Bao bì xanh: 'Tấm hộ chiếu' cho nông sản Việt vươn ra thế giới

Kiên định chiến lược xanh từ bao bì sản phẩm

Trong xu thế toàn cầu siết chặt các tiêu chuẩn môi trường, bao bì không còn đơn thuần là lớp vỏ bảo vệ mà trở thành yếu tố quan trọng quyết định khả năng thâm nhập thị trường quốc tế của hàng hóa. Nhận thức rõ điều này, Công ty TNHH TNDV & XNK Gia Bảo (GIBACO) đã xác định chiến lược “bền vững - bản địa hóa - kinh tế tuần hoàn” là nền tảng trong toàn bộ hoạt động sản xuất và kinh doanh, đặc biệt ở khâu bao bì sản phẩm.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, bà Trần Thị Ngọc Dung - CEO Công ty GIABACO, đơn vị chuyên xuất khẩu các sản phẩm chủ lực như quả nhãn tươi, long nhãn ôm sen, nhãn tươi đóng lon - cho biết, các sản phẩm đều được đóng gói bằng bao bì thân thiện môi trường, có khả năng phân hủy sinh học, truy xuất nguồn gốc rõ ràng và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu xanh. Đây không chỉ là yêu cầu của thị trường trong nước, mà còn là “giấy thông hành” bắt buộc để thâm nhập các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Nga hay Belarus - nơi đề cao tính bền vững, khả năng tái chế và giá trị văn hóa bản địa.

Dự án Greensense Go Global của GIABACO đã xác định bao bì sinh học là một thành phần không thể thiếu trong hệ sinh thái sản phẩm, hướng tới các thị trường Á - Âu. Tuy nhiên, quá trình thực hiện không hề dễ dàng. Doanh nghiệp từng đối mặt với nhiều khó khăn liên quan đến quy định nhãn phụ, ngôn ngữ, chất liệu và kỹ thuật đóng gói theo yêu cầu riêng của từng thị trường. Để khắc phục, GIABACO đã hợp tác với Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội dịch bao bì sang tiếng Nga và Đông Âu, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chuyên môn để kiểm định trước khi xuất khẩu, giảm thiểu tối đa rủi ro.

Theo bà Dung, chi phí cao vẫn là rào cản lớn nhất. “Bao bì sinh học hiện đắt hơn nhiều so với bao bì truyền thống, đặc biệt khi sản xuất ở quy mô nhỏ hoặc phải tùy biến theo đặc thù từng sản phẩm như nhãn tươi, long nhãn quà tặng hay siro. Bên cạnh đó, nguồn cung nguyên liệu bao bì sinh học trong nước còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu số lượng lớn, chất lượng cao và đạt chuẩn quốc tế. Quy trình kiểm định và tiêu chuẩn hóa bao bì sinh học cũng đòi hỏi thời gian và chi phí đáng kể. Không chỉ vậy, logistics là một thách thức khi phải dung hòa giữa tiêu chuẩn xanh và yêu cầu bảo quản tốt cho những sản phẩm tươi, dễ hỏng”, bà Dũng cho hay.

Để vượt qua những trở ngại này, GIABACO đã hợp tác với Học viện Nông nghiệp Việt Nam nghiên cứu và phát triển vật liệu bao bì từ phụ phẩm hạt nhãn, hướng tới mô hình sản xuất tuần hoàn. Doanh nghiệp cũng tận dụng sự hỗ trợ từ Bộ Công Thương, Sở Công Thương địa phương và các quỹ khởi nghiệp xanh để huy động nguồn vốn nghiên cứu phát triển bao bì sinh học. Bao bì không chỉ đóng vai trò bảo quản mà còn trở thành “sứ giả” truyền tải giá trị xanh, gắn kết yếu tố truyền thống và hội nhập quốc tế.

Cần cơ chế và kết nối để doanh nghiệp bứt phá

Thực tế, sự thiếu thông tin và kết nối về bao bì xanh đang là rào cản lớn đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt khi hướng đến các thị trường cao cấp. Bà Trần Thị Ngọc Dung cho biết, với những thị trường như EU, Nhật Bản hay Bắc Âu, yêu cầu về bao bì không chỉ dừng lại ở thẩm mỹ hay khả năng bảo quản, mà còn là tiêu chuẩn pháp lý bắt buộc về vật liệu tái chế, khả năng phân hủy sinh học, truy xuất nguồn gốc và mã số nhà sản xuất đạt chứng nhận bảo vệ môi trường.

Sự thiếu hụt thông tin về danh sách nhà cung cấp bao bì xanh trong nước đạt chuẩn, các quy định cập nhật từ thị trường xuất khẩu và hướng dẫn lộ trình chuyển đổi hợp lý khiến việc mở rộng thị trường tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đã có trường hợp doanh nghiệp đầu tư sản phẩm đạt chuẩn nhưng vẫn bị từ chối chỉ vì bao bì không phù hợp.

Bà Dung nêu ví dụ đã có trường hợp doanh nghiệp đầu tư sản phẩm đạt chuẩn nhưng vẫn bị thị trường nước ngoài từ chối nhập khẩu vì bao bì không phù hợp.

Từ thực tiễn này, bà Dung bày tỏ mong muốn các cơ quan quản lý cung cấp thông tin chính thống, định kỳ về tiêu chuẩn bao bì môi trường của từng thị trường xuất khẩu lớn; xây dựng cơ sở dữ liệu về nhà cung cấp bao bì xanh trong nước được kiểm định chất lượng và chứng nhận; đồng thời ban hành các chính sách ưu đãi về thuế, phí cho doanh nghiệp sử dụng bao bì thân thiện môi trường. Bà cũng kỳ vọng Nhà nước sẽ tài trợ cho các dự án nghiên cứu vật liệu đóng gói mới, tổ chức tập huấn, hội thảo chuyên đề, kết nối giữa doanh nghiệp - chuyên gia - nhà cung ứng để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi.

Theo bà Dung, bao bì thực sự là “tấm hộ chiếu” của hàng hóa Việt Nam khi bước vào thị trường quốc tế. Nếu không làm chủ được khâu này, hàng Việt sẽ mãi dừng ở phân khúc giá trị thấp hoặc bị loại khỏi những sân chơi cao cấp. Để cạnh tranh hiệu quả, yếu tố quan trọng nhất là “xanh có chiều sâu - bền nhờ bản sắc”.

Bên cạnh đó, bao bì phải đáp ứng chuẩn môi trường, nhưng đồng thời phải kể được câu chuyện văn hóa và thể hiện sự tử tế trong sản xuất. Tại GIABACO, điều này được hiện thực hóa qua việc chuẩn hóa bao bì theo tiêu chuẩn quốc tế GOST/EAC, tích hợp mã QR truy xuất nguồn gốc và thiết kế lồng ghép câu chuyện làng nghề. Dòng sản phẩm Greensense Box đã biến bao bì thành cầu nối giữa làng nghề Việt và người tiêu dùng toàn cầu.

Bà Dung nhận định, nhiều doanh nghiệp lớn như Duy Tân hay Acecook đã đầu tư bài bản vào vật liệu rPET, công nghệ MuCell… nhằm cân bằng giữa bảo vệ môi trường và hiệu quả kinh tế. Đó cũng là định hướng mà GIABACO kiên định theo đuổi, với mục tiêu đưa sản phẩm từ làng nghề ra thế giới, đóng góp vào mục tiêu chung của ngành Công Thương về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.