Theo báo cáo về thương mại biên giới Việt Nam - Lào, từ sau Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Việt Nam – Lào lần thứ XII năm 2022 tại Viêng Chăn (Lào), mối quan hệ hữu nghị đặc biệt và sự hợp tác toàn diện giữa hai nước tiếp tục được củng cố, mở rộng, đi vào thực chất và đạt được nhiều kết quả thiết thực trên các lĩnh vực.
Trong đó, hợp tác giữa các tỉnh biên giới hai nước nổi lên như một điểm sáng, không chỉ trong giao thương hàng hóa mà còn trong phát triển hạ tầng, kết nối doanh nghiệp và gìn giữ an ninh, ổn định vùng biên.

Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Việt Nam - Lào lần thứ XIII. Ảnh: Cấn Dũng
Trao đổi, mua bán hàng hóa ngày càng sôi động
Tại Hội nghị Hợp tác phát triển thương mại biên giới Việt Nam - Lào lần thứ XIII, chiều ngày 7/11, tại tỉnh Quảng Ninh, ông Phạm Văn Hoá, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Nghệ An cho biết, tỉnh Nghệ An có 130 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 21 xã tiếp giáp với các tỉnh Bô Ly Khăm Xay, Xiêng Khoảng và Hủa Phăn của Lào, với tổng chiều dài đường biên dài nhất cả nước là 468,281 km.
Trên cơ sở Hiệp định thương mại song phương ký ngày 3/3/2015 tại Viêng Chăn, Hiệp định thương mại biên giới ký ngày 27/6/2015 tại Nghệ An, UBND tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn triển khai tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân, thương nhân hoạt động mua bán, trao đổi, xuất nhập khẩu hàng hoá giữa hai nước.
Trong thời gian từ năm 2022 đến quý II/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Nghệ An và Lào đạt 414,22 triệu USD, trong đó xuất khẩu đạt 193,24 triệu USD, nhập khẩu đạt 220,98 triệu USD và hàng chục nghìn lượt người và phương tiện qua lại để thăm thân, làm việc, trao đổi, mua bán hàng hóa, tham quan, du lịch.
Theo ông Phạm Văn Hoá, Sở Công Thương tỉnh Nghệ An cùng phối hợp với Bộ Công Thương nghiên cứu lập quy hoạch tổng thể phát triển thương mại biên giới chung giữa hai nước Việt Nam - Lào trong giai đoạn tới. Luôn tạo điều kiện cho thương nhân, cư dân hai bên trao đổi, mua bán hàng hóa qua chợ và tích cực kêu gọi đầu tư, thu hút đầu tư đối với chợ xuống cấp nhưng hoạt động hiệu quả.
Ngoài ra, Sở Công Thương tỉnh Nghệ An thường xuyên thành lập các đoàn doanh nghiệp tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư tại Lào, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp mở rộng thị trường, thiết lập các kênh phân phối tại các chợ truyền thống, siêu thị và trực tiếp giới thiệu sản phẩm đến tận tay người tiêu dùng Lào. Bên cạnh đó, tỉnh còn hỗ trợ cho các doanh nghiệp, hợp tác xã khu vực biên giới tham gia hội chợ, triển lãm, kết nối cung cầu nhằm giới thiệu, quảng bá các sản phẩm đặc trưng, thế mạnh khu vực biên giới.

Ông Phạm Văn Hóa, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Nghệ An. Ảnh: Cấn Dũng
Hàng năm, tỉnh Nghệ An cũng như các tỉnh của Lào có chung đường biên giới tổ chức các đoàn đại biểu cấp cao sang thăm và làm việc lẫn nhau nhằm thống nhất các nội dung hợp tác giữa các địa phương. Trong đó nhấn mạnh đến việc tổ chức thực hiện hiệu quả Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào và một số lĩnh vực hợp tác khác nhằm phối hợp giải quyết những khó khăn, vướng mắc để cùng nhau tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hợp tác phát triển kinh tế, kinh doanh có hiệu quả. Qua đó, góp phần xoá đói, giảm nghèo cho các địa phương, nhất là tại địa bàn vùng biên giới và thúc đẩy hoạt động giao lưu và trao đổi hàng hóa giữa hai nước.
Hủa Phăn là tỉnh có đường biên giới Việt Nam với tổng chiều dài 578.471 km, tiếp giáp 3 tỉnh của Việt Nam là Thanh Hóa, Sơn La và Nghệ An, 2 cửa khẩu quốc tế, 2 cửa khẩu địa phương, 4 cửa khẩu truyền thống, 7 trạm kiểm soát biên giới và 9 cửa khẩu nổi.
Tại hội nghị, ông Thông Súc Sổm Pha Văn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hủa Phăn (Lào) cho biết, người dân và doanh nghiệp hai bên đã có quan hệ hợp tác, giao lưu, buôn bán thường xuyên. Chính phủ đã khuyến khích, tạo điều kiện cho ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào tỉnh Hủa Phăn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống của người dân hai bên biên giới.
Ngoài ra, trong thời gian qua, căn cứ vào Hiệp định Hợp tác thương mại biên giới hai nước đã ký kết, cùng các chương trình, kế hoạch hành động cụ thể, hai bên đã triển khai nhiều hoạt động thực chất, mang lại kết quả tích cực. Giá trị thương mại giữa tỉnh Hủa Phăn với các tỉnh của Việt Nam đã tăng hơn 10% so với giai đoạn trước, đặc biệt trong hai năm 2024 - 2025, hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa giữa doanh nghiệp hai bên được mở rộng và ngày càng sôi động hơn.
“Đây là một kết quả đáng khích lệ, thể hiện sự nỗ lực của các cơ quan chức năng hai nước, cũng như sự chủ động, năng động của cộng đồng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đã phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành liên quan để cải thiện quy trình thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian kiểm tra hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu qua biên giới”, ông Thông Súc Sổm Pha Văn nói.
Khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến
Bên cạnh những thuận lợi, hợp tác thương mại biên giới giữa các địa phương vẫn còn một số khó khăn. Theo Sở Công Thương tỉnh Nghệ An, bên cạnh những khởi sắc, thương mại biên giới Nghệ An - Lào trong những năm qua có bước phát triển nhưng chưa xứng với tiềm năng của mỗi bên. Kim ngạch xuất nhập khẩu đối với thị trường Lào còn đạt thấp (chỉ chiếm khoảng 4% trên tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của tỉnh).
Đặc biệt, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu sang Lào có tỷ trọng lớn là nguyên, nhiên liệu và các sản phẩm thô, chưa qua chế biến, có giá trị gia tăng không cao. Số lượng hàng hóa xuất, nhập còn nhỏ, lẻ và phải chịu sự cạnh tranh gay gắt về giá cả, chủng loại, chất lượng với hàng hóa của Thái Lan, Trung Quốc... Hạ tầng kỹ thuật khu vực cửa khẩu như: Cửa khẩu, lối mở, chợ biên giới chưa được đầu tư nhiều; Trung tâm thương mại cửa khẩu Nậm Cắn đã xây dựng từ lâu vẫn chưa hoạt động; giao thông đi lại tại các cửa khẩu phụ, lối mở khó khăn, hiểm trở; điện, nước, thông tin liên lạc, dịch vụ logistics vẫn còn yếu và thiếu.

Ông Thông Súc Sổm Pha Văn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hủa Phăn (Lào). Ảnh: Cấn Dũng
Trước thực tế hiện nay, ông Phạm Văn Hoá, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Nghệ An nêu ý kiến, cần tiếp tục áp dụng hệ thống hải quan điện tử, cho phép doanh nghiệp khai báo và làm thủ tục hải quan trực tuyến, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí. Rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, giảm thiểu các rào cản hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu. Xây dựng các trung tâm logistics, kho bãi và các dịch vụ hỗ trợ vận chuyển hàng hóa, giúp giảm chi phí và thời gian vận chuyển.
Bên cạnh đó, đại diện Sở Công Thương tỉnh Nghệ An đề xuất tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, hợp tác, đầu tư trên cơ sở tiềm năng, thế mạnh, nhu cầu của các bên theo quy định của pháp luật và đôi bên cùng có lợi; nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xuất khẩu, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm đối tác, tạo lập và mở rộng thị trường xuất khẩu; hỗ trợ phát triển thương mại điện tử
Ông Thông Súc Sổm Pha Văn cũng chia sẻ: Qua quá trình triển khai thực tế, chúng tôi vẫn gặp một số khó khăn và hạn chế. Thứ nhất, cơ sở hạ tầng tại khu vực cửa khẩu còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu vận chuyển hàng hóa, khiến việc lưu thông đôi khi bị ùn tắc, chậm trễ. Thứ hai, hoạt động phối hợp kiểm tra, giám sát hàng hóa giữa lực lượng hải quan hai bên vẫn chưa thật sự đồng bộ, dẫn đến hiệu quả chưa cao và mất nhiều thời gian. Thứ ba, các tuyến giao thông qua lại tại khu vực cửa khẩu vẫn còn hạn chế, gây khó khăn cho việc vận chuyển hàng hóa, đặc biệt là với xe container và các phương tiện vận tải lớn.
“Chính vì vậy, chúng tôi rất mong hai bên sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn nữa, đặc biệt là giữa tỉnh Hủa Phăn với các tỉnh giáp ranh của Việt Nam nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo hành lang thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước phát triển thương mại qua biên giới”, ông Thông Súc Sổm Pha Văn nhấn mạnh.
Ngoài ra, ông Thông Súc Sổm Pha Văn đề nghị phía Việt Nam xem xét, hỗ trợ thêm các chính sách và cơ chế ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư sang lĩnh vực công nghiệp chế biến, năng lượng và hạ tầng thương mại tại tỉnh Hủa Phăn. “Điều này không chỉ giúp phát huy tiềm năng sẵn có của Hủa Phăn mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế chung của khu vực biên giới hai nước”, ông Thông Súc Sổm Pha Văn đánh giá.
Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hủa Phăn (Lào) chia sẻ mong muốn Việt Nam quan tâm, hỗ trợ về ngân sách và tài chính để giúp tỉnh Hủa Phăn xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng thương mại và giao thông biên giới, tạo nền tảng vững chắc cho hợp tác lâu dài.






