"Páo dung” gọi Xuân về

Từ ngàn xưa, trên những nương lúa, đêm hội gặp gỡ của các đôi trai gái và hội vui Xuân của người Dao đều vang lên lời hát ngọt ngào của điệu Páo dung.
Mở lớp truyền dạy các làn điệu dân ca truyền thống của dân tộc Dao

"Dung" theo tiếng Dao là hình thức hát các bài hát ngẫu hứng, người hát tự đặt lời và truyền miệng hoặc ghi chép lại cho các thế hệ sau. Đó chính là tiếng lòng của đồng bào Dao, thông qua những câu hát mượt mà ấy, biết bao niềm tin, khát vọng, tình cảm chân thành đã được gửi gắm… đi muôn nơi.

"Páo dung” gọi xuân về

Ảnh: Quang Luận

Dừng chân tại thôn Bản Chiêng, xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn những ngày cuối năm, sương sớm chưa tan nhưng người dân đã đi tìm măng, chỉ có người già và trẻ con ở nhà. Khi nói đến chuyện tìm hiểu về hát Páo dung của người Dao, người Bản Chiêng ai cũng nhớ ngay đến giọng hát êm ái của bà Bàn Thị Tâm, gương mặt quen thuộc trong các chương trình văn nghệ cấp huyện, cấp xã nên giới thiệu ngay. Rất may, bà biết ý định tìm hiểu về Páo dung của chúng tôi, mắt bà ánh lên niềm vui. Bà Tâm kể lại, tôi được học hát Páo dung từ khi còn nhỏ, lúc ấy người trong làng hát nhiều lắm, đi nương cũng hát, nhưng nhiều nhất là hát khi đi chơi hội, đám cưới. Nhiều người không tự nghĩ ra lời, sẽ học theo những cuốn sách người xưa để lại, viết bằng chữ Nôm. Ngày xưa tôi và chồng nên duyên với nhau cũng nhờ làn điệu Páo dung, nên chúng tôi trân quý lắm những làn điệu Páo dung và cố gắng gìn giữ. Hiện nay, tôi cũng đã chép lại vào cuốn sổ, mong muốn dạy cho con cháu. Hát Páo dung không khó, nếu tập trung học và nắm được làn điệu thì có thể hát được. Nhưng lớp trẻ bây giờ nghe thì khen hay mà không kiên trì học.

Ông Bàn Tiến Kim, chồng bà Tâm trầm ngâm: Khi tôi còn nhỏ, hầu như đi đâu vào đúng dịp lễ quan trọng cũng nghe được tiếng hát Páo dung, tiếng hát ấy được bà ngân nga khi nấu cơm, ru em, tiếng hát vang vọng trên những đồi nương.

Khi 15,16 tuổi tôi cũng bắt đầu biết hát, cứ đến Tết hay vào các dịp đám cưới lại cùng bạn bè đi đến các làng bản của đồng bào Dao hát đối đáp, giao duyên thâu đêm. Giọng ông Kim trầm ấm, kể chuyện xưa ông bảo, ngày xưa hát Páo dung giao duyên hầu hết người hát toàn ứng tác, ai mới tập thì phải cầm theo sách đã được các cụ chép lời. Người nào có năng khiếu, ứng đối nhanh sẽ có thêm những lời mới, người nghe thấy hay có thể mượn lời, truyền nhau học thuộc. Những người hát "Páo dung" giỏi đều được mọi người quý mến, thường trở thành người dẫn các buổi hát trong dịp lễ lớn. Người Dao chân thành, ít nói nhưng khi cất giọng hát lại mạnh dạn bất ngờ, biết bao đôi lứa nên duyên từ làn điệu này. Vậy mà, lớp trẻ bây giờ học hát sao mà khó, cứ "chê" không có nhạc không cất giọng được… Giữa những chia sẻ có phần buồn bã, ánh mắt ông trở nên ngại ngùng nhưng tự hào khi nhắc về câu chuyện của chính mình. Ông Kim và bà Tâm quen nhau cũng nhờ làn điệu Páo dung, trong một lần ông đến xã Bình Trung (chợ Đồn) hai ông bà đã gặp nhau. Làm quen cũng từ hát Páo dung, vun đắp tình cảm và đón bà về xã Đôn Phong cũng nhờ làn điệu này mà nên duyên.

Là người con ưu tú của đồng bào Dao, nhà thơ Triệu Kim Văn cho biết: Từ đời xưa, Páo dung ra đời vốn là điệu hát giao duyên, bắt nguồn từ nhu cầu tình cảm của con người. Các cụ hát Páo dung để tìm hiểu, vun đắp tình cảm, thổ lộ và xây dựng gia đình.

Có từ xa xưa như vậy, nên Páo dung không có nhạc, nó hay bởi làn điệu, giọng hát và nội dung. Người vùng cao vốn kiệm lời, nên thông qua lời hát mà nói lên tiếng lòng của mình. Không chỉ trong các lễ hội, ở các đám cưới xưa, làn điệu Páo dung như một đặc trưng riêng, tiếng hát tiễn nhau vang lên sâu sắc, rung động vô cùng. Cho đến bây giờ, tôi vẫn mong được gặp lại cảnh ấy…

Người Dao dùng lời hát Páo dung để chia sẻ tâm tư, suy nghĩ của mình cho mọi người xung quanh. Páo dung cũng trở nên thân thuộc và gần gũi với cuộc sống đời thường, Páo dung vang lên trên nương rẫy, Páo dung xua đi vắng vẻ giữa rừng núi, Páo dung dập dìu đưa trẻ thơ vào giấc ngủ, Páo dung là lời hát gọi người bản xa về chung vui. Làn điệu ấy như lời nói của người Dao ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời, răn dạy con cháu phải biết ơn tổ tiên và giữ gìn sự hòa hợp các mối quan hệ trong cuộc sống xung quanh. Với mỗi người Dao, làn điệu Páo dung có đặc trưng riêng, người Dao đỏ khi hát Páo dung thường có giọng trầm, vang, người Dao Tiền làn điệu nhỏ nhẹ, dịu dàng như lời thủ thỉ. Vì không có nhạc, nên để thể hiện được làn điệu Páo dung người hát phải biết giữ hơi và kéo dài giọng…

Người Dao hát Páo dung mọi lúc, mọi nơi. Tuy nhiên, dựa vào tài ứng tác của người hát, tùy từng hoàn cảnh, đối tượng mà một chủ đề lại có những lời ca khác nhau. Vào những dịp mùa Xuân, trong các dịp đám cưới, lễ hội người Dao thường quây quần bên bếp lửa, những đôi trai gái đối đáp nhau bằng Páo dung, có nhiều người đã nên duyên vợ chồng từ những đêm hát ấy. Cũng có những đôi vợ chồng đã cao tuổi vẫn mê hát Páo dung, chồng một bên, vợ một bên chẳng ngại ngùng đối đáp nhau khiến cho không khí trở nên ấm cúng, vui vẻ.

Mùa Xuân là mùa đẹp nhất trong năm, đây cũng là thời điểm nông nhàn, lúa trên nương đã cất lên gác, trâu, bò cũng đã thả rông về các ngả rừng, mọi người đều dành thời gian chuẩn bị Tết, thăm người thân, họ hàng… Đây là dịp các lễ hội, nghi lễ truyền thống được tổ chức và cũng là thời gian đẹp nhất để những lời Páo dung, điệu Kèn Pí lè vang lên khắp các bản gần, bản xa… như là lời mời gọi mùa Xuân về.

Triệu Hoàng Giang
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Văn hoá

Tin mới nhất

Lễ hội Ẩm thực Balade en France: Mang chợ Pháp đến Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Balade en France: Mang chợ Pháp đến Hà Nội

Lễ hội Ẩm thực Pháp Balade en France sẽ diễn ra từ ngày 5-7/4/2024 với quy mô gần 80 gian hàng mang lại trải nghiệm không gian chợ Pháp tại Hà Nội.
Lâm Đồng: Nhóm tác giả trẻ ra mắt dự án sách “Xứ sở lạ lùng”

Lâm Đồng: Nhóm tác giả trẻ ra mắt dự án sách “Xứ sở lạ lùng”

Dự án sách "Xứ sở lạ lùng" vừa được ra mắt tại TP. Đà Lạt (Lâm Đồng) bởi nhóm tác giả trẻ, những người có chung một tình yêu đối với Đà Lạt.
Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Triển khai các nhiệm vụ tổ chức diễu binh, diễu hành

Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Triển khai các nhiệm vụ tổ chức diễu binh, diễu hành

Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ sẽ diễn ra sáng ngày 7/5/2024 tại Sân Vận động tỉnh Điện Biên.
Lễ hội đền Bà Triệu, khám phá di sản văn hóa đầy màu sắc

Lễ hội đền Bà Triệu, khám phá di sản văn hóa đầy màu sắc

Lễ hội đền Bà Triệu được tổ chức hàng năm vào các ngày 19-22/2 âm lịch, tại xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh hoá.
Hải Dương: Độc lạ với vẻ đẹp hiếm có của cây hoa gạo trổ hoa vàng rực

Hải Dương: Độc lạ với vẻ đẹp hiếm có của cây hoa gạo trổ hoa vàng rực

Không mang màu đỏ quen thuộc, cây hoa gạo vàng tại đền Long Động (xã Nam Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương) lại cho những bông hoa màu vàng rực rỡ.

Tin cùng chuyên mục

Hát Kiều (Quảng Bình) được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia

Hát Kiều (Quảng Bình) được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia

Mới đây, Sở Văn hóa-Thể thao Quảng Bình vừa tổ chức lễ đón nhận Bằng công nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia Nghệ thuật trình diễn dân gian hát Kiều.
Hà Nội: Xếp hạng 3 di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh ở huyện Phú Xuyên

Hà Nội: Xếp hạng 3 di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh ở huyện Phú Xuyên

UBND thành phố Hà Nội vừa có Quyết định số 1526/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn TP. Hà Nội
Chùa Thầy rực rỡ mùa hoa gạo

Chùa Thầy rực rỡ mùa hoa gạo

Non xanh, nước biếc cùng với ngôi chùa cổ kính, mái ngói rêu phong nay được tô điểm thêm bởi sắc đỏ của hoa gạo khiến khung cảnh chùa Thầy như một bức tranh vẽ.
Phát hành bộ tem Kỷ niệm 1100 năm sinh Đinh Tiên Hoàng đế (924-979)

Phát hành bộ tem Kỷ niệm 1100 năm sinh Đinh Tiên Hoàng đế (924-979)

Bộ tem được phát hành nhằm tri ân công lao to lớn của Đinh Tiên Hoàng đế, góp phần giáo dục truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc.
Phát hành bộ tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ

Phát hành bộ tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ

Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch phát hành bộ tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024).
Hội vật Cầu nước làng Vân - lễ hội "độc nhất vô nhị" ở Bắc Giang

Hội vật Cầu nước làng Vân - lễ hội "độc nhất vô nhị" ở Bắc Giang

Lễ hội vật cầu nước làng Vân (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, Bắc Giang), cứ 4 năm được tổ chức 1 lần vào các ngày 12, 13 và 14 tháng 4 Âm lịch.
Tuần lễ Phim Quốc tế về thiên nhiên đã quay trở lại

Tuần lễ Phim Quốc tế về thiên nhiên đã quay trở lại

Với chủ đề “Thiên nhiên thì thầm, nảy mầm hành động”, Tuần lễ Phim Quốc tế thiên nhiên do Keep Vietnam Clean tổ chức đã chính thức quay trở lại từ ngày 21-29/3.
Chuyên trang đặc biệt về Chiến thắng Điện Biên Phủ trên Báo Nhân Dân

Chuyên trang đặc biệt về Chiến thắng Điện Biên Phủ trên Báo Nhân Dân

Báo Nhân Dân vừa ra mắt Chuyên trang đặc biệt về Chiến thắng Điện Biên Phủ nhằm tái hiện toàn cảnh chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".
Hội nhạc sĩ Việt Nam phát động Tháng âm nhạc Bài ca Điện Biên

Hội nhạc sĩ Việt Nam phát động Tháng âm nhạc Bài ca Điện Biên

Tháng âm nhạc Bài ca Điện Biên vừa phát động hướng tới chào mừng Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, qua đó khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước.
Lễ hội làng Hậu: Nối dài truyền thống văn hóa làng cổ

Lễ hội làng Hậu: Nối dài truyền thống văn hóa làng cổ

Lễ hội làng Hậu được tổ chức từ ngày 9-11/2 Âm lịch hàng năm, hội làng là nơi tìm về những giá trị truyền thống văn hóa của quê hương, cầu một năm bình an...
Thái Bình: Khai mạc lễ hội đền A Sào thờ Đức Thánh Trần

Thái Bình: Khai mạc lễ hội đền A Sào thờ Đức Thánh Trần

Ngày 19/3, tại khu di tích lịch sử Đình, Đền, Bến Tượng A Sào (xã An Thái), UBND huyện Quỳnh Phụ tổ chức khai mạc lễ hội đền A Sào năm 2024 với nhiều hoạt động.
Nét độc đáo ở lễ hội làng cổ Bát Tràng

Nét độc đáo ở lễ hội làng cổ Bát Tràng

Lễ hội làng Bát Tràng được tổ chức vào ngày 14 – 15/2 âm lịch hàng năm, lễ hội là nơi để tìm về những giá trị lịch sử, văn hóa của làng nghề gốm.
Tục rước “Ông Lang” - phong tục đẹp ở làng Tân Phượng, Bắc Giang

Tục rước “Ông Lang” - phong tục đẹp ở làng Tân Phượng, Bắc Giang

Vào ngày 11 và 12/2 âm lịch hàng năm, thôn Tân Phượng (hay Phụng Pháp), xã Tân Mỹ, TP. Bắc Giang, tổ chức việc làng để tế lễ và rước 'Ông Lang' (lợn đen).
Thái Bình: Khánh thành di tích chùa Vĩnh Gia sau khi tu bổ, tôn tạo

Thái Bình: Khánh thành di tích chùa Vĩnh Gia sau khi tu bổ, tôn tạo

Ngày 17/3, thôn Vĩnh Gia, xã Phú Xuân, thành phố Thái Bình tổ chức cắt băng khánh thành, trùng tu di tích điện chùa Vĩnh Gia được xây dựng từ cuối thế kỷ XV.
Điện Biên: Cần khai thác hiệu quả và xứng tầm giá trị các lợi thế, tiềm năng du lịch

Điện Biên: Cần khai thác hiệu quả và xứng tầm giá trị các lợi thế, tiềm năng du lịch

Điện Biên không chỉ nổi tiếng với chiến thắng lịch sử mà còn là một địa danh du lịch hấp dẫn với vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ và bản sắc văn hóa độc đáo.
Thánh đường duy nhất ở Hà Nội tấp nập trong tháng lễ Ramadan

Thánh đường duy nhất ở Hà Nội tấp nập trong tháng lễ Ramadan

Trong dịp tháng lễ Ramadan, Thánh đường duy nhất tại Hà Nội là AI Noor Mosque (số 12 Hàng Lược, Hoàn Kiếm) mỗi ngày có tới 300 người tới cầu nguyện và dự tiệc.
Thanh tra, kiểm tra xử lý kịp thời các vi phạm trong lĩnh vực văn hóa, du lịch, thể thao

Thanh tra, kiểm tra xử lý kịp thời các vi phạm trong lĩnh vực văn hóa, du lịch, thể thao

Năm 2023, qua công tác thanh tra, kiểm tra đã xử lý kịp thời các vi phạm trong lĩnh vực văn hóa, du lịch, thể thao, nhất là các lĩnh vực nhạy cảm.
Về Sơn Đồng đi hội Giằng bông

Về Sơn Đồng đi hội Giằng bông

Hội Giằng bông được tổ chức ngày 6/2 âm lịch hàng năm (5 năm tổ chức linh đình 1 lần) tại làng Sơn Đồng, huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội.
Đặc sắc lễ hội đền Đồng Nhân

Đặc sắc lễ hội đền Đồng Nhân

Đền Đồng Nhân thuộc quận Hai Bà Trưng (Hà Nội), thờ Hai Bà Trưng là những nữ anh hùng kiệt suất đã khởi nghĩa chống quân Đông Hán giành độc lập cho dân tộc.
Bích Câu Đạo Quán: Nơi lưu giữ mạch nguồn di sản văn hoá

Bích Câu Đạo Quán: Nơi lưu giữ mạch nguồn di sản văn hoá

Bích Câu Đạo Quán – cụm di tích nổi tiếng về mối lương duyên tiên giới đang là địa chỉ tiếp nối lưu giữ mạch nguồn di sản văn hoá truyền thống của Hà Nội.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động