Nông nghiệp hữu cơ vươn lên từ lợi thế sinh thái miền núi

Cầu nối đưa hộ dân vào chuỗi sản xuất hữu cơ

Trên những triền đồi sương giăng mờ trắng của vùng cao Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên, những ruộng cà gai leo xanh mướt trải dài như một tấm thảm thiên nhiên. Ở nơi từng được coi là vùng đất khó trồng trọt, giờ đây cây dược liệu này lại bén rễ, xanh tốt, mang về nguồn thu nhập ổn định cho hàng chục hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Anh Nguyễn Đỗ Hiệp, Giám đốc Hợp tác xã Cà gai leo Tủa Chùa, chia sẻ rằng chính đặc thù khí hậu, thổ nhưỡng đã làm nên chất lượng vượt trội của cây cà gai leo, giúp sản phẩm trà hữu cơ nơi đây được thị trường ưa chuộng.

Từ vài héc ta ban đầu, hợp tác xã đã liên kết với hơn 70 hộ dân, cùng nhau mở rộng diện tích lên hơn 10 ha. Không chỉ dừng lại ở việc trồng, hợp tác xã còn hướng dẫn bà con cách chăm sóc, thu hoạch, chế biến theo đúng quy trình hữu cơ, sử dụng chế phẩm sinh học, phân bón vi sinh thay vì hóa chất. Sự đồng nhất trong từng khâu sản xuất đã giúp sản phẩm đạt chất lượng cao, giữ vững niềm tin của người tiêu dùng. Bình quân mỗi héc ta cà gai leo mang lại thu nhập trên 300 triệu đồng/năm, một con số đầy khích lệ cho đồng bào vùng cao vốn quanh năm chỉ quen với nương ngô, rẫy lúa.

Nếu như Tủa Chùa tạo dựng thương hiệu với trà cà gai leo thì ở Mường Nhà, cây dứa mật Pu Lau lại là “đặc sản vàng” làm nên sinh kế bền vững. Bản Pu Lau có tới hơn một trăm hộ dân cùng tham gia trồng dứa, được Hợp tác xã Dứa Mường Nhà đứng ra tổ chức, bao tiêu sản phẩm. Anh Thào A Giàng, Giám đốc hợp tác xã, chia sẻ, giống dứa mật nơi đây vốn “kỵ” hóa chất, nếu dùng thuốc bảo vệ thực vật cây sẽ nhanh chóng thui chột, năng suất giảm. Vì vậy, hướng đi hữu cơ gần như là lựa chọn duy nhất, cũng đồng thời là cơ hội để sản phẩm định vị thương hiệu sạch.

Những quả dứa mật Pu Lau vàng óng, mọng nước, thơm ngọt được bán với giá 8.000 - 12.000 đồng/kg, trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều hộ dân. Chỉ riêng năm 2025, bản Pu Lau dự kiến mở rộng thêm 30 ha vùng nguyên liệu, đáp ứng nhu cầu thị trường ngày một lớn. Không ít gia đình đã thoát nghèo, vươn lên khá giả nhờ loại quả đặc sản này.

Từ hai câu chuyện ở Tủa Chùa và Mường Nhà có thể thấy, khi người dân bắt tay cùng hợp tác xã, cùng tuân thủ quy trình sản xuất hữu cơ, thì ngay trên những vùng đất khó vẫn có thể dựng nên những thương hiệu nông sản sạch được thị trường trong và ngoài tỉnh đón nhận.

Định hình thế mạnh nông nghiệp bền vững

Điện Biên là tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, nhưng lại sở hữu lợi thế đặc biệt: địa hình đa dạng, tiểu khí hậu phong phú, đất đai và nguồn nước ít bị tác động bởi công nghiệp hóa. Chính yếu tố “thuần khiết” này đã trở thành nền tảng quan trọng để tỉnh hướng đến nông nghiệp hữu cơ, một xu hướng tất yếu của thị trường nông sản trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng khắt khe với chất lượng và tính bền vững.

Hiện toàn tỉnh có 238 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, đóng vai trò then chốt trong việc định hình chuỗi giá trị nông sản sạch. Những hợp tác xã không chỉ là nơi tổ chức sản xuất, bao tiêu sản phẩm mà còn là chiếc cầu nối đưa khoa học kỹ thuật, quy trình hữu cơ đến với từng hộ dân. Chính quyền tỉnh và ngành Nông nghiệp cũng chú trọng lồng ghép nhiều chương trình, kế hoạch tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho bà con về lợi ích của nông nghiệp hữu cơ, đồng thời hỗ trợ xây dựng thương hiệu gắn với sản phẩm OCOP và bản sắc địa phương.

Ông Phạm Đình Lai, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Môi trường Điện Biên, nhấn mạnh, muốn phát triển nông nghiệp hữu cơ, điều tiên quyết là sự vào cuộc đồng bộ từ cơ quan quản lý đến hợp tác xã và hộ dân. Những năm qua, tỉnh đã chú trọng thông tin, hỗ trợ đặc biệt cho các mô hình hợp tác xã tiêu biểu, triển vọng, gắn sản xuất với chuỗi liên kết tiêu thụ nông sản, qua đó tạo tiền đề xây dựng những thương hiệu nông sản hữu cơ có chỗ đứng trên thị trường.

Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn không ít. Tập quán canh tác truyền thống, hạn chế về giống, quy mô sản xuất manh mún, cùng với việc ứng dụng khoa học kỹ thuật chưa đồng đều khiến tiến trình hữu cơ chưa thể phát triển mạnh. Nhiều hộ dân vẫn còn tâm lý ngại thay đổi, lo ngại rủi ro khi chuyển từ lối làm cũ sang quy trình hữu cơ vốn đòi hỏi sự tuân thủ chặt chẽ và kiên trì.

Song, vượt lên những thách thức ấy, tín hiệu tích cực đang ngày một rõ nét. Các hợp tác xã như Cà gai leo Tủa Chùa, Dứa Mường Nhà chính là minh chứng cho khả năng chuyển đổi thành công, vừa giúp hộ dân nâng cao thu nhập, vừa tạo đà cho tỉnh hình thành những sản phẩm đặc sản hữu cơ mang tầm vóc thương hiệu. Khi những mô hình này lan tỏa, nông nghiệp Điện Biên không chỉ dừng lại ở lợi thế “đất sạch, nước sạch” mà còn có thể vươn lên trở thành thế mạnh kinh tế, góp phần cải thiện đời sống đồng bào dân tộc thiểu số, xây dựng nông thôn mới, phát triển bền vững.

Từ thực tế nương dược liệu đến ruộng dứa Pu Lau, từ sự chung sức của hợp tác xã và bà con, đến những định hướng chiến lược cấp tỉnh, có thể thấy nông nghiệp hữu cơ không còn là khái niệm xa vời mà đã trở thành con đường hiện hữu, mở ra một tương lai xanh cho Điện Biên.