Nga đẩy mạnh tuyên bố “bom bẩn” của Ukraine trong thư gửi Liên hợp quốc

Một cáo buộc bị Kyiv, các chính phủ phương Tây và các chuyên gia vũ khí bác bỏ là vô lý và là một nỗ lực nhằm đánh lạc hướng hoặc cái cớ cho sự leo thang của Moscow. Bức thư được gửi tới Tổng thư ký Liên hợp quốc và Đại sứ Gabonese, người hiện đang giữ chức Chủ tịch luân phiên của Hội đồng an ninh, và sau những lời kêu gọi của Bộ trưởng Quốc phòng Nga đối với các bộ trưởng ngoại giao trong những ngày gần đây đưa ra những cáo buộc vô căn cứ tương tự. Đồng thời, Nga đã lưu hành một tài liệu dài 310 trang trong hội đồng an ninh, lặp lại những tuyên bố đã được công khai trước đó rằng Ukraine và những người ủng hộ phương Tây đã làm việc về một vũ khí sinh học.

Khi được hỏi về những tuyên bố của Nga ngày 25/10, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết đã dành rất nhiều thời gian để nói về điều đó. Bức thư được gửi vào thời điểm Nga vẫn đang hứng chịu những tổn thất trên chiến trường Ukraine và đang lo lắng để đảo ngược đà phát triển. NATO đã bước vào tuần thứ hai của cuộc tập trận thường niên cho chiến tranh hạt nhân và Nga dự kiến ​​sẽ khởi động các cuộc tập trận thường niên của riêng mình trong tuần này.

thư gửi Liên hợp quốc của Nga không đưa ra bằng chứng nào cho tuyên bố của Moscow rằng Ukraine đang chuẩn bị cho nổ một quả bom bẩn, một thiết bị nổ được thiết kế để phân tán vật liệu phóng xạ trên một khu vực để ít nhất là tạm thời không thể ở được. Thay vào đó, bức thư liệt kê tất cả các nguồn đồng vị phóng xạ mà Ukraine có thể tiếp cận, nhưng các chuyên gia cho biết điều đó đã mắc một số sai lầm, cho thấy bất cứ ai soạn thảo bức thư đều không nắm được khoa học liên quan.

Các mỏ uranium của Ukraine được liệt kê trong thư là một trong những nguồn nguyên liệu có thể cho một quả bom bẩn, nhưng quặng uranium tự nhiên sẽ vô dụng cho mục đích như vậy. Chuyên gia Mariana Budjeryn, một cộng sự nghiên cứu cấp cao tại dự án quản lý nguyên tử tại Trung tâm Belfer của Trường Harvard Kennedy, cho biết không thể tạo ra một quả bom bẩn bằng quặng uranium. Đó là một đám đá chứa các hạt uranium cực nhỏ, 99% trong số đó chỉ có một phần nhỏ là chất phóng xạ.

Các nguồn chất phóng xạ khác mà bức thư đề cập được sử dụng làm nhiên liệu tại nhà máy hạt nhân Chornobyl, nhưng nó đã nguội lạnh trong nhiều thập kỷ và sẽ không gây hại nhiều. Các địa điểm khác mà bức thư liệt kê có vật liệu độc hại hơn được niêm phong và giám sát bởi Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), vì vậy bất kỳ sự chuyển hướng nào cũng sẽ được phát hiện.

Bức thư cũng khẳng định Kyiv dự định ném bom là một hoạt động cờ giả, trong đó người Ukraine khẳng định đây là vũ khí hạt nhân năng suất thấp của Nga có chứa uranium làm giàu cao, sẽ được phát hiện trong khí quyển. Nhưng những dấu vết do một quả bom bẩn để lại sẽ hoàn toàn khác với một vũ khí hạt nhân thực sự, thứ sẽ để lại những sản phẩm của quá trình phân hạch hạt nhân. Không có thế giới nào mà nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng bị phân tán hoặc một số loại chất phóng xạ từ các cơ sở nghiên cứu có thể bị nhầm lẫn hoặc bị mô tả sai là sản phẩm phụ của phản ứng phân hạch hạt nhân.

Bức thư của Nga cũng chỉ ra một "kịch bản khủng khiếp" khác được cho là do Kyiv âm mưu, phá hoại một nhà máy điện hạt nhân do nước này kiểm soát hoặc phá hủy nhà máy Zaporizhzhia dưới sự chiếm đóng của Nga. Nhưng một lần nữa, nó không đưa ra bằng chứng tại sao Ukraine lại thực hiện một hành động tự gây hại đáng kể như vậy.

Sự mỏng manh của các tuyên bố khiến một số nhà ngoại giao và chuyên gia nghi ngờ rằng nó không nhằm thuyết phục ai ngoài việc gửi một thông điệp, nhưng không rõ thông điệp đó có thể là gì. Một khả năng là nó giống như một vỏ bọc cho kế hoạch của Nga sử dụng một thiết bị như vậy trong chuỗi nỗ lực dài hạn nhằm ngăn cản những người ủng hộ Ukraine tiếp tục hỗ trợ. Một lựa chọn khác là nó chỉ đơn giản là một sự sao lãng khỏi những thất bại quân sự liên tục của Nga ở Ukraine, chủ yếu nhằm mục đích tiêu dùng trong nước.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã nói cáo buộc của Nga là một dấu hiệu cho thấy Moscow - nước đã đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine - đang lên kế hoạch cho một cuộc tấn công như vậy và chuẩn bị chuyển trách nhiệm sang Ukraine.

Tại Washington ngày 25/10, Tổng thống Joe Biden nói: “Nga sẽ phạm một sai lầm nghiêm trọng, đáng kinh ngạc nếu sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật”. Khi được hỏi về các tuyên bố về bom bẩn của Nga, ông Biden không đảm bảo rằng đó là một hoạt động cờ sai, nhưng đó sẽ là một sai lầm nghiêm trọng, một sai lầm rất nghiêm trọng. Chính phủ Kyiv đã yêu cầu IAEA xác minh rằng không có vật liệu phóng xạ nào ở Ukraine bị mất tích và cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc cho biết họ đang chuẩn bị cử các thanh sát viên tới hai địa điểm không xác định của Ukraine, cả hai đều đã được kiểm tra thường xuyên.

Cùng lúc đó, cơ quan quản lý điện hạt nhân Ukraine, Energoatom, báo cáo rằng các lực lượng chiếm đóng của Nga đang tiến hành công việc xây dựng bí mật bên trong nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia. Energoatom cho biết họ tin rằng người Nga "đang chuẩn bị một hành động khủng bố bằng cách sử dụng vật liệu hạt nhân và chất thải phóng xạ" được lưu trữ tại khu nhà máy.

Các cáo buộc của Nga được đưa ra trong bối cảnh các báo cáo cho thấy các lực lượng Nga và lính đánh thuê Wagner đã bị tổn thất nặng nề trong những ngày gần đây trong cuộc giao tranh ở thành phố Donbas then chốt của Bakhmut, nơi tập trung trong bốn tháng nỗ lực tàn bạo của Nga để tiến tới đó mà không thể hiện được gì nhiều cố gắng. Loạt cáo buộc của Nga đã vấp phải sự hoài nghi sâu sắc ở phương Tây khi các nhà phân tích chỉ ra lịch sử của Moscow về những cáo buộc sai trái - bao gồm cả việc mô tả Ukraine là một chế độ “tân Quốc xã” - để biện minh cho hành động gây hấn.

Pháp, Anh và Mỹ cho biết các cáo buộc này là "sai sự thật" và Washington cảnh báo Nga sẽ có "hậu quả nghiêm trọng" nếu Nga sử dụng bất kỳ vật liệu hạt nhân nào, đồng thời cho biết chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều đó. Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao, Ned Price cho biết: “Sẽ có những hậu quả đối với Nga cho dù họ sử dụng bom bẩn hay bom hạt nhân”.

Có lẽ đáng kể, cáo buộc của Nga đã thúc đẩy liên lạc hiếm hoi với phương Tây, khi tham mưu trưởng lực lượng vũ trang của Moscow, Valery Gerasimov, nói chuyện với người đồng cấp Mỹ, Mark Milley, lần đầu tiên vào ngày 24/10 kể từ tháng 2. Sáng ngày 25/10, chỉ huy quân đội Ukraine, Valeriy Zaluzhnyi, cho biết ông cũng đã nói chuyện với Milley. Hầu hết các nhà phân tích tin rằng có rất ít khả năng một cuộc tấn công bằng bom bẩn được gắn cờ giả thực sự có thể được sử dụng như một cái cớ cho một vụ nổ hạt nhân.

William Alberque, một chuyên gia kiểm soát vũ khí tại Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế có trụ sở tại London, cho biết: Nếu đây là một sự kiện cờ sai thì sẽ biết ngay lập tức, không ai đổ lỗi cho Ukraine.