Việt Nam đi đầu về phát triển điện mặt trời trong ASEAN

Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á về điện mặt trời

Với chi phí sản xuất ngày càng giảm, điện mặt trời đang trở thành nguồn điện có giá cả hợp lý trong các loại nguồn điện. Việt Nam có tiềm năng hội tụ đủ các điều kiện thuận lợi để mở rộng việc phát triển điện mặt trời, vì thiết bị được sản xuất trong nước, chi phí nhân công thấp và nguồn bức xạ mặt trời cao.

Với khoảng 17 GW công suất điện mặt trời vào vận hành từ năm 2020 đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia đi đầu về phát triển điện mặt trời trong khu vực ASEAN. Hơn 100.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) đã được lắp đặt, tương đương với gần 50% tổng công suất điện mặt trời, đã đánh dấu cột mốc quan trọng của hệ thống điện Việt Nam trong việc thực hiện mục tiêu quốc gia về biến đổi khí hậu (phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050). Những văn bản pháp lý mới được ban hành gần đây, như Nghị định 80/2024/NĐ-CP về cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp và Nghị định 135/2024/NĐ-CP thúc đẩy ĐMTMN tự sản tự tiêu, đã tạo khung pháp lý thúc đẩy sự phát triển của thị trường ĐMTMN.

Trong bối cảnh đó, Tổ chức Hợp tác quốc tế GIZ và Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) đã phối hợp triển khai dự án CIRTS. Dự án CIRTS do Bộ Hợp tác và Phát triển kinh tế CHLB Đức (BMZ) tài trợ và được thực hiện từ tháng 2/2021 đến tháng 1/2025.

Dự án CIRTS được thực hiện nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của ĐMTMN tại Việt Nam. Mục tiêu của dự án là tăng cường năng lực cho các cơ quan của Việt Nam trong việc tích hợp ĐMTMN vào lưới điện, trong đó có Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Dự án CIRTS hỗ trợ giải quyết các vấn đề kỹ thuật, hành chính và quy định về vận hành ĐMTMN và tích hợp lưới điện với mục tiêu cung cấp điện sạch, an toàn và tiết kiệm chi phí cho hệ thống điện, góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển của năng lượng sạch tại Việt Nam.

Với tinh thần trách nhiệm cao, sự hợp tác trong dự án CIRTS đã đạt được nhiều kết quả tích cực, được Chính phủ 2 bên đánh giá cao.

Nâng cao hiệu suất và tuổi thọ của hệ thống điện mặt trời mái nhà

Để hệ thống ĐMTMN vận hành tốt, Việt Nam cần đảm bảo việc lắp đặt, vận hành và bảo trì hệ thống an toàn và hiệu quả là yếu tố quan trọng. Dự án CIRTS đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng, hỗ trợ EVN thúc đẩy thực hiện tiêu chuẩn chất lượng và quy định về an toàn cháy nổ, đồng thời xây dựng hướng dẫn về vận hành và bảo dưỡng nhằm duy trì hiệu suất hoạt động và kéo dài tuổi thọ của hệ thống ĐMTMN. Nhờ đó, các bên liên quan trong lĩnh vực ĐMTMN có thể tối đa hóa giá trị từ hệ thống của mình, tăng lợi nhuận và sản lượng điện từ nguồn ĐMTMN.

Tăng cường công tác điều phối và vận hành hệ thống điện của EVN

Cán bộ của EVN được trang bị kiến thức tốt hơn để quản lý hệ thống ĐMTMN hiện tại và trong tương lai, giảm thiểu việc cắt giảm điện mặt trời và vận hành hệ thống một cách hiệu quả. Một số kết quả nổi bật như: Nâng cao độ chính xác trong dự báo sản lượng điện mặt trời, tăng cường phối hợp giữa các đơn vị vận hành hệ thống truyền tải và phân phối điện (biên bản ghi nhớ/ thỏa thuận hợp tác chia sẻ dữ liệu cho dự báo phụ tải và sản lượng điện mặt trời được ký kết) và khuyến cáo kế hoạch thực hiện hệ thống quản lý các nguồn năng lượng phân tán tiên tiến.

Mở rộng chương trình đào tạo về điện mặt trời

Hai bên đã phối hợp cùng với nhà thầu thiết kế, cung cấp thiết bị và xây lắp (EPC), dự án CIRTS đã xây dựng tài liệu hỗ trợ việc vận hành vào bảo dưỡng hệ thống ĐMTMN. Tài liệu này sẽ được xem xét và đóng góp vào chương trình đào tạo dành cho kỹ thuật viên tại các trường cao đẳng nghề trên toàn quốc.

Báo cáo của GIZ cho thấy, trong cả giai đoạn, đã có 3.355 cán bộ được nâng cao nhận thức, kiến thức và công cụ ĐMTMN thông qua 1 khoá đào tạo trực tuyến về tích hợp ĐMTMN vào lưới điện, 13 khoá đào tạo chuyên ngành, 20 sự kiện kỹ thuật được tổ chức.

Cập nhật chính sách thông qua các phân tích kỹ thuật

Dự án CIRTS hỗ trợ khôi phục lại thị trường ĐMTMN thông qua tư vấn giải pháp kỹ thuật và pháp lý về chính sách phát triển ĐMTMN. Hoạt động này được thúc đẩy thông qua việc phối hợp với các đối tác phát triển khác và tiếp tục được xem xét thúc đẩy trong khuôn khổ hoạt động hỗ trợ xây dựng Kế hoạch huy động nguồn lực nhằm thực hiện các nội dung trong Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP).

Bà Helga Barth - Đại sứ Đức tại Việt Nam - nhấn mạnh tiềm năng to lớn của ĐMTMN là một cơ hội có thể dễ dàng nắm bắt được. Bà cho biết: “Kinh nghiệm của cả hai quốc gia trong phát triển thị trường điện mặt trời và tích hợp hệ thống đặt nền tảng vững chắc cho những nỗ lực trong tương lai. Quan hệ đối tác phát triển giữa hai bên sẽ giúp Việt Nam tiếp tục phát triển điện mặt trời trong cơ cấu năng lượng của mình, thiết lập một trụ cột chính trong chiến lược giảm phát thải carbon của quốc gia”.

Phát biểu tại phiên trao đổi cấp cao về điện mặt trời tại Việt Nam trong khuôn khổ Hội thảo tổng kết dự án Điện mặt trời mái nhà trong ngành Thương mại và Công nghiệp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh đến tầm quan trọng của năng lượng tái tạo nói chung và điện mặt trời nói riêng trong tiến trình chuyển dịch năng lượng cũng như hiện thực hoá mục tiêu cam kết tại COP 26. Đồng thời cho biết, Bộ Công Thương cũng đã và đang xây dựng nhiều văn bản pháp luật để tạo điều kiện cho năng lượng tái tạo phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Thứ trưởng cũng cảm ơn Chính phủ, các cơ quan của Đức trong việc hỗ trợ kỹ thuật cho ngành năng lượng thông qua các dự án cụ thể. Thứ trưởng đánh giá cao kết quả hợp tác giữa Tổ chức GIZ và Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, qua đó góp phần tăng cường mối quan hệ hợp tác tốt đẹp giữa Việt Nam và Đức.