Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát: Tấm gương sáng lưu giữ nghệ thuật sơn mài - tinh hoa văn hóa Việt

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát - tấm gương sáng lưu giữ nghệ thuật sơn mài - Ảnh: T.P

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 50km về phía Tây là làng cổ Đường Lâm - một địa danh lịch sử với những ngôi nhà cổ kính, con đường lát gạch đỏ và nét văn hóa truyền thống đậm đà. Nơi đây cũng là quê hương của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát - một người con mang trong mình tình yêu và trách nhiệm với di sản văn hóa Việt Nam.

Sinh ra và lớn lên trong không khí làng quê thanh bình, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát sớm bộc lộ năng khiếu nghệ thuật. Những chiếc bút chì, cành củi khô, mảnh ngói vỡ... đều trở thành dụng cụ vẽ của cậu bé. Vẽ trên tường, trên đất, trên những vật liệu đơn sơ xung quanh là cách để anh thỏa mãn niềm yêu thích hội họa tuổi thơ.

Theo nghệ nhân, sơn mài là một trong những chất liệu hội họa thuần Việt nhất, là sự kết tinh của kỹ thuật sơn truyền thống và tinh hoa văn hóa dân tộc. Anh hiểu rõ điều đó, nên luôn dành tâm huyết để nghiên cứu, tìm tòi và ứng dụng các chất liệu truyền thống như vỏ trứng, vỏ dừa, đá ong, gỗ mít... vào các tác phẩm của mình. Anh tâm niệm, mỗi sản phẩm của mình không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn là sự kết nối với hồn cốt đất Việt.

Nhiều tạo tác rồng muôn hình vạn vẻ được anh Phát chế tác. Ảnh: T.P

Gia đình nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát vốn có truyền thống đam mê mỹ thuật. Tiếp nối truyền thống gia đình, sau khi học hết phổ thông, anh theo đuổi hội họa chuyên nghiệp bằng việc thi đỗ vào Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, chuyên ngành hội họa sơn mài.

Tuy nhiên, trái với lựa chọn của nhiều bạn bè cùng trang lứa, Nguyễn Tấn Phát lại quyết định trở về quê hương sau khi tốt nghiệp. Anh không muốn để nét văn hóa truyền thống của làng quê bị mai một, mà muốn góp phần giữ gìn, phát huy giá trị của nó. Năm 2010, Phát Studio ra đời, trở thành nơi trưng bày những sản phẩm khảm trai, sơn mài độc đáo, mang đậm dấu ấn của làng nghề truyền thống.

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát không chỉ là một người thợ tài hoa, mà còn là một người truyền nghề tâm huyết. Anh mở lớp dạy nghề miễn phí cho người dân địa phương, truyền đạt những kiến thức, kỹ thuật sơn mài truyền thống. Lớp học ấy trở thành cầu nối, giúp nhiều người dân gắn bó với làng nghề và tạo sinh kế cho bản thân.

Sự nhiệt huyết và tâm huyết của anh không dừng lại ở việc truyền dạy. Anh còn sáng tạo những sản phẩm độc đáo từ rơm, ngựa, trâu... kết hợp với di sản văn hóa bản địa. Những tác phẩm này mang vẻ đẹp giản dị, mộc mạc, thể hiện sự am hiểu sâu sắc về văn hóa truyền thống của dân tộc.

Những cọng rơm được nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát tạo thành những con vật như trâu, ngựa trong dân gian gây ấn tượng với du khách. Ảnh: TH

Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã được UBND TP Hà Nội tặng danh hiệu Nghệ nhân Hà Nội ngành nghề khảm trai, sơn mài (năm 2017) và được UBND thị xã Sơn Tây tặng giấy khen đã có thành tích trong hoạt động phát triển văn hóa, nghệ thuật và kinh tế du lịch (năm 2023).

Cống hiến của anh không chỉ được ghi nhận qua những giải thưởng danh giá mà còn được thể hiện qua sự ủng hộ, yêu mến của cộng đồng. Những người dân địa phương, những du khách trong và ngoài nước đều dành sự nể phục và biết ơn cho tâm huyết, đóng góp của anh.

Nguyễn Tấn Phát còn là người tiên phong trong việc kết hợp nghệ thuật truyền thống với du lịch. Anh tổ chức các hoạt động "Đêm Làng Cổ", mang đến trải nghiệm văn hóa độc đáo cho du khách, góp phần phát triển kinh tế đêm cho địa phương.

Những tác phẩm độc đáo mà vẫn giữ được tính truyền thống, nhưng lại có nét mới của hiện đại. Ảnh: T.P

Hành trình của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát là minh chứng cho sức mạnh của sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa tình yêu quê hương và nhiệt huyết của thế hệ trẻ. Anh không chỉ là một nghệ nhân tài năng, mà còn là một tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nghề và khát vọng gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Hãy tưởng tượng một làng quê Việt Nam với những ngôi nhà cổ kính, những con đường lát gạch đỏ, những người dân hiền hậu, và nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát - người giữ gìn hồn cốt làng nghề, người truyền lửa cho thế hệ trẻ, người góp phần khơi dậy sức sống mới cho văn hóa truyền thống. Đó chính là hình ảnh đẹp, đầy cảm hứng, mang đậm tinh thần Việt Nam mà nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã và đang mang đến cho xã hội.

Lớp học mỹ thuật, điêu khắc sơn mài được dạy miễn phí thu hút nhiều bạn trẻ đến trải nghiệm. Ảnh: T.H

“Là một nghệ nhân trẻ, qua những trải nghiệm của cá nhân, tôi mong muốn thành phố Hà Nội có những chính sách hỗ trợ để thu hút giới trẻ tham gia vào lĩnh vực nghệ thuật, thủ công truyền thống, gìn giữ, bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống - một trong những yếu tố làm nên bản sắc văn hóa Hà Nội”. Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát chia sẻ.

Mong rằng, câu chuyện của anh sẽ tiếp tục lan tỏa, truyền cảm hứng cho nhiều người, góp phần gìn giữ và phát triển nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.