Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Cụ thể hóa chính sách

Kỳ I: Nơi "đàn sếu" sinh sôi

Sự nhập cuộc của địa phương

Theo Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), tính đến đầu năm 2018, cả nước có khoảng 1.800 doanh nghiệp (DN) hoạt động trong lĩnh vực CNHT (chiếm 0,32% tổng số DN cả nước), thu hút trên 242.000 lao động, tập trung chủ yếu ở khu vực sản xuất linh kiện kim loại và sản xuất linh kiện điện - điện tử.

Được xem là điểm hội tụ của những con "sếu đầu đàn" ngành công nghiệp điện tử, "cứ điểm" sản xuất điện thoại di động hàng đầu thế giới, Bắc Ninh đã tận dụng thời cơ và lợi thế này để quyết tâm và nỗ lực cao trong phát triển CNHT. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Tạ Đăng Đoan - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh - cho biết, Bắc Ninh đang vươn tới mục tiêu sẽ là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia lớn trên thế giới. Theo đó, giá trị sản xuất của CNHT dự kiến đến năm 2020 đạt 231.038 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 12,5% và đến năm 2030 đạt 601.070 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 26,6% toàn ngành công nghiệp. Đến nay, Bắc Ninh đã có hơn 400 DN hoạt động trong lĩnh vực CNHT, chiếm 10,1% số DN thuộc ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; tạo việc làm cho 80.000 lao động.

hiều tập đoàn công nghiệp lớn đã có mặt tại Việt Nam

Gần với Bắc Ninh là Hải Dương, địa phương này cũng là điểm đến của nhiều DN lớn như: Ford, Brother, Hyundai Motor... Ông Phạm Thanh Hải - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hải Dương - cho hay, đến nay, tỉnh đã thu hút được 130 dự án CNHT, với tổng vốn đầu tư là 1.566,88 triệu USD (dự án nước ngoài đăng ký) và 1762.095 triệu đồng (dự án trong nước đăng ký). Hải Dương đặt mục tiêu đến năm 2020 giá trị sản xuất CNHT đạt 39.202 tỷ đồng và năm 2030 là 132.317 tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất CNHT giai đoạn 2021 - 2030 đạt bình quân 12,9%.

Cũng như nhiều tỉnh, thành phố lớn, TP. Hồ Chí Minh có sự hiện diện của nhiều tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới như Samsung, Bosch, Intel, Jabil... Cùng với hàng loạt chính sách được ban hành, TP. Hồ Chí Minh đã thu hút được khoảng 1.200 DN cung ứng sản phẩm ngành CNHT. Chia sẻ về vấn đề này, bà Lê Nguyễn Duy Oanh - Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển CNHT TP. Hồ Chí Minh - cho biết, Trung tâm đang tập trung hỗ trợ nâng cao năng lực cung ứng, phát triển nguồn nhân lực cho các DN CNHT trên địa bàn. Đồng thời, rà soát bố trí quỹ đất phục vụ phát triển CNHT để đáp ứng nhu cầu cho DN nhỏ và vừa, với quy mô diện tích và giá thuê phù hợp.

"Khoảng trống" cần lấp đầy

Những nỗ lực của các địa phương trong thời gian qua đã đem lại "làn gió mới" để phát triển ngành CNHT của Việt Nam, nhưng vẫn còn những "khoảng trống" cần lấp đầy. Các DN nội địa chỉ mới cung ứng được khoảng 10% nhu cầu trong nước về sản phẩm CNHT. Các sản phẩm chủ yếu là linh kiện và chi tiết đơn giản, có giá trị thấp trong cơ cấu giá trị sản phẩm.

Nguyên nhân, do năng lực sản xuất của các DN trong nước còn thấp, trong khi các chuỗi sản xuất toàn cầu yêu cầu tiêu chuẩn về sản xuất rất cao và giá cả cạnh tranh, DN Việt chưa đáp ứng được. Các vật liệu cơ bản phục vụ sản xuất sản phẩm CNHT như thép chế tạo, nhựa và chất dẻo... chủ yếu phải dựa vào nhập khẩu. Sự phụ thuộc này đã làm giảm tính chủ động trong sản xuất và giảm sức cạnh tranh của sản phẩm.

Từ góc độ địa phương, ông Tạ Đăng Đoan thừa nhận, giá trị sản xuất công nghiệp của khối CNHT chỉ chiếm 10,9% giá trị sản xuất ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Chỉ riêng các nhà máy lắp ráp điện thoại của Sam sung, Nokia, máy in của Canon đòi hỏi tới hàng trăm nhà sản xuất cung cấp linh kiện, nhưng Bắc Ninh mới có khoảng trên 130 DN hỗ trợ sản xuất linh kiện, bảng mạch, phụ kiện, chi tiết cung cấp cho các DN lắp ráp và hoàn thiện sản phẩm điện tử, tạo ra 11,3% giá trị sản xuất công nghiệp. "Các DN trong nước chủ yếu làm gia công, mới là nhà cung ứng cấp 4 nên giá trị sản xuất CNHT còn thấp. Việc cung ứng sản phẩm CNHT cấp 1 và cấp 2 vẫn chủ yếu là DN FDI và chủ yếu dựa vào nhập khẩu" - ông Tạ Đăng Đoan nói.

Cùng quan điểm, ông Phạm Thanh Hải cũng khẳng định, CNHT ở Việt Nam hiện còn rất yếu, thiếu đồng bộ và chưa thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của ngành công nghiệp lắp ráp. Ngoại trừ một số rất ít DN đã tham gia được vào sản xuất phụ trợ cho các công ty lắp ráp.

Kỳ II: Định hướng từ thực tiễn