự. Thực tế này khiến quá trình xây dựng NTM của nhiều địa phương vẫn theo quy trình “tiêu chí nào dễ làm trước, tiêu chí khó đến bao giờ làm được – vẫn chưa biết”!
Bên cạnh các địa phương khó khăn, xa xôi gặp khó, ngay cả với tỉnh phát triển mạnh như Quảng Ninh, quá trình xây dựng NTM cũng có không ít băn khoăn. Cụ thể như, tiêu chí số 9 (tiêu chí nhà ở dân cư) yêu cầu 75% hộ phải có nhà đạt tiêu chuẩn theo quy định (3 cứng: mái cứng, tường cứng, móng cứng). Tiêu chí số 9 khi triển khai ở huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) lại khiến cán bộ trăn trở bởi thực hiện tiêu chí này đồng nghĩa với việc nhiều ngôi nhà truyền thống của người Dao Thanh Phán, Dao Thanh Y (mà ngành văn hóa đang muốn bảo tồn) sẽ khó giữ được nguyên bản.
Bên cạnh đó, việc cứng hóa bằng cách thay mái nhà lợp tranh, tre nứa lá bằng fibro xi măng cũng bất ổn, bởi đây là sản phẩm được Tổ chức Y tế thế giới (WTO) khuyến cáo là có ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và môi trường. Chưa kể đến việc, để về đích, nhiều xã huy động mọi nguồn lực để xây dựng nhà văn hóa. Tuy nhiên, do vị trí không phù hợp, hoặc nhà văn hóa xây xong nhưng không có các trang thiết bị để sinh hoạt… nên không ít nhà văn hóa cửa đóng then cài, cỏ mọc đầy sân.
Chung sức đồng lòng - Biến không thể thành có thể
Bên cạnh một vài bất cập đang tồn tại, quá trình triển khai xây dựng NTM đã cho thấy nhiều yếu tố tích cực, trong đó, đáng nói nhất là tinh thần quyết tâm, đồng lòng dốc sức xây dựng NTM của chính quyền và đồng bào tại nhiều địa phương. Gần đây nhất, trong chuyến công tác tại tỉnh Phú Thọ, chúng tôi đã có dịp đến với 2 xã vừa về đích NTM của tỉnh này. Đó là xã Minh Đài (huyện Tân Sơn) và xã Ngọc Lập (huyện Yên Lập). Dễ nhận thấy nhất ở các địa phương này là sự vào cuộc rất trách nhiệm của cán bộ huyện, xã đối với việc đưa xã về đích NTM. Từ chỗ nhận thức đúng về ý nghĩa, tác động của NTM… các địa phương đã chủ động để có những chương trình tuyên truyền, vận động bà con phù hợp và hiệu quả. Bất kể nắng mưa, khi cần vận động là các ban ngành đoàn thể trong xã cùng tham gia, nói sao để dân hiểu, dân tin và dân tự nguyện chung tay vì một quê hương đổi thay tích cực.
Với cách làm này, từ chỗ là 2 xã có đông đồng bào DTTS sinh sống (chủ yếu là người Mường), với tỷ lệ hộ nghèo gần 50% (khi xuất phát điểm xây dựng NTM)… Minh Đài và Ngọc Lập đã về đích đúng hẹn với tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh từng năm. Câu chuyện của Minh Đài và Ngọc Lập chính là minh chứng cho thấy, để các tiêu chí NTM không còn là trở ngại, bên cạnh sự hỗ trợ về kinh phí, cơ chế, chính sách; việc địa phương chủ động lựa chọn cách làm phù hợp, giúp đồng bào tin tưởng vào kết quả của NTM là hết sức quan trọng.
Với người làm báo, niềm vui như nhân lên khi được đến với những làng quê NTM trù phú; lắng nghe câu chuyện của những người nông dân bình dị, nặng lòng với quê hương. Vẫn còn đó bao gian nan để có thêm nhiều xã, huyện NTM… nhưng với những gì đã làm, NTM đang thực sự tạo nên “sức sống mới, diện mạo mới” cho nhiều làng quê.