Ngành Công Thương mở "cánh cửa" cho nông sản Việt

Từ gạo Việt đến cơm tấm: Nông sản Việt vươn ra thế giới

Ngày 26/8 vừa qua, tại cửa hàng Roppongi của hệ thống Matsuya đã diễn ra sự kiện khai trương thực đơn có món “Cơm thịt heo phong cách cơm tấm Việt Nam”. Việc chính thức có mặt trong thực đơn tại hơn 1.000 cửa hàng của hệ thống Matsuya, một trong những chuỗi ăn nhanh lớn của Nhật Bản đã đánh giá là dấu mốc quan trọng trong hành trình ẩm thực Việt Nam tiếp tục chinh phục thị trường Nhật Bản.

Để phục vụ cho lần ra mắt cơm tấm Việt Nam tại Matsuya, 10 tấn nước mắm đã được nhập khẩu trực tiếp từ Việt Nam và đưa vào nhà máy chế biến của Matsuya. Điều này không chỉ minh chứng cho chất lượng và tính phù hợp của sản phẩm Việt Nam với thị trường Nhật Bản, mà còn mở ra một hướng đi mới cho xuất khẩu gia vị, nguyên liệu và thực phẩm chế biến của Việt Nam sang Nhật.

Theo ông Tạ Đức Minh, Tham tán thương mại Việt Nam tại Nhật Bản, việc món cơm tấm Việt Nam chính thức xuất hiện tại chuỗi nhà hàng Matsuya có thể coi là một bước ngoặt trong hành trình đưa ẩm thực Việt vươn ra thế giới.

“Món cơm tấm Việt Nam tại Matsuya sẽ được phục vụ cùng nước mắm truyền thống của Việt Nam. Đây cũng là lần đầu tiên nước mắm truyền thống Việt Nam, một loại gia vị đặc trưng và biểu tượng của văn hóa ẩm thực Việt - được sử dụng trong chế biến món ăn tại một hệ thống nhà hàng lớn ở Nhật Bản”, ông Tạ Đức Minh nói.

Với ngành hàng lúa gạo, theo số liệu từ Cục Hải quan, tính đến hết ngày 15/8/2025, Việt Nam đã xuất khẩu gần 5,88 triệu tấn, mang về hơn 3 tỷ USD. Giá xuất khẩu bình quân đạt gần 512 USD/tấn, con số thể hiện rõ sự chuyển dịch từ mục tiêu số lượng sang nâng cao giá trị. 

“Trong khoảng 7 năm gần đây, ngành gạo Việt Nam đã ghi nhận những bước tiến mang tính lịch sử. Từ khi Việt Nam đoạt giải gạo ngon nhất thế giới năm 2019 và tiếp tục giành giải cao vào năm 2023, những cột mốc này đã đánh dấu sự thay đổi ngoạn mục về chất lượng gạo Việt”, PGS - TS. Nguyễn Thường Lạng, chuyên gia kinh tế và thương mại quốc tế, giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ với Báo Công Thương.

Trước đó, sau gần 30 năm xuất khẩu từ năm 1988 đến 2018, gạo Việt Nam thường được đánh giá là ngon kém, giá rẻ và phẩm chất thấp. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của các thương hiệu, đặc biệt như ST25 của ông Hồ Quang Cua. Hình ảnh gạo Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những loại gạo ngon nhất thế giới, đưa Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai toàn cầu. Điều này mở ra cơ hội xây dựng hệ sinh thái sản phẩm từ gạo, bao gồm bánh gạo, bún, bánh đa… và phát triển một ngành công nghiệp gạo tiêu chuẩn quốc tế.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, trong suốt 80 năm qua, mỗi giai đoạn phát triển của đất nước đều in dấu những điểm sáng lịch sử, được soi rọi bởi cơ chế, chính sách của Chính phủ và hệ thống pháp luật của Quốc hội. Thành tựu hôm nay là kết quả của sự nỗ lực kiên cường, đồng bộ và quyết liệt của cả hệ thống chính trị cùng toàn dân tộc.

Ở lĩnh vực nông nghiệp, Việt Nam đã tạo nên bước ngoặt lịch sử, từ chỗ phải nhập khẩu 2-3 triệu tấn gạo, đến năm 1989 đã xuất khẩu lô gạo đầu tiên. Ngày nay, gạo, thủy sản, gỗ, chè, cà phê, trái cây… đã khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới. Chỉ riêng năm vừa qua, Việt Nam xuất khẩu hơn 9 triệu tấn gạo, đứng thứ ba toàn cầu về thủy sản, đồng thời trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu gỗ với kim ngạch gần 17 tỷ USD. Cây cà phê, với diện tích khoảng 700.000ha và năng suất nhiều nơi đạt tới 4 tấn/ha, đã đưa Việt Nam trở thành trung tâm cà-phê hàng đầu thế giới, đặc biệt ở phân khúc Robusta, Arabica và specialty coffee.

“Ngay cả trong giai đoạn khó khăn của đại dịch Covid-19, nông nghiệp vẫn chứng tỏ vai trò trụ đỡ khi bảo đảm an ninh lương thực cho hơn 100 triệu dân và duy trì xuất khẩu. Điều này cho thấy tiềm năng và thế mạnh của ngành vẫn còn rất lớn, mở ra cơ hội phát triển bền vững trong tương lai”, ông Phùng Đức Tiến nói.

Công Thương kết nối thị trường, đẩy mạnh tiêu thụ nông sản

Trong suốt 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã trải qua một hành trình dài, từ nền sản xuất tự cung tự cấp đến vị thế một trong những cường quốc xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Những thành quả này phản ánh sự chỉ đạo quyết liệt và đồng bộ từ Trung ương đến địa phương. Trong hành trình đó, ngành Công Thương đóng vai trò then chốt: từ xây dựng chính sách, thúc đẩy thương mại, đến mở rộng thị trường quốc tế, góp phần biến tiềm năng nông sản thành sức mạnh kinh tế quốc gia.

Trước năm 1975, nông nghiệp chủ yếu phục vụ nhu cầu nội địa với các cây trồng truyền thống như lúa, ngô, khoai, sắn, xuất khẩu gần như hạn chế và thương mại nông sản chưa phát triển. Sau 1975, nền kinh tế tập trung khiến nông nghiệp gặp nhiều khó khăn về năng suất và chất lượng.

Từ năm 1986, khi Việt Nam thực hiện Đổi mới, ngành Công Thương bắt đầu đồng hành cùng nông nghiệp mở rộng thị trường, xây dựng hệ thống thương mại và thúc đẩy xuất khẩu. Các vùng chuyên canh được hình thành, chế biến nông sản phát triển, từng bước đưa Việt Nam ra thị trường quốc tế. Đến nay, nông sản Việt Nam đã có mặt tại hơn 195 quốc gia và vùng lãnh thổ, từ gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu, đến thủy sản và trái cây.

Và trong vài thập kỷ qua, ngành Công Thương đã trở thành “cầu nối chiến lược”, đưa nông sản Việt Nam vươn ra thế giới. Thông qua các hội chợ, triển lãm trong nước và quốc tế, các đoàn doanh nghiệp khảo sát thị trường và chương trình xúc tiến thương mại nước ngoài, doanh nghiệp Việt được kết nối với đối tác, nắm bắt nhu cầu, xu hướng tiêu dùng và tiêu chuẩn quốc tế, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh.

Bên cạnh đó, ngành Công Thương còn tích cực hỗ trợ xây dựng thương hiệu, chứng nhận chất lượng và truy xuất nguồn gốc, đặc biệt với các mặt hàng nông sản chủ lực như gạo, cà phê, hồ tiêu, trái cây. Việc phổ biến thông tin thị trường và hướng dẫn tận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA) giúp doanh nghiệp giảm rào cản thuế quan, mở rộng thị trường từ châu Á sang châu Âu, châu Mỹ và các khu vực tiềm năng khác.

Nhờ những nỗ lực này, Việt Nam đã trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu nông sản, nâng cao giá trị gia tăng và mở rộng tầm ảnh hưởng trên bản đồ thương mại toàn cầu. Vai trò của ngành Công Thương không chỉ nằm ở việc kết nối thị trường, mà còn ở khả năng định hướng, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, từ đó tăng sức cạnh tranh bền vững.

Trong bối cảnh ngành nông nghiệp đối mặt với những thách thức lớn như biến đổi khí hậu, cạnh tranh quốc tế và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, tính bền vững, ngành Công Thương tiếp tục đóng vai trò dẫn dắt, xây dựng chiến lược xuất khẩu bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và thích ứng linh hoạt với thị trường toàn cầu.

Khi thưởng thức cơm tấm Việt Nam tại Nhật Bản, anh Kiyoshi Muramatsu không khỏi ấn tượng với sự cân bằng tinh tế của nguyên liệu và hương vị tươi mát đặc trưng. Trải nghiệm này cho thấy, chính nhờ công tác kết nối và xúc tiến thương mại, người tiêu dùng quốc tế mới có cơ hội thưởng thức tinh hoa nông sản Việt, đồng thời mở rộng cánh cửa ra thế giới, nâng cao giá trị và khẳng định vị thế trên bản đồ thương mại quốc tế.

Tăng trưởng xuất khẩu nông sản Việt Nam dựa trên ba trụ cột: Nông dân, doanh nghiệp và ngành Công Thương. Sự hợp lực này không chỉ tạo ra sản phẩm chất lượng, mà còn xây dựng thương hiệu và uy tín quốc gia trên bản đồ nông sản toàn cầu. Đây cũng là minh chứng sống động cho sức mạnh hợp lực giữa sản xuất và thương mại.

Hiện nay, Việt Nam đứng đầu thế giới về xuất khẩu hạt điều; xếp thứ 2 về gạo và cà phê; thứ 3 về rau quả và thứ 4 về thủy sản, với nhiều mặt hàng chủ lực đã chinh phục những thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ… Bên cạnh số lượng, Việt Nam đang chuyển mạnh sang nông sản chất lượng cao, với các sản phẩm định vị thương hiệu Việt như Gạo ST25, cà phê đặc sản, tôm hữu cơ, trái cây chế biến sâu…