Tin Khu Vực 
Thông tin được ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương chia sẻ tại Tọa đàm Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước, chinh phục người tiêu do Báo Tiền phong tổ chức sáng 23/9, tại Hà Nội.
Bức tranh an toàn thực phẩm tại chợ và siêu thị
Chia sẻ về một số thông tin liên quan đến công tác quản lý an toàn thực phẩm tại hệ thống phân phối, đặc biệt là ở các chợ, siêu thị, trung tâm thương mại và cửa hàng tiện ích, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho hay, hiện nay trên cả nước có khoảng 8.274 chợ, gần 300 trung tâm thương mại và 1.293 siêu thị. Đây là những con số biến động thường xuyên, phản ánh sự phát triển nhanh của hệ thống phân phối hiện đại cũng như vai trò quan trọng của các kênh truyền thống.
Toàn cảnh tọa đàm.
Tuy nhiên, từ những con số này, chúng ta cũng có thể hình dung được bức tranh chung về hệ thống chợ, trung tâm thương mại và siêu thị hiện nay. Các trung tâm thương mại, chợ là các loại hình hạ tầng thương mại với chức năng chính là cho thuê mặt bằng để kinh doanh. Trong đó, có nhiều cơ sở kinh doanh thực phẩm.
Việc quản lý an toàn thực phẩm tại các cơ sở này, bao gồm chợ, trung tâm thương mại, siêu thị và cửa hàng tiện ích, được thực hiện theo các quy định hiện hành về bảo đảm an toàn thực phẩm. Do đó, việc xác định rõ khung pháp lý đối với từng loại hình cơ sở kinh doanh là hết sức quan trọng để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.
Cụ thể, các quy định về điều kiện kinh doanh đối với cơ sở kinh doanh thực phẩm được quy định tại Nghị định số 17/2020/NĐ-CP ngày 5/2/2020 của Chính phủ, sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến đàu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương.
Trên thực tế, hầu hết cơ sở kinh doanh thực phẩm tại trung tâm thương mại là các doanh nghiệp, tập đoàn lớn, do đó đều thuộc đối tượng cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Trong khi đó, các cơ sở kinh doanh thực phẩm tại chợ chủ yếu là hộ kinh doanh nhỏ lẻ, theo quy định chỉ cần thực hiện cam kết với cơ quan có thẩm quyền do UBND cấp tỉnh phân công.
Do đặc thù này, công tác đào tạo và quản lý an toàn thực phẩm tại trung tâm thương mại, siêu thị được thực hiện tốt hơn so với các chợ truyền thống. Các cơ sở tại chợ thường kinh doanh thực phẩm tươi sống, việc truy xuất nguồn gốc còn hạn chế, kiến thức về an toàn thực phẩm của các hộ kinh doanh còn yếu.
Do đó, để tăng cường công tác bảo đảm an toàn thực phẩm tại chợ, năm 2016, Bộ Công Thương đã xây dựng và Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định, công bố Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11858-2017 – Chợ kinh doanh thực phẩm. Sau khi TCVN 11856:2017 - chợ kinh doanh thực phẩm được ban hành, Bộ Công Thương đã thực hiện các giải pháp khuyến khích các địa phương áp dụng Tiêu chuẩn này.
Mặc dù TCVN 11856:2017 đã được ban hành, song đây là tiêu chuẩn mang tính khuyến nghị, chưa phải là quy chuẩn bắt buộc. Chúng tôi cung cấp thông tin này để quý vị có thể hình dung bức tranh chung về công tác quản lý an toàn thực phẩm tại hệ thống phân phối.
Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương chia sẻ tại tọa đàm.
8 định hướng trọng tâm từ Bộ Công Thương
Về định hướng trọng tâm nhằm tăng cường công tác đảm bảo an toàn thực phẩm tại các chợ, siêu thị và trung tâm thương mại trong thời gian tới, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho hay, Bộ Công Thương sẽ triển khai 8 giải pháp trọng tâm.
Thứ nhất, hoàn thiện thể chế pháp luật và hệ thống quản lý an toàn thực phẩm để đáp ứng thực tiễn quản lý trong tình hình mới; gồm rà soát, đánh giá các mô hình quản lý hiện hành và nghiên cứu hướng thu gọn đầu mối quản lý an toàn thực phẩm; Ban Bí thư đã có Chỉ thị số 17 ngày 21/10/2022 về tăng cường bảo đảm an toàn thực phẩm trong tình hình mới, và chúng ta cần thể chế hóa chủ trương này trong pháp luật để đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nhu cầu của Nhân dân.
Thứ hai, cần triển khai đồng bộ các giải pháp từ nhận thức, quyết tâm chính trị của các cấp chính quyền, đến bố trí, đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất của các chợ; kiểm soát nguồn hàng trong lưu thông; nâng cao kiến thức, nhận thức về an toàn thực phẩm cho các cơ sở kinh doanh, đặc biệt là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ tại chợ.
Thứ ba, Bộ Công Thương đề xuất Chính phủ bố trí ngân sách trung ương, đồng thời chỉ đạo các địa phương bố trí ngân sách địa phương để đầu tư, cải tạo và nâng cấp cơ sở vật chất của chợ; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa đầu tư kinh doanh tại chợ, không chỉ trông chờ vào nguồn vốn Nhà nước, nhằm đảm bảo điều kiện an toàn thực phẩm.
Thứ tư, cần có giải pháp đồng bộ từ trung ương đến địa phương để kiểm soát nguồn thực phẩm đầu vào, đảm bảo các mặt hàng cung ứng cho chợ và hệ thống phân phối đều an toàn, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng.
Thứ năm, cần tổ chức lại phương thức sản xuất nông nghiệp, mô hình hóa theo các chuỗi quản lý an toàn thực phẩm; đề cao công tác tập huấn, nâng cao nhận thức và kiến thức cho thương nhân, đặc biệt là các hộ kinh doanh tại chợ, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác đảm bảo an toàn thực phẩm. Công tác tuyên truyền không nên mang tính hình thức, mà cần thực chất, phổ biến đầy đủ các quy định pháp luật về an toàn thực phẩm cho các chủ thể sản xuất, kinh doanh và cả người tiêu dùng.
Thứ sáu, cần hỗ trợ các doanh nghiệp có hệ thống phân phối lớn, hiện đại. Theo Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, việc hỗ trợ và khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân đầu tư phát triển hệ thống cửa hàng kinh doanh thực phẩm an toàn là rất quan trọng, nhằm nâng cao khả năng cung ứng thực phẩm an toàn đến người dân.
Bên cạnh đó, các hiệp hội doanh nghiệp phối hợp với các bộ, ngành liên quan có thể tổ chức các sự kiện, chương trình kết nối tiêu thụ, tạo cơ hội cho các đơn vị sản xuất, hộ nông dân, cơ sở kinh doanh tham gia, đặc biệt với những sản phẩm đã được chứng nhận an toàn thực phẩm.
Thứ bảy, chú trọng công tác hỗ trợ quảng bá cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn, nhằm giúp người tiêu dùng tiếp cận thông tin một cách rõ ràng. Đây là một phần trong chức năng quản lý nhà nước của bộ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Thứ tám, từ góc độ người tiêu dùng, triển khai các biện pháp xây dựng cơ sở dữ liệu về các cơ sở kinh doanh bảo đảm an toàn thực phẩm, công khai minh bạch các cơ sở không đủ điều kiện hoặc vi phạm quy định về an toàn thực phẩm.
Thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa mới được Quốc hội ban hành và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, Bộ Công Thương đang xây dựng các thông tư dự kiến có hiệu lực từ tháng 5/2026, nhằm tăng cường truy xuất nguồn gốc sản phẩm, trong đó bao gồm việc áp dụng “hộ chiếu số” cho từng sản phẩm.
Các giải pháp Bộ Công Thương đã, đang và sẽ triển khai vừa hỗ trợ quản lý, kiểm tra, giám sát, vừa khuyến khích xã hội hóa công tác giám sát: người tiêu dùng sẽ có kênh kết nối trực tiếp với cơ quan chức năng tại địa phương khi phát hiện sản phẩm không đảm bảo, giúp xử lý nhanh các vi phạm. Đồng thời, Bộ sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát hậu kiểm để bảo đảm công tác quản lý trong toàn bộ quá trình sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
