Ngành điều đặt mục tiêu hạ kim ngạch xuất khẩu xuống 3 tỷ USD

Hạt điều giữ vị trí số 1 trong nhóm hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của nước ta, xếp trên rau quả, cà phê, lúa gạo, hồ tiêu.

Theo đánh giá sơ bộ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, khối lượng xuất khẩu hạt điều năm 2017 ước đạt 353.000 tấn và 3,52 tỷ USD, tăng 1,9% về khối lượng và tăng 23,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2016. Hoa Kỳ, EU, Trung Quốc vẫn duy trì là ba thị trường nhập khẩu điều lớn nhất của Việt Nam.

Giảm lượng vì giá điều nguyên liệu quá cao

Hội đồng Hạt và Quả khô quốc tế (INC), dự báo nhu cầu sử dụng hạt điều trên toàn cầu tiếp tục tăng sẽ là điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu điều Việt Nam trong những năm tới.

Trong năm 2018, các doanh nghiệp trong ngành đề xuất toàn ngành thống nhất mục tiêu giảm lượng và tăng chất trong chế biến xuất nhập khẩu điều. Cụ thể, sản lượng chế biến xuất khẩu giảm từ 350.000 tấn điều nhân các loại năm 2017 xuống còn 300.000 tấn năm 2018. Tương ứng kim ngạch xuất khẩu nhân điều giảm từ 3,5 tỷ USD xuống còn 3 tỷ USD.

Lý do chính các doanh nghiệp đưa ra là do chưa chủ động được nguồn nguyên liệu tại chỗ, trong khi giá nhập khẩu quá cao và chất lượng kém. Vì vậy, ngành điều sẽ tập trung giảm lượng tăng chất, chế biến sâu và phát triển thị trường nội địa.

Theo ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas), mặc dù có những thuận lợi nhưng doanh nghiệp chế biến xuất khẩu điều vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn trong niên vụ 2017 - 2018.

Do đó, Hiệp hội kiến nghị Nhà nước có những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp đảm bảo chế biến, xuất khẩu đạt mục tiêu đã đề ra.

Như hỗ trợ doanh nghiệp các chương trình khuyến công, đầu tư, mở rộng sản xuất, hợp tác liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trong nông nghiệp theo hướng sản xuất sạch hơn, đảm bảo điều kiện vệ sinh, an toàn thực phẩm. Hỗ trợ doanh nghiệp ngành điều xây dựng thương hiệu quốc gia và thương hiệu thực phẩm Việt Nam. Hỗ trợ các doanh nghiệp ngành điều và Hiệp hội tiếp cận thương mại điện tử và kinh tế số để theo kịp với sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0...

Giải quyết thiếu hụt nguyên liệu

Việc xuất khẩu điều thô có nhiều rủi ro vì doanh nghiệp khó kiểm soát chất lượng đầu vào. Sản xuất trong nước chỉ đáp ứng khoảng 20-35% nhu cầu chế biến của các doanh nghiệp.

Trong khi đó, năm 2017, thời tiết thất thường, sâu phá hại làm thất mùa hạt điều. Nhiều vườn điều nông dân không có thu hoạch, các vùng trồng điều có nhiều kinh nghiệm chăm sóc, phòng sâu, bệnh hại năng suất hạt ước đạt 50% so với niên vụ 2016.

Do sức khỏe của cây điều bị suy yếu trầm trọng, Vinacas cho rằng cần có những giải pháp kinh tế, kỹ thuật để giúp tái sinh, phục hồi, làm cho cây điều sinh trưởng tốt để có thể tiếp tục cho thu hoạch vào niên vụ 2018.

Cụ thể, đối với những ổ sâu róm đang tồn tại ở hầu khắp các tỉnh trồng điều, cần tiêu diệt triệt để nhằm tránh khả năng phát thành dịch bệnh cho các niên vụ sau. Về lâu dài cần có giống tốt thích nghi hơn với kiểu thời tiết cực đoan như các năm gần đây.

Đồng thời cần hỗ trợ nông dân hợp tác liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp chế biến điều theo hướng sản xuất sạch hơn và hướng đến thị trường. Giám đốc Công ty Hoàng Sơn 1 dự đoán, vụ năm 2018 do điều ra bông không đều nên sẽ không chín rộ; dự kiến bắt đầu thu hoạch từ tháng 2/2018 và thu hoạch rộ vào tháng 3/2018.

Liên quan đến bài toán nguyên liệu, tháng 12/2017, Vinacas đã phối hợp với Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Campuchia và các doanh nghiệp nước này xây dựng vùng nguyên liệu 1 triệu tấn điều ở Campuchia trong thời gian tới.

Campuchia là một trong những nước sản xuất điều thô có chất lượng khá tốt, điều kiện khí hậu lại khá phù hợp. Bộ Nông lâm ngư nghiệp Campuchia cũng rất quan tâm đến việc trồng mới cây điều.

Vinacas đã đi khảo sát, làm việc với Bộ Nông lâm ngư nghiệp Campuchia và một số doanh nghiệp nước bạn đề xuất hợp tác trồng 500.000 ha điều. Vinacas và các doanh nghiệp chế biến điều Việt Nam sẽ thu mua toàn bộ lượng điều nguyên liệu từ Campuchia sản xuất.