Phát triển đô thị bền vững: Kinh nghiệm từ nước Pháp với 3 nguyên tắc cơ bản

Dân số đô thị tăng nhanh

Chiều 14/4, trong khuôn khổ Hội nghị hợp tác giữa các địa phương Việt Nam - Pháp lần thứ 12, đã diễn ra Phiên hội thảo về “Đô thị bền vững”, do UBND thành phố Hà Nội và Hội đồng vùng Ile-de-France (Pháp) đồng tổ chức.

Phiên hội thảo về “Đô thị bền vững”, do UBND thành phố Hà Nội và Hội đồng vùng Ile-de-France (Pháp) đồng tổ chức

Theo Tổ chức Nhà ở Liên hiệp quốc, vào năm 1950, 25% dân số sống ở đô thị, trong khi con số này trong năm 2020, đã tăng lên 50%. Tại Việt Nam cũng chứng kiến những thay đổi lớn hệ thống đô thị, hạ tầng kĩ thuật kinh tế xã hội được cải thiện, đời sống người dân được nâng cao.

Tính tới hết năm 2022, tại Việt Nam có 88 đô thị, ước tính đóng góp 75% GDP cả nước. Bên cạnh đó, sự phát triển đô thị cũng thách thức như hạ tầng đô thị, giao thông, y tế, quá tải bộc lộ hạn chế đặc biệt trong thời điểm đại dịch Covid-19....

Riêng với Hà Nội, là trung tâm văn hóa - kinh tế - chính trị hiện có dân số khoảng 8,5 triệu người, diện tích xấp xỉ 3.360 km2, chịu áp lực giải quyết khối lượng công việc lớn, phức tạp. Những thách thức này đòi hỏi cách thức triển khai quy hoạch, phát triển đô thị đồng bộ, mang tính chiến lược. Trong tiến trình đó, Hà Nội rất chú trọng đẩy mạnh hợp tác quốc tế với các quốc gia có bề dầy trong phát triển đô thị.

Đặc biệt, theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn, để phát triển đô thị bền vững, trong nhiều năm qua, công tác quy hoạch và phát triển đô thị là một trong những nội dung ưu tiên hợp tác giữa Việt Nam và Pháp. Các chương trình được triển khai ở nhiều cấp độ và hình thức, nhằm giải quyết các thách thức của đô thị hóa, xây dựng các giải pháp có tính tổng thể, bền vững đảm bảo hài hòa giữa hiện đại và truyền thống, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế, hội nhập và giữ gìn văn hóa để đô thị đáng sống hơn.

Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết, định hướng phát triển đô thị Việt Nam, thời gian tới, sẽ tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ chủ yếu. Trong đó, cần thống nhất nhận thức, tư duy, hành động về vai trò của đô thị. Nâng cao chất lượng quy hoạch và quản lý quy hoạch đáp ứng yêu cầu xây dựng, quản lý phát triển đô thị bền vững. Cùng với đó là đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, liên kết, thích ứng với biến đổi khí hậu. Xây dựng các cơ chế chính sách, văn bản quy phạm pháp luật tạo ra hành lang pháp lý, khơi thông nguồn lực và các điểm nghẽn trong phát triển đô thị thời gian qua, tạo sức bật và lợi thế nhất định cho phát triển đô thị thời gian tới. Ngoài ra, cần thúc đẩy quan hệ hợp tác và đối tác trong phát triển đô thị để xây dựng mô hình phát triển đô thị bền vững, tăng trưởng xanh, có khả năng thích ứng biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai, dịch bệnh.

Kinh nghiệp từ Pháp cho rằng, phát triển giao thông công cộng xanh, tối ưu hóa nguồn tài nguyên, chính là những yếu tố một đô thị bền vững

Phát triển đô thị bền vững: 3 nguyên tắc cơ bản

Phát triển tại phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Hội đồng Vùng Ile-de-France - ông Stéphane Beaude cho rằng, phát triển giao thông công cộng xanh, đảm bảo khả năng tiếp cận cơ bản của người dân về không gian xanh, năng lượng, tối ưu hóa nguồn tài nguyên, chính là những yếu tố một đô thị bền vững cần có. Đặc biệt, đối với Việt Nam, nơi cư dân đô thị chủ yếu sống ở đồng bằng chịu ảnh hưởng sự nóng lên trái đất, biến đổi khí hậu càng cần lưu ý những yếu tố này trong phát triển đô thị.

Đây cũng là mục tiêu của vùng tại Pháp. Tại Ile-de-France hiện đã có một số dự án thí điểm và điển hình, theo đó, thành lập nhóm chuyên gia biến đổi khí hậu và sinh học, hỗ trợ các chủ thể kinh tế nông nghiệp, bảo vệ rừng, đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, Vùng chủ trương xây dựng thêm 200 km đường điện ngầm, gấp đôi hiện có để phục vụ khu vực thương mại, trở thành mạng lưới giao thông lớn thứ 2 trên thế giới sau Tokyo.

Dự kiến, toàn bộ xe bus trong vùng đạt 100% xe bus sạch cho tới năm 2030, đồng thời, có các dự án hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ mua phương tiện sạch. Từ năm 2021, chính quyền Vùng đã nỗ lực giảm tắc nghẽn giao thông thông qua dự án 200 triệu Euro phát triển đường bộ thông minh.

Đối với Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội đồng Vùng Ile-de-France cho biết, điểm tương đồng với Hà Nội và vùng là chú trọng giảm thiểu chất thải, chất nhựa là quan tâm hàng đầu trong các dự án xây dựng cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Ile-de-France có kế hoạch hợp tác giúp cho Hà Nội nghiên cứu vấn đề này, công bố xuất bản hướng dẫn phát triển bền vững, chiến lược chính sách xử lý rác thải dự án cụ thể, xây những “khu chợ không rác” và có sự tham gia của cả cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp Pháp.

Trình bày tham luận tại Hội thảo, ông Aloïs Gaborit, Phó Chủ tịch Cộng đồng đô thị Grand Poitiers phụ trách chuyển đổi năng lượng cho biết: Có 3 nguyên tắc về năng lượng có thể đưa ra để đảm bảo cho quá trình điều chỉnh đô thị theo hướng xanh sạch, thân thiện với môi trường và bền vừng, bao gồm: Thứ nhất, tiết kiệm đất đai, thành phố cam kết hạn chế tiêu dùng đất đai để chống lại hiện tượng nhân tạo hóa mặt đất, bảo vệ sản xuất nông nghiệp gần thành phố.

Mục tiêu là khuyến khích tăng mật độ đô thị một cách thông minh, được người dân chấp nhận cả về chất lượng tổng thể cũng như chất lượng từng khu phố. Khuyến khích đổi mới thông qua việc cải tạo khu vực hoang hóa, tái cấu trúc ngành tái sử dụng.

Thứ hai, tiết kiệm sử dụng tài nguyên, đó là việc tăng cường sử dụng vật liệu nguồn gốc tự nhiên, khuyến khích đổi mới trong kinh tế tuần hoàn và tái sử dụng vật liệu góp phần tái cơ cấu các ngành tái sử dụng.

Thứ ba, đảm bảo đô thị có khả năng chống chịu, thích ứng với biến đổi khí hậu, Ví dụ như khuyến khích hiệu quả năng lượng tối ưu tòa nhà, tích hợp thực vật hóa vào các dự án, quản lý tối ưu nguồn nước …

Những nguyên tắc này hướng đến xây dựng các thành phố đang và sẽ là thành phố đáng sống. Để đảm bảo được những nguyên tắc này, quá trình đô thị hóa có tính đến yêu cầu bao trùm xã hội. “Các nhà hoạch định chính sách cần tính đến nhu cầu người dân từ khâu lập dự án, mời người dân tham gia vào dự án quy hoạch, lắng nghe ý kiến người dân qua cơ chế thông tin minh bạch, tìm kiếm thỏa hiệp”, ông Aloïs Gaborit nêu khuyến nghị.