Phải dựa vào cộng đồng

Những sinh hoạt cộng đồng thu hút sự tham gia của đông đảo bà con dân tộc

Nguy cơ mai một bản sắc văn hóa dân tộc

Hiện nay, những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS tỉnh Điện Biên đang đứng trước nguy cơ bị cuộc sống hiện đại xâm lấn, làm phai nhạt bản sắc. Bà Chu Thùy Liên cho biết, nguy cơ đó vừa từ sự phát triển kinh tế - xã hội, vừa do đồng bào kết hôn khác dân tộc nhiều. “Trong một gia đình đồng bào ở Điện Biên giờ có nhiều dân tộc cùng sinh sống như: con trai là người Thái, con dâu là người Mông, con rể là người Kinh… nên việc bảo tồn ngôn ngữ, trang phục dân tộc, phong tục truyền thống rất khó”- bà Liên nói.

Lấy ví dụ thêm, bà Liên cho rằng, chi tiết trên trang phục truyền thống của đồng bào các DTTS rất cầu kỳ, muốn phục dựng nguyên bản rất tốn kém, đồng bào thì không đủ khả năng kinh tế. Trong khi đó, nước ta chưa có cơ sở nào chuyên sản xuất trang sức, phụ kiện, hoạt tiết trang trí phục vụ đồng bào, buộc họ phải tìm mua từ các nước khác, dẫn đến trang phục phục dựng bị sai lệch. Mặt khác, khó khăn của công tác sưu tầm, phục dựng các giá trị văn hóa truyền thống chính là kinh phí. Ngân sách bảo tồn đều thực hiện theo quy định của Nhà nước với con số rất hạn hẹp, nên buộc phải căn cứ vào cái gì cốt lõi mới phục dựng. Địa bàn chia cắt, đường núi đi lại khó khăn cũng làm cho hoạt động nghiên cứu, phục dựng đều chậm lại.

Thắp lên ngọn lửa nhiệt huyết

Tuy nhiên, ngoài những khó khăn trong công cuộc bảo tồn bản sắc văn hóa của đồng bào thời gian qua, nhờ nỗ lực tỉnh Điện Biên cũng đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ khi Đề án "Bảo tồn, phát triển văn hóa các DTTS Việt Nam đến năm 2020" của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch triển khai. Hiện đồng bào 19 dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Điện Biên từ chỗ quên dần tiếng mẹ đẻ, ít tham gia các lễ hội dân gian, nay đã trở thành chủ thể văn hóa đích thực. Điển hình như đồng bào dân tộc Cống ai ai cũng biết đến lễ cúng tổ tiên và có thể thực hành một cách thuần thục; đồng bào Thái (nhánh Thái đen), đồng bào Khơ Mú bảo tồn được nghi lễ cầu mưa; đồng bào Si La hiểu rõ ý nghĩa của lễ cúng bản, lễ mừng cơm mới; 100% đồng bào Lào ở bản Na Sang 2 đã có trang phục truyền thống, thay vì cả bản chỉ còn một vài bộ như những năm trước đây. Để có những kết quả trên, bà Chu Thùy Liên cho rằng, giải pháp tốt nhất để giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa các DTTS là thắp lên ngọn lửa nhiệt huyết của đồng bào. Muốn vậy, đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa cơ sở phải cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt để hiểu về văn hóa của họ, từ đó tuyên truyền, vận động, hướng dẫn đồng bào cách thức tìm lại những giá trị truyền thống. "Khi đồng bào các DTTS hiểu được trang phục, tiếng nói, chữ viết, các tri thức, kinh nghiệm dân gian của dân tộc mình là bản sắc văn hóa, đồng bào sẽ tự nguyện giữ gìn, phát huy. Thực tế khôi phục thành công nhiều lễ hội truyền thống ở tỉnh Điện Biên đã chứng minh điều này" - bà Chu Thùy Liên khẳng định.

Những kết quả có được của Điện Biên trong việc bảo tồn giá trị truyền thống của đồng bào DTTS như bà Chu Thùy Liên chia sẻ còn rất khiêm tốn, nhưng nó đang gieo lên niềm hy vọng cho nhiều tộc người ở Điện Biên, đó là những bản sắc văn hóa của dân tộc mình sẽ sớm được bảo tồn, gìn giữ và truyền nối trong xu thế hội nhập của đất nước.