Sân bay Gia Bình bổ trợ chiến lược cho Nội Bài

Thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp, logistics

Sáng 14/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.

Thay mặt Chính phủ, trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Cảng hàng không quốc tế Nội Bài là cửa ngõ hàng không quốc tế chính của Thủ đô Hà Nội và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

Thời gian vừa qua, từ năm 2014 đến năm 2024, lượng khách thông qua Cảng hàng không quốc tế Nội Bài tăng nhanh, khoảng 11,8%/năm, cao hơn mức trung bình của cả nước và hiện nay đang khai thác vượt công suất. Đồng thời, so với các Cảng hàng không quốc tế lớn trong khu vực thì Cảng hàng không quốc tế Nội Bài có chất lượng dịch vụ và công nghệ kém hơn. Mặc dù Bộ Xây dựng đang nghiên cứu quy hoạch mở rộng Cảng hàng không quốc tế Nội Bài về phía nam nhưng gặp nhiều khó khăn do phải di dời lượng lớn dân cư, chi phí giải phóng mặt bằng rất lớn và cần nhiều thời gian để thực hiện.

Vì vậy, việc đầu tư Cảng hàng không quốc tế Gia Bình là bước đi chiến lược, mang tính đột phá, góp phần tái cấu trúc mạng lưới hàng không vùng Thủ đô theo mô hình trung tâm kép đã được nhiều đô thị lớn trên thế giới áp dụng thành công như Luân Đôn (Vương quốc Anh), Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc). Việc đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình sẽ giúp phát huy lợi thế về vị trí, về không gian để tạo động lực thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ của khu vực. Đồng thời, sẽ giữ vai trò bổ trợ chiến lược cho Nội Bài. Cảng hàng không quốc tế Gia Bình có ý nghĩa đặc biệt trong đảm bảo an ninh quốc phòng và phục vụ các sự kiện đối ngoại của Nhà nước, đặc biệt là Hội nghị cấp cao APEC 2027.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, việc đầu tư dự án phù hợp với Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050; Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống Cảng hàng không quốc tế thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050; Quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình thời kỳ 2021 - 2030 và tầm nhìn đến 2050, phù hợp với quy hoạch của tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được đầu tư theo chuẩn mực quốc tế, trở thành cảng hàng không thông minh, xanh, bền vững thế hệ mới, đẳng cấp quốc tế, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ khai thác lưỡng dụng, đảm bảo hoạt động an ninh quốc phòng và các sự kiện đối ngoại quan trọng, trong đó có Hội nghị cấp cao APEC 2027; đạt tiêu chuẩn dịch vụ cảng hàng không quốc tế 5 sao, thuộc nhóm 10 cảng hàng không 5 sao hàng đầu thế giới theo tiêu chí của Skytrax và nằm trong nhóm sân bay có trải nghiệm hành khách xuất sắc theo đánh giá của Hội đồng Sân bay Quốc tế; hướng tới cửa ngõ hàng không của miền Bắc, là cảng hàng không trung chuyển hành khách, hàng hóa và cơ sở bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu máy bay của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Về quy mô đầu tư, dự án được đầu tư với quy mô cấp 4F theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế. Đáp ứng nhu cầu đến năm 2030 là khoảng 30 triệu hành khách/năm, 1,6 triệu tấn hàng hóa và đến năm 2050 là khoảng 50 triệu hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa.

Về phương án thiết kế sơ bộ tổ chức vùng trời và phương thức bay, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, để đảm bảo khai thác an toàn, hiệu quả giữa Cảng hàng không quốc tế Nội Bài và Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, cơ quan quản lý bay sẽ thiết lập một vùng trời kiểm soát tiếp cận bao trùm toàn bộ các cảng hàng không trong khu vực. Các đường bay được thiết kế cho từng cảng hàng không theo phương thức dẫn đường bằng vệ tinh và radar mặt đất, đảm bảo hạn chế các điểm giao cắt và khoảng cách giữa các máy bay,…

Tổng vốn đầu tư là khoảng 196.378 tỷ đồng, gồm vốn chủ sở hữu và vốn huy động hợp pháp. Trong đó, giai đoạn một khoảng 141.236 tỷ đồng, giai đoạn hai khoảng 55.142 tỷ đồng. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, thời gian hoạt động của dự án là 70 năm, từ 2025 đến 2095.

Về cơ chế chính sách đặc biệt, trong phạm vi giải phóng mặt bằng của dự án có khoảng 25 di tích cần phải di dời. “Tuy nhiên, đáp ứng pháp luật hiện hành về di sản văn hóa mới chỉ quy định về việc di dời hiện vật trong di tích mà chưa có quy định cho phép di dời công trình. Vì vậy, để giải quyết vấn đề này, Chính phủ kiến nghị với Quốc hội cho phép áp dụng chính sách đặc biệt như sau: Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh được phép di dời các di tích lịch sử - văn hóa các cấp trong quá trình triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và thực hiện đầu tư dự án. Việc di dời thực hiện trên cơ sở phương án do Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh quyết định, đảm bảo bảo tồn tối đa và phát huy giá trị của các di tích. Trong quá trình thực hiện, nếu phát sinh vướng mắc, Chính phủ hướng dẫn thực hiện”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh kiến nghị.

Quy định rõ trách nhiệm, thời hạn

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Uỷ ban nhất trí với sự cần thiết đầu tư dự án.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với các nội dung theo hồ sơ trình của Chính phủ song đề nghị đánh giá tính khả thi trong việc hoàn thành dự án để đáp ứng tiến độ phục vụ APEC năm 2027, trong bối cảnh còn nhiều vướng mắc về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và điều kiện địa chất phức tạp.

Cùng với đó, Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành cơ chế, chính sách đặc biệt để thực hiện di dời các di tích lịch sử - văn hóa phục vụ dự án.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị quy định rõ về xử lý hệ quả sau khi di dời các di tích, nhất là việc công nhận lại di tích sau khi di dời, bảo đảm giữ nguyên yếu tố gốc, giá trị lịch sử - văn hóa.

"Cần xây dựng phương án bảo tồn chi tiết, đánh giá tác động và cơ chế giám sát việc di dời, xác định rõ vai trò thẩm định và quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đồng thời, áp dụng các giải pháp khoa học, công nghệ hiện đại để bảo đảm bảo tồn giá trị gốc, tránh biến dạng di tích", ông Mãi cho hay.

Đồng thời, cơ quan thẩm tra đề nghị quy định rõ trách nhiệm, thời hạn, cơ chế báo cáo và hậu kiểm đối với UBND tỉnh Bắc Ninh trong quá trình thực hiện các thủ tục đất đai, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, di dời di tích lịch sử - văn hóa, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát của Quốc hội, các Bộ, ngành, cơ quan trung ương, bảo đảm tính minh bạch trong thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt.

Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ sớm báo cáo Quốc hội về việc ban hành và triển khai thực hiện Nghị quyết số 03 ngày 14/8/2025 của Chính phủ về cơ chế, chính sách đặc thù xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình tại Kỳ họp thứ 10 theo quy định.