Tăng thuế xuất khẩu phốt pho: Thời điểm đã phù hợp?

Trong văn bản gửi các cơ quan chức năng mới đây, kiến nghị chưa tăng thuế xuất khẩu phốt pho trong giai đoạn hiện nay, nhóm 7 doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này cho biết: Phốt pho vàng là sản phẩm có tỷ suất đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước trên lượng quặng sử dụng. Tỷ suất nộp ngân sách nhà nước từ phốt pho vàng hiện là 700.000 đồng/1 tấn quặng, rất cao so với các mặt hàng khác sản xuất từ quặng apatit.

Khai trường khai thác, sản xuất phốt pho vàng

Kết quả sản xuất, kinh doanh từ năm 2015-2019 của nhóm 7 doanh nghiệp trên theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán, cho thấy, năm 2015 tổng sản lượng thiết kế là 62.000 tấn, sản lượng sản xuất đạt 70.000 tấn, doanh thu đạt 4.538 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 388,8 tỷ đồng, nộp ngân sách 279,5 tỷ đồng, giải quyết việc làm là 774 lao động; đến năm 2016 công suất thiết kế đạt 98.000 tấn, sản lượng đạt 80.876 tấn, doanh thu 4.589 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 268,3 tỷ đồng, nộp ngân sách 379,9 tỷ đồng, lao động là 1.005 người; đến năm 2019 công suất thiết kế đạt 118.000 tấn, sản lượng đạt 93.230 tấn, doanh thu 5.739 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 260,3 tỷ đồng, nộp ngân sách 656,6 tỷ đồng, lao động là 1.190 người.

Số liệu trên phản ánh, trong 5 năm vừa qua, tỷ trọng giá trị nộp ngân sách nhà nước của nhóm 7 doanh nghiệp lĩnh vực phốt pho tăng lên theo qui mô sản lượng sản xuất và doanh thu hàng năm, nhưng giá trị lợi nhuận thì giảm.

Thời điểm hiện nay, thị trường phốt pho thế giới đang có những diễn biến bất lợi cho doanh nghiệp Việt Nam vì phải chịu sự cạnh tranh rất mạnh bởi các nhà sản xuất và xuất khẩu phốt pho từ Kazakhstan. Hiện, giá xuất khẩu phốt pho của Kazakhstan sang thị trường Ấn Độ chỉ ở mức 2.500 USD/tấn, thậm chí giá xuất sang thị trường châu Âu của Kazakhstan chỉ 2.200 USD/tấn. Trong khi giá xuất khẩu phốt pho vàng Việt Nam đang duy trì được ở mức khoảng 2.800 USD/tấn.

Các doanh nghiệp cho rằng, nếu tăng thuế xuất khẩu phốt pho vàng lên 10% giai đoạn hiện nay, sẽ khiến xuất khẩu mặt hàng này không thể cạnh tranh được với các nhà cung cấp phốt pho từ Kazakhstan tại các thị trường lớn như Ấn Độ, Hàn Quốc..., vì đây là những thị trường ngoài CPTPP và EVFTA, hàng hóa của Việt Nam chịu ảnh hưởng từ việc tăng thuế dẫn tới nguy cơ mất thị trường. Điều này khiến doanh thu của các doanh nghiệp xuất khẩu phốt pho vàng giảm, nộp ngân sách nhà nước từ kinh doanh phốt pho cũng sẽ giảm tương ứng khoảng 40% (tương đương giảm khoảng 250 tỷ đồng). Khó tiêu thụ sản phẩm, một số nhà máy sản xuất phốt pho vàng có thể phải đóng cửa, đối diện nguy cơ phá sản, hàng nghìn người lao động có nguy cơ bị thất nghiệp lâm vào cảnh khó khăn, hàng ngàn tỷ đồng vốn đã vay ngân hàng doanh nghiệp không thể trả gốc và lãi.

Do vậy, các doanh nghiệp kiến nghị, Bộ Tài chính chưa đề nghị tăng thuế xuất khẩu mặt hàng phốt pho vàng trong giai đoạn hiện nay; đồng thời kiến nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, UBND tỉnh Lào Cai, các ban, ngành có liên quan xem xét và có ý kiến với Bộ Tài chính về vấn đề này, giúp các doanh nghiệp có điều kiện tiếp tục phát triển.

Khu công nghiệp Tằng Loỏng (Lào Cai) hiện đang là trọng điểm của cả nước về sản xuất phốt pho vàng. Trong vài năm lại đây, đã có thêm một vài nhà máy sản xuất phốt pho vàng đưa vào vận hành, nâng công suất thiết kế và sản lượng sản xuất phốt pho vàng ở Khu công nghiệp Tằng Loỏng tăng lên đáng kể.