Ứng phó bằng các giải pháp đồng bộ

Đắp đê là một trong những giải pháp để đồng bào sông Cửu Long ứng phó với BĐKH

Từ những ảnh hưởng nghiêm trọng tới kế sinh nhai

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh, trong những năm gần đây, biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và chăn nuôi.

Nắng nóng gay gắt, nhiệt độ tăng cao bất thường, hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu hụt nguồn nước diễn ra ở nhiều nơi khiến việc sản xuất gặp khó khăn, nhất là ở các vùng miền Trung - Tây Nguyên và Nam bộ. Còn ở miền Bắc, đã xuất hiện mùa đông ấm nhưng xen kẽ vào đó là những trận mưa lũ, rét hại và băng tuyết.

Thống kê của Cục Chăn nuôi - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong đợt rét đầu năm 2016, số gia súc bị chết và ảnh hưởng sức khỏe đã lên tới 12.300 con; hàng trăm nghìn héc-ta hoa màu bị hư hại, ước tính thiệt hại khoảng gần 200 tỷ đồng.

Trong 3 tháng đầu năm 2016, vùng đồng bằng sông Cửu Long có hàng chục tỉnh, thành phố bị thiệt hại nặng nề do xâm nhập mặn làm thiệt hại gần 140.000 héc-ta lúa, khoảng 155.000 hộ gia đình thiếu nước sinh hoạt. Tương tự ở Tây Nguyên và Nam Trung bộ, hàng trăm nghìn héc-ta cây trồng bị hạn hán, hàng nghìn gia súc gia cầm thiếu nước uống. Ông Arất Blúi - Phó Chủ tịch UBND huyện Tây Giang, Quảng Nam cho biết, các hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện ngày càng nhiều đã thực sự đe dọa đến đời sống của các cộng đồng dân cư trên địa bàn huyện.

Có thể thấy, biến đổi khí hậu đang là tác nhân dẫn đến nguy cơ đói nghèo dài hạn cho người dân nông thôn, đặc biệt là đồng bào các dân tộc thiểu số - những người chỉ mong có thu nhập rất ít ỏi từ hoạt động sản xuất nông lâm, ngư nghiệp và chăn nuôi.

... đến kinh nghiệm ứng phó

Dựa trên những kết quả xử lý thiên tai tại các địa phương, các chuyên gia đã đưa ra nhiều giải pháp, kinh nghiệm để người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong đó, chú trọng đến các giải pháp giúp bà con tiếp cận thông tin, áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ, nâng cao năng lực để có khả năng tự chống đỡ với thiên tai, chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Đồng thời, đẩy mạnh việc thông tin, tuyên truyền tại các địa phương, các vùng dân tộc, miền núi.

Ông Võ Văn Thơ - Phó Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông Quảng Nam cho biết, kinh nghiệm của địa phương là cung cấp thông tin, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân vùng cao về biến đổi khí hậu bằng việc tổ chức các chương trình văn nghệ lồng ghép chiếu phim... Qua đó đã khuyến khích đồng bào không vứt rác bừa bãi, hạn chế sử dụng túi nylon trong sinh hoạt hàng ngày; sử dụng điện, nước một cách tiết kiệm; tham gia trồng và gìn giữ cây xanh, bảo vệ, phát triển rừng phòng hộ, rừng đầu nguồn...

Theo ông Trương Xuân Cừ - Phó trưởng ban Ban Chỉ đạo Tây Bắc, cần nâng cao ý thức chuẩn bị ứng phó với BĐKH của đồng bào và phổ biến những kinh nghiệm ứng phó cho các địa phương khác, tránh bị động. Đơn cử như Lào Cai dù bị ảnh hưởng nhiều nhất trong đợt rét đậm, rét hại nhưng địa phương này lại có mức độ thiệt hại thấp hơn các địa phương khác. Sở dĩ Lào Cai giảm đáng kể thiệt hại là do trong các quy hoạch, kế hoạch ngắn hay dài hạn đều tính đến BĐKH; lồng ghép BĐKH vào công tác tái định cư, cung cấp các dịch vụ xã hội và hỗ trợ về sinh kế cho người dân; xây dựng cơ sở về dữ liệu BĐKH; phương án ứng phó với thiên tai; huy động được sự tham gia của mọi thành phần trong xã hội.

Về thủy lợi ông Nguyễn Xuân Khoa - Trung tâm khuyến nông, khuyến ngư Bạc Liêu, cho rằng cần đầu tư công trình giữ và điều tiết nước liên huyện, liên tỉnh; làm tốt công tác quy hoạch đất nông nghiệp; nghiên cứu các giống cây trồng, vật nuôi có thích ứng với biến đổi khí hậu như chịu ngập, chịu hạn, mặn... Hiện nay, ngành nông nghiệp tỉnh đang tập trung vào các biện pháp khắc phục BĐKH như: Xây dựng hệ thống thủy lợi, đắp đập ngăn mặn, giữ ngọt, vận hành các cống đầu mối, hỗ trợ nông dân bị thiệt hại... Tuy nhiên, đây chỉ là những giải pháp mang tính ứng phó tình thế, chưa thật sự hiệu quả. Bởi, về lâu dài, ngành nông nghiệp và nông dân không thể cứ phải chạy lo chống mặn, chống hạn kiểu mặn đến đâu ngăn đến đó, mà cần những giải pháp lâu dài để có thể sống chung với mặn và khô hạn.