Ngành Thủy sản: Doanh nghiệp và ngư dân phải chủ động nâng tiêu chuẩn của mình lên

Ông Nguyễn Quang Hùng - Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết sau khi kiểm tra, EC vẫn giữ, chưa rút thẻ vàng đối với thủy sản Việt Nam, một phần lý do là vẫn còn nhiều tàu vi phạm khai thác vùng biển nước ngoài

Kết thúc năm 2019, Thẻ vàng của EU đối với thủy sản Việt Nam chưa được gỡ

Tại Hội nghị công bố kết quả kiểm tra lần 2 của Đoàn Thanh tra EC về khai thác IUU do Tổng Cục thủy sản – Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn tổ chức ngày 28/12 tại TP. Đà Nẵng, ông Nguyễn Quang Hùng – Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết, qua 10 ngày làm việc tại Việt Nam (từ 5 – 14/11/2019), ngày 19/12, EC đã có công thư thông báo kết quả kiểm tra tình hình thực hiện các khuyến nghị của EC đối với Việt Nam về khai thác IUU. Trong đó, công bố nổi bật nhất đó là EC vẫn chưa đồng ý rút lại thẻ vàng đối với thủy sản khai thác của Việt Nam. Và chừng nào Việt Nam chưa giải quyết được vấn đề của tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài thì EC sẽ không rút thẻ vàng.

Theo ông Hùng, EC đánh giá cao và ghi nhận sự cam kết, quyết tâm của Việt Nam trong việc chống khai thác IUU, triển khai các khuyến nghị của EC, trong đó, đặc biệt ghi nhận những nỗ lực trong hoàn thiện khung pháp lý chống khai thác IUU; ghi nhận thiện chí hợp tác, minh bạch và trung thực trong cung cấp thông tin giữa EC và Việt Nam; đồng thời khẳng định Việt Nam đã có nhiều tiến bộ và đi đúng hướng như đã nỗ lực triển khai lắp thiết bị giám sát tàu cá, ban hành Quyết định giao hạn ngạch Giấy phép khai thác thủy sản xa bờ cho 28 tỉnh ven biển....

Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn nhiều hạn chế như một số thời hạn về đánh dấu tàu cá, lắp đặt thiết bị hành trình đối với tàu cá dài hơn 15m trở lên khó khả thi; mẫu chứng thư khai thác còn thiếu một số thông tin so với quy định của EC; chưa yêu cầu cung cấp các loại giấy tờ liên quan đến nguồn gốc của các lô hàng nhập khẩu để chứng minh nguồn gốc sản phẩm hợp pháp khi xuất sang EU; việc triển khai Luật Thủy sản và các văn bản pháp lý liên quan còn hạn chế; quy mô đội tàu lớn dẫn đến việc quản lý cường lực khai thác còn rất đáng quan ngại; tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn chưa có dấu hiệu giảm.

Ngư dân hiện đang gặp khó do quá lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc, trong bối cảnh Trung Quốc đang siết chặt nhập khẩu theo đường tiểu ngạch bằng cách áp các quy định về quy tắc xuất xứ, an toàn thực phẩm

Trung Quốc siết nhập khẩu đường tiểu ngạch, ngư dân gặp khó

Năm 2019 được coi là một năm nhiều sóng gió đối với các ngư dân, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc theo đường tiểu ngạch. Việc quá lệ thuộc vào thương lái Trung Quốc đã khiến cho ngư dân nhiều tỉnh điêu đứng khi thương lái Trung Quốc ép giá hoặc dừng, không thu mua hải sản đã khai thác.

Cuối tháng 6/2019, ngư dân tại Núi Thành – “thủ phủ” khai thác hải sản của Quảng Nam rơi vào tình trạng mất ăn, mất ngủ vì hàng nghìn tấn mực khô đã được đánh bắt không có đầu ra. Nguyên nhân là do thương lái Trung Quốc dừng thu mua hoặc nếu có thì thu mua với giá chưa bằng 1 nửa giá bình thường.

Sự việc chưa lắng xuống thì đến cuối tháng 7, đầu tháng 8/2019, ngư dân tại tỉnh Quảng Trị lại cũng rơi vào tình trạng tương tự. Hàng nghìn tấn cá nục khô, mực khô ế chất đầy kho, không có người thu mua.

Nguyên nhân sâu xa của sự việc xuất phát từ việc Trung Quốc thực hiện siết chặt nhập khẩu theo đường tiểu ngạch. Một số sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam, trong đó có mực khô muốn vào Trung Quốc phải đi theo đường chính ngạch. Và phía Trung Quốc yêu cầu chủ hàng phải có giấy chứng nhận nguồn gốc xuất xứ của lô hàng cá, mực và chứng nhận đảm bảo an toàn thực phẩm. Mà các mặt hàng này thu mua trực tiếp tại ngư dân, nên không có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Đặc biệt, vì nhiều tàu cá không thực hiện Nhật ký khai thác, không tuân thủ việc khai thác đúng vùng biển nên không thể thực hiện truy xuất nguồn gốc xuất xứ.

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng bản thân ngư dân, doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động nâng tiêu chuẩn của mình lên và tiêu chuẩn hóa nó

Ngư dân, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản phải chủ động “tiêu chuẩn hóa”

Theo Tổng Cục Thủy sản, trên thực tế, còn nhiều ngư dân, doanh nghiệp coi nhẹ việc tuân thủ các quy định của EC về khai thác IUU. Bà Nguyễn Thị Trang Nhung - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Hợp tác Quốc tế - Tổng cục Thủy sản cho biết, một số doanh nghiệp, ngư dân thậm chí còn đặt câu hỏi tại sao nghề cá tại Việt Nam phải tuân thủ các quy tắc từ EC. “Chúng tôi khẳng định là nghề cá Việt Nam không phải nghe ai cả. Nhưng nếu muốn phát triển nghề cá bền vững thì phải tham khảo các tiêu chuẩn quốc tế, để chuẩn hóa mình”, bà Trang Nhung nói.

Cũng cùng quan điểm như trên, trong cuộc trao đổi với Báo Công Thương mới đây, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Trung ương, cho rằng trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung chưa có hồi kết, tác động tiêu cực đến tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam, thì các doanh nghiệp, ngư dân phải tự mình nâng cao tiêu chuẩn cho bản thân mình, chủ động đa dạng nhiều thị trường, giảm thiểu tối đa việc lệ thuộc vào một thị trường nhất định, ví dụ như Trung Quốc, để có thể đứng vững và phát triển trong thị trường chung của toàn cầu.

“Gần đây Trung Quốc đã nâng các tiêu chuẩn quy định xuất khẩu sang thị trường này, đặc biệt là quy tắc xuất xứ. Do ngư dân quá lệ thuộc vào một thị trường chính là Trung Quốc và không có sự chuẩn hóa nên bị động và lúng túng khi Trung Quốc siết nhập khẩu tiểu ngạch”, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói và khuyến nghị “doanh nghiệp, ngư dân Việt hãy tìm liên kết, tìm một thị trường mới thay vì lệ thuộc thị trường Trung Quốc. Bởi chính thị trường Trung Quốc bây giờ cũng đang thanh lọc và họ đang tự nâng dần các tiêu chuẩn của mình lên”.