Thêm cơ hội kinh doanh cho doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ

Dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm với 432/434 đại biểu Quốc hội có mặt tán thành.

Trước khi tiến hành biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, về phạm vi hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ: Điều 63 (sửa đổi) cho phép doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ triển khai sản phẩm bảo hiểm từ kỳ có thời hạn từ 1 năm trở xuống.

Bảo hiểm tử kỳ là nghiệp vụ của bảo hiểm nhân thọ, chỉ bảo hiểm cho trường hợp chết, đơn giản và phổ biến tại Việt Nam hơn 20 năm qua. Thời hạn từ 1 năm trở xuống là phù hợp với đặc điểm triển khai các sản phẩm bảo hiểm ngắn hạn của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. "Đây là quy định rất tiên tiến, tạo thêm cơ hội kinh doanh cho doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe" - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh. 

Theo nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, các nước cũng cho phép doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ được bán sản phẩm bảo hiểm tử kỳ có thời hạn ngắn (như Nhật Bản, Singapore, Indonesia, Hàn Quốc...).

Do thị trường bảo hiểm hiện có 20 nghiệp vụ bảo hiểm thuộc 3 loại hình bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ và sức khỏe nên việc chi quy định khái niệm của 01 nghiệp vụ tại Luật sẽ chưa đảm bảo được tính toàn diện.

Tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội về giải thích từ ngữ, Chính phủ sẽ tiếp tục xây dựng các hướng dẫn về nghiệp vụ bảo hiểm (bao gồm cả bảo hiểm tử kỳ) tại Nghị định để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thực hiện được thuận lợi, hiệu quả.

Về thanh tra, kiểm tra chuyên ngành hoạt động kinh doanh bảo hiểm: Dự thảo Luật chỉ bổ sung quyền hạn của Bộ Tài chính trong việc thực hiện hoạt động kiểm tra chuyên ngành mà chưa được quy định tại Luật Thanh tra, Nghị định số 217/2025/NĐ-CP bảo đảm không có chồng chéo trong quy định pháp luật.

Các quy định tại dự thảo Luật thể hiện rõ ràng, minh bạch, đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nước trong việc thực hiện quản lý, giám sát, kiểm tra chuyên ngành, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm và phù hợp thông lệ quốc tế.

Về áp dụng vốn trên cơ sở rủi ro: Các doanh nghiệp bảo hiểm hiện đang áp dụng yêu cầu vốn cố định được gọi là "Biên khả năng thanh toán I". Yêu cầu này đã lạc hậu và chỉ còn vài quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đang áp dụng (Campuchia, Lào, Myanmar).

Vì vậy, để tiệm cận với các chuẩn mực, thông lệ quốc tế, Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 đã quy định từ năm 2028, các doanh nghiệp bảo hiểm phải chuyển sang áp dụng mức vốn tương ứng với quy mô rủi ro của từng doanh nghiệp, gọi tắt là mô hình "vốn trên cơ sở rủi ro".

Tuy nhiên, qua thực tế giám sát thị trường, Bộ Tài chính nhận thấy các doanh nghiệp bảo hiểm cần thêm thời gian chuẩn bị về nguồn lực tài chính, nhân lực và hệ thống công nghệ thông tin. Bản thân Bộ Tài chính cũng cần củng cố nguồn lực, cơ sở dữ liệu, hệ thống tính toán...

Trong khi đó, quy định Biên khả năng thanh toán I đã được doanh nghiệp bảo hiểm thực hiện từ năm 2000 đến nay và về cơ bản không phát sinh thêm chi phí vì công thức tính toán rất đơn giản, doanh nghiệp bảo hiểm không phải đầu tư thêm về công nghệ và nhân sự cho công tác tính toán.

Vì vậy, dự thảo Luật giữ nguyên thời hạn áp dụng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro là từ ngày 1/1/2028 theo quy định tại Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022. Đồng thời chỉ giãn thời gian áp dụng các biện pháp can thiệp của cơ quan quản lý nhà nước và kéo dài thời gian áp dụng mô hình khả năng thanh toán I thêm 3 năm nữa, để hỗ trợ các doanh nghiệp bảo hiểm có đánh giá đầy đủ tác động về việc áp dụng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro.

Trong 3 năm này, cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp bảo hiểm sẽ có thêm thời gian thu thập các dữ liệu cần thiết cho việc tính toán, xây dựng hệ thống công nghệ thông tin, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời cho phép doanh nghiệp bảo hiểm có thêm thời gian chuẩn bị tăng vốn hoặc điều chỉnh chiến lược phát triển sản phẩm.

Việc áp dụng song song này tương tự như kinh nghiệm của các nước trong khu vực châu Á, trong giai đoạn đầu chuyển đổi từ Biên khả năng thanh toán I sang mô hình vốn trên cơ sở rủi ro.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, trừ trường hợp quy định tại khoản 2, điều 3 của luật. Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo triển khai thi hành Luật, bảo đảm tính khả thi, đúng thời hạn đã được điều chỉnh.