Năm câu hỏi quan trọng khi cuộc chiến Ukraine bước vào mùa đông

Ngay cả khi lực lượng Kremlin tấn công các thành phố và cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine, quân đội Kiev đã chứng tỏ sự kiên cường, đẩy quân đội Nga ra khỏi lãnh thổ bị chiếm đóng ở miền đông và miền nam Ukraine. Tăng cường thêm sức mạnh cho quân đội Ukraine là dòng hỗ trợ nhân đạo và quân sự ổn định của Mỹ và châu Âu, bao gồm một gói viện trợ sát thương trị giá 400 triệu USD khác mà chính phủ Mỹ công bố ngày 23/11 vừa qua chứa đầy đạn dược phòng không cực kỳ cần thiết.

Các loại vũ khí của phương Tây đã làm giảm khả năng tấn công tên lửa của Nga, nhưng với việc Moscow đang tìm cách vũ khí hóa mùa đông bằng cách đánh sập hệ thống năng lượng của Ukraine, thế giới đang theo dõi sát sao mùa đông này sẽ ảnh hưởng đến cuộc chiến như thế nào. Có năm câu hỏi quan trọng khi cuộc chiến Nga-Ukraine bước vào mùa đông.

Mùa đông sẽ đóng một vai trò như thế nào trong cuộc chiến?

Khi giao tranh kéo dài sang tháng thứ 10, cuộc xung đột dự kiến ​​sẽ giảm dần khi mùa đông đến ở Ukraine và điều kiện lạnh giá trở nên tồi tệ hơn. Mặc dù Ukraine đã thành công trong cuộc phản công được phát động vào tháng 9 để giải phóng các vùng đất bị chiếm đóng, Nga hiện vẫn kiểm soát khoảng 20% ​​lãnh thổ Ukraine.

Điều đó bao gồm phần lớn phần phía đông của Ukraine, chẳng hạn như các tỉnh Donetsk và Luhansk và Crimea. Thứ trưởng Bộ Quốc phòng phụ trách Chính sách Colin Kahl mới đây cho biết "thời tiết xấu ở Ukraine" đã làm trận chiến chậm lại một chút, với điều kiện lầy lội khiến cả hai bên khó thực hiện một cuộc tấn công lớn. Thách thức đó sẽ trở nên tồi tệ hơn trong những tuần tới, vì vậy sẽ phải xem liệu cuộc chiến có chậm lại do hậu quả của điều đó hay không. Theo Lầu Năm Góc, để chuẩn bị cho mùa đông khắc nghiệt, Mỹ đã tìm cách cung cấp cho quốc gia này các thiết bị thời tiết lạnh, bao gồm hàng chục nghìn áo parka, mũ lông cừu, ủng và găng tay, ngoài máy phát điện và lều.

Bao nhiêu người Ukraine sẽ phải chịu đựng trong cái lạnh?

Ukraine đang hứng chịu một cuộc không kích không ngừng của Nga vào các trung tâm dân cư lớn và cơ sở hạ tầng năng lượng trên khắp đất nước. Hàng loạt cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Moscow, bắt đầu gia tăng kể từ tháng 10, cũng sử dụng máy bay không người lái kamikaze do Iran cung cấp để nhắm vào các thành phố lớn và gây thiệt hại tối đa. Chỉ riêng trong ngày 14/11, Nga đã phóng khoảng 60 đến 100 tên lửa vào nhiều thành phố của Ukraine.

Trong số các cuộc tấn công có một cuộc tấn công vào lưới điện của Ukraine đã gây ra thiệt hại "khủng", không có nhà máy nhiệt điện hoặc thủy điện nào ở nước này hiện còn nguyên vẹn, theo người đứng đầu Ukrenergo, nhà điều hành hệ thống truyền tải điện thuộc sở hữu của chính phủ. Kết quả thật thảm khốc, với việc Bộ năng lượng Ukraine ngày 23/11 gợi ý rằng các cuộc tấn công của Điện Kremlin đã khiến “đại đa số người tiêu dùng điện” bị mất điện.

Theo Hans Henri P. Kluge, Giám đốc khu vực châu  của Tổ chức Y tế Thế giới, mặc dù Ukraine đã lên lịch cắt điện để bảo tồn năng lượng, nhưng dân thường của nước này dự kiến ​​sẽ phải chịu thiệt hại nặng nề trong mùa đông, với 2 triệu đến 3 triệu người có thể phải di dời trong những tháng tới khi thời tiết trở nên lạnh hơn.

Tướng Mark Milley - Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân - cho biết khi mùa đông bắt đầu, “các gia đình sẽ không có điện và quan trọng hơn là không có nhiệt”, điều này được cho là sẽ gây ra “sự đau khổ khôn lường cho con người”. Sự sống còn và sinh hoạt cơ bản của con người sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, và sự đau khổ của người dân Ukraine sẽ gia tăng. Những cuộc đình công này chắc chắn sẽ cản trở khả năng chăm sóc người bệnh và người già của Ukraine.

Nga có thể lấy lãnh thổ ở phía đông?

Nga đã tấn công các thành phố phía đông Avdiivka và Bakhmut trong nhiều tuần, tạo ra những điều kiện mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã mô tả là “chỉ là địa ngục”. Và nó chỉ trở nên tồi tệ hơn. Các cuộc pháo kích ở khu vực phía đông Donetsk đã leo thang và các nhà quan sát chiến tranh cho rằng Nga có thể gửi thêm binh lính và vũ khí tới phía đông sau khi rút lui khỏi Kherson ở phía nam. Bộ Tổng tham mưu Lực lượng Vũ trang Ukraine cho biết Nga không ngừng pháo kích vào các vị trí của quân đội Ukraine và các khu định cư gần đường tiếp xúc. Ở hướng Bakhmut và Avdiivka, Nga đang tập trung nỗ lực tiến hành các hành động tấn công. Ukraine, tuy nhiên, đã cố gắng giữ vững cho đến nay.

Tháng trước, các báo cáo cho biết rằng lực lượng bán quân sự Wagner - lực lượng đang dẫn đầu các nỗ lực của Nga ở Donetsk - đã được đưa ra thời hạn cuối cùng là chiếm Bakhmut vào cuối tháng 10, với việc Nga đang khao khát giành chiến thắng để bù đắp tổn thất ngày càng tăng ở những nơi khác. Nếu Ukraine mất Bakhmut, nó có thể cho phép Nga tiến tới các thành phố quan trọng khác ở Donetsk, một trong những khu vực được Moscow sáp nhập vào cuối tháng 9. Nga có rất nhiều quân tiếp viện để huy động, giữa hơn 20.000 quân trước đây ở Kherson, với gần 200.000 quân dự bị được huy động tham gia cuộc chiến trong những tháng tới. Tuy nhiên, ngay cả Yevgeny Prigozhin, nhà tài phiệt Nga và là người hiếu chiến, người đã thành lập Tập đoàn Wagner, đã nhận ra rằng quân đội Ukraine đang tiến bộ chậm chạp.

Việc huy động của Nga sẽ bắt đầu tạo ra sự khác biệt?

Đã hơn hai tháng kể từ khi Nga thực hiện một bước ấn tượng là huy động quân dự bị, có khả năng bổ sung khoảng 300.000 quân cho nỗ lực chiến tranh của ông ở Ukraine. Động thái này đã có tác động ngay lập tức ở Nga, đưa chiến tranh đến gần hơn với hàng nghìn gia đình có con trai và cha được gọi tham gia “chiến dịch quân sự đặc biệt”. Nhưng dự kiến ​​phải mất nhiều tháng trước khi những người dự bị có thể được huấn luyện, trang bị và đưa ra trận. Ngay cả khi đó, vẫn còn nhiều hoài nghi về tác động, nếu có, của lực lượng dự bị đối với các đơn vị quân đội Ukraine được đào tạo bài bản và quyết đoán.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh đã báo cáo rằng - mặc dù các nhân viên được huy động của Nga vẫn tiếp tục phản đối và đào ngũ - các nhóm đầu tiên của lực lượng mới đã được huấn luyện và đang được triển khai tại các vùng Zaporizhzhia, Luhansk và Donetsk bị sáp nhập ở phía đông. Các lực lượng Nga có thể sẽ tiếp tục sử dụng các quân nhân được huy động và tái triển khai để tái khởi động các hoạt động tấn công ở Donetsk Oblast và duy trì các vị trí phòng thủ ở Luhansk Oblast. Điện Kremlin cũng được cho là đang chuẩn bị “làn sóng huy động thứ hai” bắt đầu vào tháng 12 và tháng 1, nhằm củng cố lực lượng của Nga vào mùa xuân và mùa hè tới. Liệu những con số lớn hơn đó có thể vượt qua những thách thức về tinh thần và hậu cần đã cản trở lực lượng của Moscow cho đến nay hay không vẫn còn phải xem.

Hai bên có thể đàm phán hay không?

Khi giao tranh ác liệt ở Ukraine, Mỹ và các nước ủng hộ phương Tây khác đang vật lộn với việc làm thế nào để thúc đẩy Kiev tiến tới các cuộc đàm phán hòa bình với Moscow. Đầu tháng này, Milley nói rằng có thể có cơ hội đàm phán để chấm dứt chiến tranh, vì các lực lượng Nga đang “thực sự bị tổn thương nặng nề” sau 9 tháng xung đột, trong đó họ đã thất bại ở “mọi mục tiêu”. Nhưng Milley cũng nhấn mạnh thực tế của trận chiến phía trước khi mùa đông đang cận kề. Ông dự đoán xác suất chiến thắng của quân đội Ukraine, trong đó người Ukraine đẩy lùi tất cả các lực lượng Nga khỏi đất nước, bao gồm cả Crimea, "là không cao".

Những bình luận đó được đưa ra một tuần sau khi Milley xuất hiện để thúc đẩy đàm phán tại một sự kiện ở New York, nói với những người tham dự rằng cả hai bên nên chấp nhận rằng chiến thắng quân sự là không thể và một cuộc đàm phán chấm dứt chiến tranh là cần thiết. Tuy nhiên, Nhà Trắng nhấn mạnh rằng Washington không cố gắng ép buộc Kiev đàm phán với Moscow hoặc từ bỏ bất kỳ lãnh thổ nào. Phát ngôn viên an ninh quốc gia John Kirby cho rằng Tổng thống Ukraine Zelensky “phải xác định xem liệu ông ấy có sẵn sàng đàm phán hay không và khi nào thì các cuộc đàm phán đó sẽ diễn ra như thế nào”..