Thủ tướng đặt nhiều câu hỏi lớn về phát triển kinh tế số, xã hội số

Bài toán đột phá cho kinh tế số, xã hội số

Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định sự kiện có ý nghĩa quan trọng chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ XI. Diễn đàn đồng thời góp phần định hình những phương hướng mới, nhiệm vụ mới và mục tiêu mới trong phát triển kinh tế số và xã hội số, hai lĩnh vực được Thủ tướng ví là "tuy hai mà một, tuy một mà hai", có mối quan hệ thúc đẩy lẫn nhau.

Trên tinh thần "kinh tế số là động lực, xã hội số là nền tảng, con người làm trung tâm", Đảng, Nhà nước và Chính phủ thời gian qua đã ban hành nhiều chủ trương, cơ chế và chính sách thúc đẩy chuyển đổi số. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định rõ yêu cầu phát triển kinh tế số gắn với nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, từng bước hình thành xã hội số.

Tháng 12/2024, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị tiếp tục khẳng định phát triển kinh tế số và xã hội số là một đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trong kỷ nguyên mới. Thủ tướng nhận định, sau một nhiệm kỳ, nhận thức về vai trò và vị trí của kinh tế số và xã hội số đã có bước chuyển rõ rệt.

Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu của Diễn đàn không dừng ở tổng kết, đánh giá mà hướng tới thảo luận và đề xuất các giải pháp đột phá. Thủ tướng đề nghị các đại biểu đánh giá thẳng thắn thực trạng phát triển kinh tế số và xã hội số, chia sẻ kinh nghiệm, nhận diện rõ các điểm nghẽn về thể chế, dữ liệu, an ninh mạng và từ đó đề xuất nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để kinh tế số thực sự thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống.

"Làm thế nào để khơi thông những điểm nghẽn còn ách tắc trong kết nối, chia sẻ dữ liệu? Cần những cơ chế đặc thù gì Việt Nam trở thành cái nôi của khởi nghiệp sáng tạo và phát triển công nghệ mới? Làm gì để xây dựng một xã hội số văn minh, bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau? Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội như thế nào cho hiệu quả, như đầu tư công, đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài, hợp tác công tư?", Thủ tướng đặt vấn đề.

Tái cấu trúc nền kinh tế từ dữ liệu, nền tảng số

Báo cáo tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc chiến lược nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển nhanh và bền vững, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao trong những thập niên tới. Trong hành trình đó, kinh tế số và xã hội số không còn là lựa chọn mà là con đường tất yếu và động lực cốt lõi của tăng trưởng cũng như đổi mới mô hình phát triển.

Theo Bộ trưởng, kinh tế số của Việt Nam hiện vẫn chủ yếu dựa trên số hóa các hoạt động truyền thống, chưa chuyển mạnh sang tạo lập mô hình tăng trưởng mới. Dù tỷ trọng kinh tế số trong GDP tăng nhanh, giá trị gia tăng nội địa còn thấp và phụ thuộc nhiều vào các nền tảng xuyên biên giới, trong khi nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa tham gia sâu vào chuỗi giá trị số. Vì vậy, nhiệm vụ đặt ra không chỉ là làm nhiều hơn mà là làm khác đi, làm sâu hơn và bền vững hơn, đòi hỏi những đổi mới mang tính đột phá.

Trong đó, trọng tâm là kiến tạo cấu trúc nền kinh tế số quốc gia thay vì số hóa rời rạc từng lĩnh vực; Nhà nước đóng vai trò kiến trúc sư trưởng, định hình hạ tầng số dùng chung và khung thể chế để thị trường vận hành. Bản chất của kinh tế số là tái cấu trúc toàn diện nền kinh tế, dựa trên dữ liệu, hạ tầng số, các luật lệ mới và các chủ thể số với điều kiện đủ là công dân số và niềm tin số.

Bên cạnh đó, dữ liệu, AI và năng lực tính toán được coi là năng lực sản xuất nền tảng, tương đương điện hay viễn thông; nhà mạng thế hệ mới không chỉ cung cấp kết nối mà còn trở thành xương sống của không gian số quốc gia. Cùng với đó là chuyển từ hính phủ điện tử sang nhà nước điều hành dựa trên dữ liệu và mô hình dự báo; xây dựng xã hội số lấy con người và niềm tin số làm nền tảng.

Phát triển thị trường số lấy doanh nghiệp làm trung tâm. Doanh nghiệp Việt Nam lớn lên trong thị trường nội địa rồi từ đó đi ra toàn cầu, hình thành các tập đoàn công nghệ Việt Nam có năng lực nền tảng số.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: "Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết tiếp tục đóng vai trò kiến trúc sư về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số; đồng hành cùng các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp để hiện thực hóa khát vọng phát triển nhanh, bền vững, bao trùm trong kỷ nguyên số".