Sáng 22/11, Thường vụ Quốc hội họp cho ý kiến về việc ký Hiệp định Bảo hiểm xã hội (BHXH) giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Hàn Quốc. Đây là Hiệp định toàn diện về bảo hiểm song phương đầu tiên của Việt Nam được chính phủ 2 nước đàm phán từ năm 2015 và đã thống nhất nhiều nội dung lớn.
Theo tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày, sự cần thiết của việc ký Hiệp định được đặt trong bối cảnh người lao động Việt Nam đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài và người lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam ngày một tăng lên, đòi hỏi cần có các chính sách để đảm bảo người lao động được tiếp cận và thụ hưởng quyền an sinh xã hội, tạo sự bình đẳng về cơ hội cho không chỉ người lao động nước ngoài đến làm việc tại Việt Nam mà còn đối với cả người lao động Việt Nam khi đi làm việc tại nước ngoài.
Cụ thể, theo quy định của Luật (BHXH) năm 2014 và Nghị định số 143/2018/NĐ-CP ngày 15/10/2018 của Chính phủ quy định chi tiết Luật (BHXH) và Luật An toàn, vệ sinh lao động về BHXH bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam, từ ngày 01/12/2018, người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam sẽ tham gia BHXH bắt buộc và được thụ hưởng với chế độ ốm đau, thai sản, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp; từ ngày 01/01/2022 sẽ tham gia và được thụ hưởng thêm 2 chế độ là hưu trí và tử tuất.
Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung trình bày tờ trình của Chính phủ |
Cùng với quy định nêu trên của Việt Nam, từ ngày 01/01/2022, theo Luật Hưu trí quốc gia của Hàn Quốc, người lao động Việt Nam khi làm việc tại Hàn Quốc cũng sẽ tham gia và được thụ hưởng từ chương trình hưu trí quốc gia của Hàn Quốc. Như vậy, việc bổ sung quy định áp dụng BHXH bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam theo quy định của Luật BHXH năm 2014 đã không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động nước ngoài đến Việt Nam làm việc mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi cho người lao động Việt Nam khi đi làm việc tại nước ngoài.
Tuy nhiên, với quy định áp dụng BHXH nêu trên cũng phát sinh nghĩa vụ đóng song trùng BHXH, người lao động Việt Nam khi đi làm việc tại Hàn Quốc sẽ vừa phải đóng BHXH ở Việt Nam (theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội), vừa phải đóng BHXH theo Luật Hưu trí quốc gia của Hàn Quốc cũng tương tự đối với người lao động Hàn Quốc khi làm việc tại Việt Nam. Theo thông lệ quốc tế, các quốc gia sẽ giải quyết vấn đề nêu trên bằng việc thỏa thuận thông qua các Hiệp định song phương hoặc đa phương về BHXH.
Theo đó, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng cho biết, để đảm bảo tuân thủ pháp luật của nước mà người lao động đến làm việc, tránh đóng song trùng BHXH, đồng thời tối ưu hóa quyền lợi của người lao động là công dân hai nước, từ năm 2015 đến nay, Chính phủ hai bên đã trao đổi, đàm phán và về cơ bản đã thống nhất nội dung dự thảo Hiệp định về BHXH giữa hai nước.
“Việc tiến tới ký kết Hiệp định là sự ghi nhận kết quả của quá trình đàm phán giữa Chính phủ hai nước Việt Nam - Hàn Quốc và cũng là tiền đề để Việt Nam tiếp tục mở rộng hoạt động đàm phán Hiệp định về BHXH trong thời gian tới” - Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội nhấn mạnh.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà nêu rõ, Ủy ban Đối ngoại nhất trí về sự cần thiết ký Hiệp định nhằm tránh tình trạng đóng BHXH 2 lần, tối ưu hóa quyền lợi về BHXH cho người lao động Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc cũng như người lao động Hàn Quốc làm việc tại Việt Nam, góp phần bảo đảm tốt hơn quyền an sinh xã hội đã được ghi nhận trong Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, văn hóa và xã hội năm 1966 của Liên hợp quốc.
Ngoài ra, đối với nội dung Chính phủ xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tính hưởng chế độ hưu trí, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại cho biết, theo quy định của Hiệp định, thời gian đóng BHXH đối với thời gian làm việc ở Hàn Quốc sẽ được tính theo Luật Hưu trí quốc gia Hàn Quốc và được chi trả từ Quỹ Hưu trí quốc gia Hàn Quốc; thời gian đóng BHXH tại Việt Nam sẽ được tính theo Luật BHXH của Việt Nam và được chi trả từ Quỹ hưu trí và tử tuất của Việt Nam.
Như vậy, sẽ có trường hợp lao động nữ có dưới 15 năm đóng BHXH và lao động nam có dưới 20 năm đóng BHXH tại Việt Nam nhưng đủ điều kiện tính hưởng chế độ hưu trí do tính gộp thời gian đóng bảo hiểm ở cả Việt Nam và Hàn Quốc; pháp luật Việt Nam cần có quy định về mức tính lương hưu hằng tháng đối với người lao động trong trường hợp này để có căn cứ tính và chi trả chế độ hưu trí hằng tháng…
100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết đồng ý về nguyên tắc ký Hiệp định |
Trên cơ sở Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của các Ủy ban của Quốc hội và các đại biểu Quốc hội, Báo cáo phối hợp thẩm tra của Thường trực Ủy ban Pháp luật, Thường trực Ủy ban Xã hội, Ủy ban Đối ngoại nhất trí kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý việc Chính phủ ký Hiệp định BHXH giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Đại Hàn Dân Quốc;
Thảo luận tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, Ủy ban Xã hội đồng tình việc ký kết Hiệp định, tuy nhiên đề nghị Chính phủ làm rõ thêm chế tài và hướng xử lý xung đột pháp luật về việc trốn đóng BHXH; tính tương thích của Hiệp định này với các Hiệp định có liên quan; Hiệp định này sau khi có hiệu lực thì có phải sửa các văn bản quy phạm pháp luật nào không?
Nhấn mạnh đây là Hiệp định toàn diện về BHXH song phương đầu tiên của Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, nội dung này rất cần thiết, đã được Chính phủ hai nước bắt đầu đàm phán từ năm 2015 và đã thống nhất được nhiều nội dung lớn. Việc ký kết Hiệp định này nhằm tránh tình trạng đóng BHXH 2 lần và bảo đảm tối ưu hóa quyền lợi về BHXH của người lao động làm việc tại hai quốc gia.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý về mặt nguyên tắc việc Chính phủ ký Hiệp định BHXH giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Hàn Quốc; đồng thời đề nghị Chính phủ có văn bản xin ý kiến Bộ Chính trị về nội dung này.
Ngoài ra, đề nghị Chính phủ sớm đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật BHXH năm 2014 trình Quốc hội theo quy định nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về cải cách chính sách BHXH và để Hiệp định này sớm được thực thi đầy đủ trên thực tế đối với nội dung tính gộp thời gian đóng BHXH.
Tính đến hết năm 2020, có hơn 27.000 lao động Hàn Quốc làm việc tại Việt Nam; hơn 34.000 lao động Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc, hơn 2.000 lao động kỹ thuật cao và hơn 8.000 lao động ngư nghiệp. Đến nay, Hàn Quốc đã ký Hiệp định BHXH có hiệu lực với 29 quốc gia. |