Tái cơ cấu toàn diện ngành mía đường

Kỳ II: Thay đổi để thích ứng

Yêu cầu cấp thiết

Ông Phạm Quốc Doanh - Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam - cho biết, theo đề án tái cơ cấu, tới đây các nhà máy đường cần xác định, không thể chỉ sản xuất đường, mà phải đa dạng hóa sản phẩm từ đường, tiến tới sản xuất ethanol từ mía, sản xuất điện sinh khối từ bã mía để tham gia chương trình năng lượng quốc gia, tận dụng triệt để bã bùn và phế phụ phẩm mía đường để sản xuất chế phẩm sinh học và các sản phẩm khác.

Tái cơ cấu vùng nguyên liệu theo hướng gắn với nhà máy

Một số nhà máy đường có năng lực công nghệ, tài chính, quản trị, có vùng nguyên liệu phù hợp sẽ được khuyến khích mở rộng quy mô để nâng cao hiệu suất, hiệu quả chế biến. Ngành mía đường cần hướng tới hình thành các tập đoàn trên cơ sở liên kết doanh nghiệp mía đường với các công ty sản xuất công nghiệp thực phẩm để cộng hưởng sức mạnh vốn, công nghệ, thị trường, nhân lực. Những nhà máy công nghệ lạc hậu, thiếu vùng nguyên liệu, không đủ khả năng nâng quy mô công suất… phải chấp nhận mua bán, sáp nhập, hoặc chuyển đổi sản xuất.

Chi phí đầu vào chế biến đường hiện nay, đến 80% là nguyên liệu, do vậy ngành mía đường sẽ phải tái cơ cấu lại vùng nguyên liệu theo hướng gắn với nhà máy, phù hợp điều kiện, quy hoạch sử dụng đất tại các địa phương. Tổ chức lại khâu sản xuất mía, giống mía, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, cơ giới hóa sản xuất mía. Phấn đấu từ năm 2020 trở đi, nông dân trồng mía bằng các giống mới có năng suất cao, chất lượng tốt hơn, tỷ trọng cơ giới hóa sản xuất mía tăng.

Ông Doanh khẳng định, không thể chấp nhận khâu thương mại yếu kém như hiện nay, các nhà máy phải gắn kết sản xuất với tiêu dùng để giảm chi phí trung gian. Đồng thời liên kết, hình thành chuỗi giá trị thực, hợp tác với các nhà sản xuất công nghiệp chế biến thực phẩm để tổ chức lại hệ thống phân phối và tiêu thụ linh hoạt, giảm chi phí trung gian, phát triển các kênh tiêu thụ sản phẩm trực tiếp tới người tiêu dùng.

Cần cơ chế hỗ trợ

Theo ông Ngô Quang Tú - Trưởng phòng Chế biến và bảo quản nông sản (Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) - ngành mía đường có đặc thù gắn với 33.000 hộ gia đình nông dân vùng sâu, vùng xa, với khoảng 1,5 triệu lao động, nên nhà nước cần có cơ chế, chính sách riêng hỗ trợ ngành tái cơ cấu. Cần có một nghị định riêng, hay luật về mía đường để giải quyết hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa người nông dân trồng mía với doanh nghiệp đường; hỗ trợ cơ sở hạ tầng sản xuất mía; khuyến khích đa dạng hóa sản phẩm, sử dụng hiệu quả phế phụ phẩm trong sản xuất mía đường; có cơ chế cho ngành mía đường mua bán, sáp nhập các nhà máy khi tái cơ cấu…

Ở góc độ thực tiễn doanh nghiệp, ông Phạm Hồng Dương - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thành Thành Công - Biên Hòa - thẳng thắn: "Các doanh nghiệp mía đường không dựa dẫm vào sự bảo hộ của nhà nước, mà chỉ cần có cơ chế, chính sách thích hợp thúc đẩy, khuyến khích để đủ sức hội nhập, phát triển, cạnh tranh, từ đó góp phần nâng cao thu nhập cho người nông dân trồng mía. Các chính sách "bảo hộ" của nhà nước (nếu có) với ngành mía đường thực chất không phải cho doanh nghiệp, mà là bảo vệ lợi ích người nông dân dễ bị tổn thương trong bối cảnh hội nhập".

Tái cơ cấu toàn diện ngành mía đường