‘Số hóa’ mở đường tiêu thụ: HTX vùng cao Điện Biên bứt phá

Từ kỹ thuật “hàng biên” đến nhật ký điện tử

Tại xã Thanh Nưa (tỉnh Điện Biên), HTX Nông nghiệp Công nghệ cao bản Mé là mô hình tiêu biểu cho xu hướng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao kết hợp chuyển đổi số. Với 50 thành viên, phần lớn là người dân tộc Thái, HTX tiên phong ứng dụng kỹ thuật “hiệu ứng hàng biên” trong canh tác lúa Séng Cù và Hương Việt — hai loại gạo đặc sản nổi tiếng của Điện Biên.

Theo ông Hoàng Giang, Chủ tịch HĐQT HTX, kỹ thuật tiên tiến này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn giảm đáng kể công lao động, nâng cao chất lượng hạt gạo. Song song với đổi mới kỹ thuật, HTX mạnh dạn áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý sản xuất và tiêu thụ, trong đó, nhật ký điện tử được triển khai để giám sát quy trình trồng trọt; mã QR giúp truy xuất nguồn gốc sản phẩm minh bạch, tăng độ tin cậy với người tiêu dùng và đối tác.

Các giao dịch, đơn hàng và hợp đồng không còn phải làm thủ công mà được xử lý trực tuyến qua Zalo, Facebook và các sàn thương mại điện tử. Nhiều thành viên trẻ là người dân tộc đã nhanh chóng làm chủ các nền tảng số, trở thành lực lượng nòng cốt trong vận hành mô hình sản xuất hiện đại.

Không dừng ở lúa gạo, HTX bản Mé còn đầu tư 3.500 m² nhà kính, trồng dưa leo baby Đà Lạt và cà chua Nhật Bản. Hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, cảm biến nhiệt – ẩm được giám sát từ xa qua smartphone, giúp tiết kiệm chi phí và kiểm soát chất lượng. Nhờ đẩy mạnh quảng bá trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, sản phẩm của HTX đã vượt ra khỏi thị trường địa phương, có mặt ở Hà Nội, Hải Phòng và TP. Hồ Chí Minh.

Không chỉ bản Mé, HTX Phú Mỹ Xanh ở xã Thanh Luông cũng là minh chứng rõ rệt cho sức mạnh của công nghệ trong sản xuất nông nghiệp. Trên cánh đồng bí xanh rộng hơn 3 ha, ông Trần Quốc Cường, Giám đốc HTX, đã áp dụng phần mềm để lên lịch gieo trồng, theo dõi thời tiết, kiểm soát sâu bệnh và cập nhật năng suất sau thu hoạch. Nhờ dữ liệu minh bạch, đối tác yên tâm đặt hàng. Doanh thu từ bí xanh năm qua đạt gần 2 tỷ đồng, khẳng định hiệu quả của mô hình quản lý thông minh.

Tại xã Thanh Yên, HTX Nông nghiệp tổng hợp Noong Luống cũng đã xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ đỗ leo theo tiêu chuẩn VietGAP, ứng dụng phần mềm truy xuất nguồn gốc và mã QR trên bao bì. Sản phẩm đỗ leo đã chinh phục hệ thống siêu thị trong nước, đạt chứng nhận OCOP 3 sao và đang hướng tới 4 sao trong thời gian tới.

Điều đáng nói là, quá trình chuyển đổi số đã thay đổi tư duy sản xuất của đồng bào dân tộc. Từ chỗ chỉ quen với tập quán canh tác truyền thống, nhiều nông dân nay đã chủ động học kỹ thuật qua YouTube, tạo tài khoản mạng xã hội để quảng bá sản phẩm. Có những cụ già người Mông, người Thái ngoài 70 tuổi cũng kiên trì học sử dụng smartphone, tham gia nhóm Zalo của HTX để cập nhật lịch canh tác và kết nối tiêu thụ.

Hình thành “vùng trồng số hóa”

Nhờ sự hỗ trợ của chính quyền và các tổ chức liên quan, nhiều xã trên địa bàn tỉnh Điện Biên đã bước đầu hình thành “vùng trồng cây ăn quả số hóa”. Các loại cây có giá trị kinh tế cao như bưởi da xanh, nhãn, dứa Pu Lau, bơ Núa Ngam… được đưa vào quy trình quản lý bằng nhật ký điện tử, cảm biến tưới – ẩm và truy xuất nguồn gốc.

Thông qua các dự án liên kết sản xuất – tiêu thụ, bà con được tập huấn cách nhập dữ liệu sản xuất lên máy tính bảng, quản lý độ ẩm đất, lên lịch tưới tiêu và quảng bá sản phẩm trực tuyến. Nhờ đó, nông sản vùng cao không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ ra nhiều tỉnh, thành trong cả nước.

Chuyển đổi số nông nghiệp theo hướng hàng hóa đã đem lại kết quả tích cực rõ rệt. Các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến thương mại, xây dựng mô hình sản xuất hiệu quả, đăng ký OCOP, truy xuất nguồn gốc… giúp các HTX vươn lên sản xuất theo hướng công nghệ cao, hình thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ.

HTX bản Mé trở thành điển hình với mô hình lúa Séng Cù, Hương Việt ứng dụng kỹ thuật hàng biên kết hợp quản lý số. HTX Phú Mỹ Xanh thành công với mô hình bí xanh trái vụ, đạt doanh thu hàng tỷ đồng mỗi năm. Nhiều HTX cây ăn quả cũng tăng tốc chuyển đổi số, gia tăng năng lực cạnh tranh cho sản phẩm OCOP địa phương.

Việc áp dụng công nghệ không chỉ nâng cao năng suất, giảm chi phí mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi từ nhỏ lẻ, tự phát sang sản xuất hàng hóa có kế hoạch, gắn với thị trường.

Giữa bạt ngàn ruộng đồng, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những nông dân người Thái, người Mông tay cầm smartphone, điều hành sản xuất như những doanh nhân. Chuyển đổi số không chỉ mở ra hướng đi mới cho nông sản Điện Biên, mà còn khơi dậy tiềm năng bứt phá kinh tế của vùng cao Tây Bắc.

Thay vì sản xuất nhỏ lẻ, tự phát, nhiều HTX và nông dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã chủ động ứng dụng công nghệ số, mở ra con đường tiêu thụ rộng mở cho nông sản địa phương.