Vì sao Việt Nam lọt top 30 tăng trưởng thương mại cao nhất toàn cầu?

Việt Nam tiếp tục là quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á

Theo số liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2023 đạt khoảng 683 tỷ USD, đưa Việt Nam đứng thứ 20 về xuất khẩu với kim ngạch khoảng 352 tỷ USD và top 23 thế giới về nhập khẩu với kim ngạch khoảng 331 tỷ USD.

Đặc biệt, Việt Nam tiếp tục là quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Ávề tốc độ tăng trưởng thương mại, vượt qua nhiều nền kinh tế lớn trong khu vực.

Năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 786,29 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm trước. Trong đó, xuất khẩu tăng 14,3% và nhập khẩu tăng 16,7%, dẫn đến thặng dư thương mại 24,77 tỷ USD.

Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như nông sản, thủy sản và công nghiệp chế biến đều tăng trưởng ấn tượng. Kim ngạch xuất khẩu nhóm nông sản, thủy sản ước đạt 35,46 tỷ USD (tăng 20,6%), trong khi nhóm công nghiệp chế biến ước đạt 312,59 tỷ USD (tăng 13,9%).

Yếu tố giúp Việt Nam lọt top 30

Việt Nam hiện là thành viên của 15 Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó, có nhiều FTA thế hệ mới với quy mô lớn và tiêu chuẩn cao, tiêu biểu như CPTPP, EVFTA và RCEP, giúp hàng hóa Việt Nam thâm nhập các thị trường lớn với mức thuế ưu đãi.

Việc tham gia các FTA giúp Việt Nam mở rộng cơ hội xuất khẩu sang các thị trường lớn với mức thuế ưu đãi. Nhờ đó, các mặt hàng chủ lực như dệt may, nông sản, điện tử và thủy sản có thể tiếp cận sâu rộng hơn vào các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Việt Nam đã trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư nước ngoài nhờ môi trường kinh doanh ổn định, vị trí địa lý thuận lợi và chi phí nhân công cạnh tranh. Các tập đoàn lớn như Samsung, Intel, Foxconn, LG, Nike và Adidas đã mở rộng quy mô sản xuất tại Việt Nam.

Các doanh nghiệp FDI không chỉ đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo mà còn đóng góp lớn vào xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao như điện thoại, máy tính và linh kiện điện tử.

Việt Nam đã tập trung phát triển các ngành hàng có thế mạnh nhằm gia tăng kim ngạch xuất khẩu. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực giúp Việt Nam đạt được mức tăng trưởng cao bao gồm: Điện thoại và linh kiện, máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, dệt may, nông sản, thủy sản, cà phê, hạt điều và gạo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu.

Sự đa dạng hóa mặt hàng xuất khẩu giúp Việt Nam hạn chế rủi ro phụ thuộc vào một số ngành nhất định và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Sự dịch chuyển sản xuất của các doanh nghiệp quốc tế ra khỏi Trung Quốc đã mang lại cơ hội lớn cho Việt Nam. Việt Nam sở hữu vị trí địa lý chiến lược tại khu vực Đông Nam Á, thuận lợi trong việc vận chuyển hàng hóa giữa các quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Việc đầu tư vào các khu công nghiệp, trung tâm logistics và cảng biển đã giúp Việt Nam cải thiện năng lực sản xuất và mở rộng vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính phủ Việt Nam đã thực hiện nhiều chính sách cải cách nhằm cải thiện môi trường đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Giải pháp duy trì đà tăng trưởng

Dù đạt được thành tựu ấn tượng khi lọt vào top 30 quốc gia có tăng trưởng thương mại cao nhất thế giới, Việt Nam vẫn phải đối mặt với một số thách thức lớn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động.

Nhiều thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, EU và Nhật Bản đang đối mặt với lạm phát cao và tăng trưởng kinh tế chậm lại, dẫn đến nhu cầu tiêu dùng giảm sút.

Ngoài ra, các nước xuất khẩu lớn trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Malaysia hay Bangladesh đang đẩy mạnh cải thiện năng lực sản xuất và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Các thị trường lớn như EU, Mỹ và Nhật Bản ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và môi trường. Ngành hàng nông sản, thủy sản và dệt may của Việt Nam đặc biệt chịu tác động từ các tiêu chuẩn xanh, yêu cầu về lao động công bằng và phát triển bền vững.

Việc Việt Nam vẫn phải phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu cho các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, da giày và điện tử. Điều này khiến chuỗi cung ứng dễ bị gián đoạn khi có biến động lớn trên thị trường toàn cầu.

Để duy trì đà tăng trưởng, Việt Nam cần tập trung nâng cao giá trị sản phẩm, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ sản xuất.

Doanh nghiệp cần đầu tư vào quy trình sản xuất sạch, thân thiện môi trường, đồng thời nâng cao khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe để giữ vững vị thế trên thị trường. Đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước nhằm chủ động nguồn nguyên liệu, giảm thiểu sự phụ thuộc vào các quốc gia khác.