Năng lượng châu Âu mùa đông: “Ngàn cân treo sợi tóc”

Thuế, phân bổ năng lượng và giới hạn giá khí đốt nhập khẩu: Đây là những ý tưởng chính mà Liên minh châu Âu đã đưa ra khi phải vật lộn để kiềm chế sự thiếu hụt năng lượng đã tăng lên so với tất cả các tỷ lệ hợp lý. Khối liên minh đã nỗ lực để lấp đầy kho khí đốt trước thời hạn và trên mức mục tiêu, và đây có lẽ là tin tốt lành duy nhất trong năm nay. EU cũng đã nỗ lực để giảm lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga từ 41% xuống còn 9%.

Tuy nhiên, EU đã phải trả một cái giá đắt cho điều đó và vẫn đang phải trả giá là nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) đắt đỏ làm cho việc phát điện bằng khí đốt đắt hơn và các sản phẩm kém cạnh tranh hơn của các quá trình liên quan đến khí tự nhiên. Với tình trạng lạm phát năng lượng vẫn đang diễn ra rầm rộ, câu hỏi đặt ra hiện nay là liệu EU có đủ để tồn tại qua mùa đông mà không gặp quá nhiều tổn thất hay không. Simone Tagliapietra, chuyên gia năng lượng tại Tổ chức tư vấn Bruegel của Bỉ, cho biết chi phí cho nền kinh tế sẽ ngày càng lớn hơn.

Các chính phủ châu Âu đang điên cuồng tìm cách giảm bớt tổn thất này trước khi nó thực sự ập đến, bao gồm cả Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã khuyên các doanh nghiệp Pháp không nên ký các hợp đồng cung cấp điện mới với “mức giá điên rồ”. Ông lập luận rằng, chính phủ sẽ thành công trong việc đánh bại lạm phát năng lượng. Các doanh nghiệp Pháp có vẻ hoài nghi.

Trong khi đó, Financial Times báo cáo rằng một số thành viên Liên minh châu Âu thực sự nghĩ rằng các biện pháp được đề xuất cho đến nay không đủ đi xa để giải quyết cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, những lời kêu gọi hành động nhiều hơn của họ làm tăng nguy cơ bất ổn xã hội, đây là điều cuối cùng mà các chính phủ châu Âu muốn có trong tay trong một mùa đông suy thoái ngày càng khó tránh khỏi.

Financial Times đã dẫn lời một nhà ngoại giao EU cho rằng điều này là chưa đủ và cần phải làm nhiều việc hơn nữa. EU không quan tâm đến giá năng lượng gây ra bất ổn ở các quốc gia thành viên - đó sẽ là công thức dẫn đến thảm họa. Rõ ràng, ý tưởng chính của những người kêu gọi phải làm nhiều hơn nữa là áp đặt giới hạn giá đối với tất cả khí đốt nhập khẩu vào EU - một ý tưởng mà Ủy ban châu Âu đã cảnh báo chống lại, nói rằng nó gây ra “nguy cơ gây gián đoạn nguồn cung”. Nói cách khác, những người bán xăng cũng có thể từ chối bán với giá giới hạn.

Trong khi các chính trị gia vắt óc tìm giải pháp, thì đã có những cuộc biểu tình phản đối. Hàng chục nghìn người Séc đang phản đối một lần nữa, tập trung vào chính sách đối ngoại của chính phủ họ, mà những người biểu tình đang đổ lỗi cho các hóa đơn năng lượng cắt cổ. Người Đức cũng đã phản đối vào đầu tháng này và mặc dù những cuộc biểu tình đó chỉ là một phần nhỏ so với những gì đang diễn ra ở Cộng hòa Séc, nhưng họ cho thấy các chính phủ cần phải cực kỳ cẩn thận với các biện pháp họ thực hiện để đối phó với cuộc khủng hoảng.

Cho đến nay, Pháp đã tránh bất kỳ cuộc biểu tình lớn nào bằng cách đổ hàng tỷ USD vào giới hạn giá năng lượng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp. Nước này có kế hoạch bù đắp một phần chi tiêu này bằng thuế đánh vào các nhà sản xuất năng lượng. Nhưng ngay cả túi tiền của Paris cũng không phải là không đáy, và ít ai ngờ rằng cuộc khủng hoảng sẽ kết thúc trước mùa đông năm 2023.

Trên thực tế, một cuộc suy thoái đối với châu Âu đã là tất cả nhưng chắc chắn. Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, David Malpass, cho biết trong một bài phát biểu trong tháng này rằng khả năng lạm phát đình trệ ở châu Âu đang gia tăng và do đó là nguy cơ suy thoái. Ông Malpass lưu ý, sự kết hợp của lãi suất cao, lạm phát cao và tăng trưởng chậm lại khi các thành phần của một cơn bão hoàn hảo nhấn chìm lục địa và hầu hết thế giới.

Nhà kinh tế học Mohamed El-Erian, Chủ tịch của Queen’s College, Cambridge, cho biết rằng suy thoái gần như là điều chắc chắn đối với Liên minh châu Âu vì không có kế hoạch rõ ràng về cách đối phó với tình trạng khan hiếm nguồn cung đã ảnh hưởng đến các nước châu Âu.

Các cuộc khảo sát kinh doanh từ đầu tháng 9 cho thấy khu vực đồng euro gần như chắc chắn sẽ rơi vào suy thoái, lưu ý lạm phát khu vực cao kỷ lục lên mức hai con số trong tháng 9 và triển vọng tồi tệ đối với hoạt động kinh tế. Vì vậy, châu Âu đang bước vào một cơn bão lạm phát hoàn hảo, lãi suất tăng, thiếu hụt năng lượng và thiếu nhiều lựa chọn thực tế để đối phó với cơn bão. Đó là một vấn đề khá phức tạp và rõ ràng châu Âu đang phải vật lộn để giải quyết vấn đề đó. Nhưng trong khi vấn đề trước mắt là mùa đông này và sống sót qua nó mà không bị các chính phủ lật đổ, vấn đề lớn hơn là không có hồi kết của cuộc khủng hoảng trong tương lai gần.

Hầu hết các nhà chuyên gia dường như đồng ý rằng, cuộc khủng hoảng sẽ kéo dài một vài năm, với dữ liệu thị trường cho thấy điều này. Ví dụ, Rystad Energy, gần đây đã dự báo khoảng cách cung cấp khí đốt ở châu Âu trong ba năm từ 2023 - 2025 do châu Âu tham vọng thay thế hoàn toàn nguồn cung cấp khí đốt của Nga bằng LNG.

Trong khi đó, tại Mỹ, các nhà sản xuất khí đốt đang phải vật lộn để đáp ứng mức độ nhu cầu đối với sản phẩm của họ trong khi bị áp lực bởi lạm phát. Hơn nữa, xuất khẩu LNG kỷ lục đang đẩy giá nội địa lên và điều này không khiến người Mỹ hài lòng. Và điều tốt nhất mà EU có thể làm là đề xuất giới hạn mức giá mà người mua châu Âu phải trả cho LNG của Mỹ.