Sử dụng bộ quy tắc xuất xứ của RCEP để tạo sự chuyển đổi thương mại ở châu Á

Lấy ví dụ về một chai dầu gội (mã HS3305). Đây là một ví dụ hữu ích vì nhiều lý do. Đầu tiên, cả các công ty lớn và nhỏ đều có thể cạnh tranh để bán dầu gội cho khách hàng. Thứ hai, đây là một mặt hàng phổ biến. Thứ ba, dầu gội có thể có rất nhiều thành phần hiếm khi được tìm thấy chỉ ở một quốc gia. Cuối cùng, có lẽ đáng ngạc nhiên hơn cả là dầu gội đầu thường phải đối mặt với hàng rào thuế quan tương đối cao ở biên giới. Thuế suất áp dụng MFN (áp dụng thực tế đối với hàng hóa nhập khẩu) có thể là 10-20% vào nhiều thị trường ở châu Á. Nếu không có bất kỳ thỏa thuận thương mại nào, một công ty muốn đưa sản phẩm dầu gội vào thị trường nước ngoài mới sẽ cần phải tạo ra sản phẩm và trả mức thuế suất tối huệ quốc (MFN) cho dầu gội.

Tùy thuộc vào thị trường, một số công ty dầu gội có thể có quyền tiếp cận với mức thuế thấp hơn bằng cách sử dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA). Các FTA này thường được xây dựng để cung cấp ưu đãi hoặc lợi ích cho các công ty quốc gia thành viên mà các công ty không phải thành viên không nhận được. Điều này thường bao gồm ít nhất mức thuế thấp hơn, hoặc thậm chí mức thuế bằng 0 (tức là miễn thuế), trên hầu hết hoặc tất cả các sản phẩm giữa các quốc gia thành viên. Quy mô và phạm vi của các ưu đãi này phụ thuộc vào các cuộc đàm phán. Các thỏa thuận chất lượng cao hơn, nói chung, sẽ cắt giảm thuế quan sâu hơn đối với một lượng hàng hóa lớn hơn. Các FTA tốt nhất thường nhằm mục đích miễn thuế đối với tất cả hàng hóa.

Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp, những lợi ích này có thể nắm bắt được. Thuế quan thấp hơn không tự nhiên mà có. Các doanh nghiệp phải chứng minh rằng họ đủ điều kiện được nhận ưu đãi. Thông thường, các sản phẩm cần phải là 100% từ các quốc gia thành viên trong hiệp định (ví dụ được trồng, thu hoạch) hoặc cho thấy rằng sản phẩm đã được chuyển đổi một cách đáng kể ở các quốc gia thành viên để có đủ điều kiện ưu đãi. Nếu hàng hóa này là 100% từ các thành viên của FTA thì mọi thứ đều đơn giản, ví dụ như một củ cà rốt hoặc khoai tây được giao dịch giữa hai bên trong một FTA nên đủ điều kiện áp dụng mức thuế thấp hơn trong một thỏa thuận thương mại song phương. Tuy nhiên, sản phẩm dầu gội có các thành phần có thể có nguồn gốc từ bên ngoài một thị trường và có thể bao gồm các mặt hàng từ bên ngoài cả hai (hoặc tất cả) các bên trong FTA. Vậy bao nhiêu hàm lượng giá trị trong chai dầu gội cần phải được từ các thành viên để được hưởng mức thuế thấp hơn?

Các nhà đàm phán thương mại dành nhiều thời gian để đàm phán các quy tắc xuất xứ nhằm giải quyết những vấn đề này. Mặc dù không đi sâu vào các chi tiết kỹ thuật ở đây, về cơ bản, các thành viên thường đồng ý về một ngưỡng phải được thỏa mãn để cho phép một sản phẩm được tính là đủ điều kiện áp dụng mức thuế thấp hơn theo thỏa thuận thương mại. Một chai dầu gội có thể có 20 thành phần trên nhãn mác. Tùy thuộc vào các quy tắc, trong một thỏa thuận chỉ có hai thành viên, một số quốc gia có thể khó tạo ra một chai dầu gội có đủ hàm lượng từ chỉ hai thành viên đạt được ngưỡng để đủ điều kiện xuất xứ và nhận được lợi ích ưu đãi thuế quan. Đặc biệt, các nền kinh tế nhỏ hơn thường phải tìm đủ nguồn lực trong nước để đáp ứng hàm lượng giá trị cho sản phẩm, vì rất nhiều nguyên liệu, bộ phận và linh kiện được nhập khẩu.

Đây là một phần lý do tại sao các công ty không thường xuyên sử dụng FTA, ngay cả khi họ có thể được hưởng lợi từ thỏa thuận. Nếu các công ty thấy các quy tắc FTA quá phiền phức, nếu các ưu đãi thuế quan nhỏ so với thuế suất MFN, hoặc nếu các sản phẩm chỉ đơn giản là không đủ điều kiện, thì các công ty luôn có thể xuất khẩu sản phẩm theo mức thuế suất MFN và tránh sử dụng FTA. Đối với nhiều công ty có khả năng sử dụng các FTA khác nhau, vừa có nhiều lợi ích hơn vừa phức tạp hơn. Lấy ví dụ về một công ty nhỏ ở Singapore đang cố gắng làm dầu gội xuất khẩu trên khắp châu Á. Singapore hiện có hơn 20 FTA khác nhau, mỗi FTA cung cấp các ưu đãi đặc biệt, bao gồm cả tiềm năng giảm thuế đối với dầu gội đầu. Các quy tắc xuất xứ sẽ là một vấn đề. Công ty Singapore dựa vào nguyên liệu nhập khẩu để tạo ra sản phẩm cuối cùng. Ngay cả khi công ty Singapore có được nhiều mặt hàng từ ASEAN và có lợi thế tiềm năng rất lớn với việc sử dụng 6 FTA mà ASEAN hiện có, họ vẫn có thể tìm cách xuất khẩu khắp châu Á. Tùy thuộc vào nơi nó cung cấp tất cả các nguyên liệu khác từ đó, sản phẩm có thể hoặc không đủ điều kiện để áp dụng mức thuế thấp hơn vào các thị trường khác nhau.

Để minh họa vấn đề, nếu công ty muốn xuất khẩu dầu gội đến Hàn Quốc, có thể cần đảm bảo rằng sản phẩm có bổ sung thêm các thành phần của Hàn Quốc để đáp ứng quy tắc xuất xứ theo ASEAN/ Hàn Quốc. Nếu công ty nhận được một đơn đặt hàng từ Nhật Bản, nó có thể không thể sử dụng cùng một sản phẩm đó, bởi vì hàm lượng giá trị của Hàn Quốc không được tính. Thay vào đó, có thể cần phải thay đổi thành các nguyên liệu thô của Nhật Bản để đủ điều kiện áp dụng mức thuế thấp hơn theo ASEAN/ Nhật Bản. Nếu một nhân viên ở Singapore vô tình xuất khẩu chai dầu gội của Nhật Bản sang Hàn Quốc và muốn hưởng ưu đãi FTA theo ASEAN/ Hàn Quốc, công ty có thể phải chịu trách nhiệm về việc khai báo sai với các khoản phí và hình phạt đáng kể.

Tuy nhiên, trong khuôn khổ RCEP, công ty dầu gội xuất khẩu dầu gội an toàn trong các thị trường, miễn là hàm lượng giá trị của dầu gội đến từ bất cứ nơi nào trong 15 thị trường ở châu Á đáp ứng quy tắc xuất xứ (ROOs) về RCEP, thì có thể được xuất khẩu đến bất kỳ trong số 15 thị trường ở châu Á mà không có bất kỳ thay đổi trong công thức tính. Với quy mô và sự đa dạng của các thị trường RCEP này, đây là một lợi thế đáng kể cho tất cả các công ty có trụ sở tại châu Á. Thậm chí, theo RCEP, các công ty sẽ chỉ cần điền vào một tờ giấy để chứng minh rằng các sản phẩm của họ có đủ điều kiện xuất xứ. Giấy chứng nhận xuất xứ RCEP mới (CO) sẽ giảm chi phí và thời gian cho các công ty.

Phạm vi của các lợi ích, tức là mức thuế thấp hơn đối với ưu đãi, sẽ khác nhau trong RCEP. Trong một số trường hợp, khoảng cách giữa thuế suất MFN hoặc lợi ích FTA hiện tại và thuế suất RCEP mới có thể nhỏ. Nhưng khả năng xuất khẩu các sản phẩm, như dầu gội, trên khắp châu Á vẫn rất đáng kể, có nghĩa là các công ty sẽ cạnh tranh trong các thị trường mà họ có thể chưa bao giờ tính đến trong quá khứ. Các công ty nên bắt đầu chuẩn bị ngay bây giờ để sử dụng hiệp định thương mại này.