Mới đây, đồng bào dân tộc Sán Dìu đến từ thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên đã giới thiệu tới du khách nghệ thuật diễn xướng dân gian hát Soọng Cô - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của dân tộc mình trong Ngày hội giao lưu văn hóa các dân tộc Tây Bắc tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Hát Soọng Cô là Di sản văn hóa phi vật thể mà đồng bào Sán Dìu luôn gìn giữ |
Theo tiếng Sán Dìu thì Soọng có nghĩa là hát, còn Cô là ca. Lời ca và giai điệu của Soọng Cô không hề khô cứng mà mềm dẻo đầy sức lan tỏa, làm mê đắm lòng người. Trong mọi tình huống, người hát Soọng Cô cần có sự nhanh trí, tài ứng khẩu dựa trên việc nắm giữ, thuộc lòng rất nhiều ca từ. Trong khi hát, nếu một bên không thuộc những bài hát hoặc không kịp thời ứng tác để đối đáp thì coi như thua cuộc. Do đó, ai ai cũng cố gắng học thuộc thật nhiều các bài bản để khỏi hổ thẹn khi hát đối đáp giao lưu.
Trình diễn hát Soọng Cô trong lễ Cấp sắc |
Ca từ Soọng Cô mộc mạc, giản dị |
Soọng Cô là tiếng nói của người lao động nên ngôn ngữ ca từ mộc mạc, dân dã, thể hiện bản chất bình dị, chất phác, hồn nhiên của người nông dân. Soọng Cô cũng mang đậm phong cách dân ca qua cách sử dụng ngôn ngữ mang tính ước lệ, ẩn dụ với lối so sánh, ví von phổ biến. Tuy Soọng Cô chỉ có một làn điệu nhưng nội dung lời ca có 3 phần rõ rệt, đó là gọi, kể và đáp. Phần kể được thể hiện nhiều hơn so với phần gọi và phần đáp, với nhiều nội dung khác nhau, như để giãi bày, thể hiện tâm trạng, khát vọng để đạt được yêu cầu ước nguyện, nỗi lòng người hát. Nhịp trong hát Soọng Cô ổn định về trường độ, thường sử dụng nhịp 2/4, 4/4, đôi khi nhịp tự do với âm vực không quá lớn, quãng âm luôn kế tiếp nhau đều đều, ít lên bổng xuống trầm đột ngột, ít đột biến luyến láy. Đây chính là đặc trưng vốn có để phân biệt Soọng Cô với các loại dân ca của các dân tộc khác.
Điệu hát giúp bà con thêm yêu quê hương, bản làng |
Hát Soọng Cô là sinh hoạt văn hóa cộng đồng có ý nghĩa, mang lại niềm vui và hăng say trong lao động sản xuất, tạo nên tình cảm gắn bó với quê hương, làng bản của đồng bào Sán Dìu.