Thị trường M&A toàn cầu và khuyến nghị cho Việt Nam

Hơn 500 thương vụ trị M&A giá hơn 1 tỷ USD trên toàn cầu

Xu hướng giao dịch M&A toàn cầu gần đây cho thấy sự hồi phục mạnh mẽ của các thương vụ lớn: khối lượng giao dịch trị giá trên 1 tỷ đô la Mỹ đã tăng 17% trong năm 2024, đồng thời giá trị trung bình của mỗi thương vụ cũng tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, bức tranh thị trường không đồng đều khi số lượng các thương vụ vừa và nhỏ lại giảm. Bên cạnh đó, một số yếu tố bất ngờ tiềm ẩn có thể làm đảo lộn cục diện hiện tại.

Báo cáo "Xu hướng M&A toàn cầu của PwC: Triển vọng năm 2025" vừa được PwC công bố đã phân tích ba yếu tố chính có thể ảnh hưởng đến hoạt động M&A trong năm 2025 và những động lực thúc đẩy nhu cầu thực hiện thương vụ ngày càng tăng. Với thị trường Việt Nam, các chuyên gia phân tích cho rằng, hoạt động M&A không nằm ngoài xu hướng toàn cầu với những hoạt động thương vụ sôi động trong một số ngành cụ thể như y tế và giáo dục.

Theo đó, trong năm 2024, giá trị các thương vụ đã tăng 5%, chủ yếu do giá trị trung bình của mỗi thương vụ tăng lên, mặc dù khối lượng giao dịch giảm 17% do những bất ổn kinh tế vĩ mô xoay quanh lạm phát và lãi suất, điều này đã kìm hãm hoạt động M&A đối với các thương vụ vừa và nhỏ. Thị trường M&A đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể ở phân khúc cao cấp hơn, với hơn 500 thương vụ trị giá hơn 1 tỷ USD, tăng từ 430 thương vụ trong năm 2023. Ngoài ra, các "megadeal" (thương vụ siêu lớn) đã tăng 18%, với 72 thương vụ với tổng trị giá hơn 5 tỷ USD được công bố trong năm 2024, so với 61 thương vụ của năm trước đó.

Các CEO lạc quan về kế hoạch M&A của họ trong năm 2025. Theo Khảo sát CEO Toàn cầu lần thứ 28 của PwC, 81% CEO đã thực hiện ít nhát một thương vụ mua bán sáp nhập lớn trong ba năm qua dự định sẽ thực hiện một hoặc nhiều thương vụ mua bán sáp nhập trong ba năm tới.

Đặc biệt, báo cáo cũng chỉ ra kỳ vọng môi trường M&A cho lĩnh vực y tế thuận lợi hơn trong năm 2025. Cụ thể: Năm 2025, tình trạng thiếu hụt sản phẩm, rủi ro chuỗi cung ứng và những chính sách mới đang thúc đẩy các hoạt động M&A trong ngành y tế. Trong lĩnh vực dược phẩm và khoa học đời sống, các thương vụ chủ yếu tập trung vào công nghệ sinh học để đối phó với tình trạng sắp hết hạn độc quyền bằng sáng chế và thoái vốn các tài sản không trọng yếu nhằm tối ưu hóa danh mục đầu tư.

Đồng thời, các công ty này cũng đang tái cấu trúc danh mục đầu tư trong quá trình đổi mới. Bên cạnh đó, sự quan tâm của các quỹ đầu tư tư nhân đối với công nghệ y tế (medtech) và sức khỏe kỹ thuật số ngày càng tăng, tạo ra nhiều cơ hội thoái vốn hấp dẫn đối với các công ty được đầu tư bởi các qũy đầu tư tư nhân. Các doanh nghiệp chăm sóc sức khỏe bán lẻ, bán thuốc không kê đơn với xu hướng tách ra thành các pháp nhân độc lập hay thoái vốn cũng đang tích cực tham gia vào cuộc đua M&A để nhanh chóng chuyển đổi mô hình kinh doanh.

Dự báo M&A trong lĩnh vực giáo dục và y tế tại Việt Nam sẽ sôi động

Đặc biệt, “năm 2025, thị trường M&A trong lĩnh vực y tế Việt Nam dự kiến sẽ sôi động, chủ yếu do nhu cầu ngày càng cao về dịch vụ y tế chất lượng cao và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu. Các bệnh viện tư nhân và cơ sở y tế chuyên khoa, đặc biệt là trong lĩnh vực nhãn khoa và ung thư, sẽ trở thành tâm điểm của các hoạt động M&A”- chuyên gia phân tích của PwC nhận định.

Cùng với lĩnh vực y tế thì lĩnh vực giáo dục cũng tiếp tục tăng trưởng và chuyển đổi. Trên thế giới, M&A trong ngành giáo dục đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với sự tham gia tích cực của các quỹ đầu tư tư nhân, chiếm từ 50% đến 70% tổng danh mục đầu tư. Công nghệ giáo dục (EdTech), đặc biệt trong lĩnh vực số hóa giáo dục phổ thông và đại học, là tâm điểm thu hút sự quan tâm. Sự phát triển vượt bậc của công nghệ và nhu cầu không ngừng tăng về chất lượng giáo dục đang thúc đẩy các hoạt động M&A trong lĩnh vực này tăng trưởng một cách mạnh mẽ.

Tại thị trường Việt Nam, với chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoàimạnh mẽ và không hạn chế vốn đầu tư vào các cơ sở giáo dục, M&A trong lĩnh vực giáo dục đang trở nên vô cùng hấp dẫn. Hoạt động M&A trong năm 2025 ở Việt Nam dự kiến sẽ sôi động, được thúc đẩy bởi chính sách khuyến khích đầu tư và nhu cầu ngày càng tăng về giáo dục tư nhân. Các đối tác chiến lược và đầu tư vào giáo dục đại học và đào tạo nghề sẽ nâng cao chất lượng và cơ sở hạ tầng. Các chính sách hỗ trợ của chính phủ sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước, tạo ra nhiều cơ hội cho các hoạt động M&A.

Theo Khảo sát CEO toàn cầu thường niên lần thứ 28 của PwC, 53% CEO được hỏi đã "hoàn toàn" hoặc "rất tin tưởng" vào triển vọng tăng trưởng của công ty trong ba năm tới, cho thấy họ kỳ vọng các kế hoạch hành động hiện tại hoặc trong tương lai sẽ tăng doanh thu của công ty. Ngoài việc mua lại để thúc đẩy tăng trưởng, chúng tôi dự kiến việc thoái vốn, bao gồm cả việc tách khỏi công ty lớn, sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh doanh.

PwC khuyến nghị, trong một môi trường kinh doanh đầy biến động, các nhà đầu tư trên thị trường cần trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng để giải quyết những vấn đề phức tạp, bao gồm cả tác động của trí tuệ nhân tạo, áp lực về lợi suất đầu tư trong thị trường có định giá cao và tăng trưởng chậm, cũng như cân nhắc ảnh hưởng các yếu tố địa chính trị phức tạp tới các thương vụ.