Khẳng định vai trò của thị trường trong nước
Nhiều chuyên gia kinh tế nhấn mạnh vai trò điều hành thị trường trong nước của Bộ Công Thương có ý nghĩa đặc biệt, hiệu quả rõ rệt trong những đợt dịch Covid-19 vừa qua. Đây không chỉ là "cú bẻ lái" đầy ngoạn mục mà còn tiêu biểu cho tư duy điều hành kiên quyết song rất linh hoạt để câu chuyện "trong nguy có cơ" không còn nằm trên báo cáo. Việc khuyến khích đặt hàng thiết yếu trên các trang thương mại điện tử, gỡ khó cho hoạt động logistics, chặn đứng việc đứt gãy chuỗi cung ứng hàng hóa… là hành động kịp thời của Bộ Công Thương, giúp ổn định thị trường trong nước.
Quan điểm của Bộ Công Thương như Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh nhiều lần là thị trường trong nước - thị trường của 100 triệu dân xứng đáng được coi trọng, tôn vinh. Và với các địa phương, cần coi việc tiêu thụ nông sản không phải là "giải cứu" mà phải là trách nhiệm. Đồng thời, các địa phương hiệp hội, doanh nghiệp khẩn trương chuyển đổi phương thức sản xuất theo quy hoạch, phải có kế hoạch; đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn, quy chuẩn truy xuất hàng hóa, tránh "ngẫu hứng".
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tham quan gian hàng vải thiều Thanh Hà (Hải Dương) đạt chuẩn xuất khẩu |
Điểm sáng xuất nhập khẩu
Trong hoàn cảnh khó khăn do đại dịch Covid- 19, xuất khẩu cơ bản giữ được mức xuất siêu, là điểm sáng trong bức tranh kinh tế. Nhập khẩu vẫn đáp ứng nhu cầu nguyên, vật liệu phục vụ sản xuất, tiêu dùng và xuất khẩu.
Có không ít người ngạc nhiên, thậm chí đến mức ngỡ ngàng rằng sao con số hơn 660 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu của năm 2021 lại đến nhanh như vậy. Đúng là có một số Hiệp định thương mại tự do thương mại song phương của Việt Nam nhanh chóng phát huy hiệu quả; một số thị trường quan trọng gia tăng đà phục hồi. Nhưng nếu không chủ động hóa giải các "bài toán" đảm bảo tính liên tục, liên thông của chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất, cùng nhiều giải pháp như: Đổi mới hình thức xúc tiến xuất khẩu, tăng cường kết nối doanh nghiệp trong và ngoài nước, tăng cường nắm thông tin, dự báo tình hình thị trường... thì con số trên chẳng những khó đạt được, mà sản xuất công nghiệp cũng chưa chắc ổn định. Nhất là có lúc cao điểm, dịch bệnh tấn công thẳng vào các trung tâm sản xuất công nghiệp lớn nhất của cả nước.
Ngành Công Thương đã có nhiều đề xuất phù hợp, phát huy tác dụng tốt trong việc cùng các địa phương chỉ đạo, hỗ trợ doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh (cả trong và ngoài vùng dịch); đề xuất tiêu chí, điều kiện và quy trình mở lại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, lưu thông hàng hóa trong điều kiện bình thường mới; ưu tiên tiêm vắc - xin cho người lao động tại chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ thiết yếu và các khu, cụm công nghiệp trong phạm vi cả nước
Bộ Công Thương đã phối hợp các bộ, ngành, địa phương trong nước và các bộ, ngành đối tác nước ngoài xử lý kịp thời vướng mắc trong lưu thông hàng hóa, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất; giải tỏa kịp thời những ách tắc tại các cửa khẩu, bến cảng nhằm duy trì các hoạt động xuất nhập khẩu. Nhờ đó các doanh nghiệp có điều kiện khai thác, phát huy lợi thế của các Hiệp định thương mại tự do, duy trì được thành quả xuất siêu.
2021 cũng là năm đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của các hình thức xúc tiến thương mại, xúc tiến xuất khẩu. Có thể nói câu chuyện xúc tiến xuất khẩu chưa năm nào được đặt ra một cách mạnh mẽ đến thế bằng các cuộc đối thoại giữa các nhà sản xuất, thương nhân Việt Nam với các đối tác. Thống kê sơ bộ cho thấy, đã có trên 1.000 cuộc đối thoại trực tuyến để xúc tiến thương mại, đẩy mạnh xuất khẩu…
Rõ ràng, sản xuất nay đã bắt kịp thị trường trong và ngoài nước, thị trường xuất khẩu ngày càng được mở rộng. Và cũng chính ở đây, đã cho thấy câu chuyện hữu ích trong việc giải bài toán liên thông giữa các thị trường để luôn kịp thời ứng phó, đẩy lùi nỗi ám ảnh về sự phụ thuộc vào một vài thị trường nhất định.
Năng lượng- những câu chuyện từ nhỏ đến lớn
Thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng như chỉ đạo của Chính phủ, thời gian qua, Bộ Công Thương đã tập trung tham mưu cho cấp có thẩm quyền xây dựng Quy hoạch điện VIII với những nguyên tắc cơ bản, gồm: Cố gắng đảm bảo cân đối cung - cầu, vùng - miền; cơ cấu các nguồn điện; cơ cấu nguồn và truyền tải; huy động được mọi nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển điện.
Tinh thần của những nguyên tắc ấy là một mặt tuân thủ đúng các chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền, mặt khác phát huy được các tiềm năng, thế mạnh về năng lượng.
Đặc biệt, việc xây dựng thị trường phát điện và thị trường bán buôn điện cạnh tranh được chú trọng. Theo đó, thị trường phát điện cạnh tranh được ngành Công Thương triển khai từ khá sớm. Thị trường bán buôn điện cạnh tranh cũng đã được vận hành từ đầu năm 2019, và đến nay EVN không còn là đơn vị duy nhất mua bán điện mà có thêm 5 Tổng công ty điện lực trực tiếp tham gia mua điện trên thị trường.
Ngoài ra, việc triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy điện và khách hàng chính là bước đầu tiên trong thực hiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh ở nước ta. Hiện nay, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ cho phép thí điểm thực hiện cơ chế này từ nay đến năm 2025; đồng thời, đã trình Chính phủ và Quốc hội cho sửa Luật Điện lực để tư nhân có thể được đầu tư vào phân khúc truyền tải điện; trình Chính phủ cơ chế điều hành thực hiện các dự án điện, nhằm siết lại kỷ cương trong tổ chức thực hiện quy hoạch và kế hoạch phát triển điện ở nước ta; trình Chính phủ cho phép triển khai Chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2021-2025…
Đó là những câu câu chuyện lớn về năng lượng.
Có một câu chuyện có thể xem là "nhỏ" hơn của năm 2021, nhưng nếu xét về khía cạnh xã hội lại có thể không là "nhỏ". Đó là câu chuyện chia sẻ những chi phí dùng điện. Từ năm 2020 đến nay, Bộ Công Thương đã kịp thời đề xuất Chính phủ và đều được Chính phủ nhanh chóng phê duyệt với 5 lần giảm giá điện sinh hoạt, điện sản xuất và điện cho các đối tượng ưu tiên với số tiền lên đến gần 17 nghìn tỷ đồng.
Đó là một con số đáng kể, cũng là thêm một minh chứng cho thấy, ngành Công Thương luôn đồng hành chia sẻ với các ngành, địa phương, doanh nghiệp và nhân dân trên lộ trình phát triển.