Hiệu ứng khủng hoảng dầu Diesel đang “loang” ra toàn cầu

Khủng hoảng nguồn cung có thể gây nguy hiểm cho các mạng lưới giao thông quan trọng vì nhiên liệu công nghiệp cung cấp năng lượng cho tàu, xe tải và xe lửa. Nhiên liệu này cũng được sử dụng để sưởi ấm nhà cửa và doanh nghiệp, đồng thời là nguồn phát điện cho các tiện ích. Bloomberg cảnh báo rằng trong vòng vài tháng, hầu hết mọi khu vực trên thế giới có thể sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu hụt dầu diesel do nguồn cung khan hiếm ở gần như tất cả các thị trường trên thế giới đã làm trầm trọng thêm lạm phát và ảnh hưởng đến tăng trưởng. Tác động kinh tế của giá dầu diesel tăng cao và tình trạng thiếu hụt trên toàn thế giới có thể gây ra những tác động tàn phá, chẳng hạn như tác nhân gia tăng lạm phát sẽ gây gánh nặng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Cả giá xăng và dầu diesel đều liên quan đến giá dầu thô được thiết lập trên thị trường toàn cầu. Do hạn chế về nguồn cung, giá dầu diesel ở nhiều thị trường hiện đòi hỏi một khoản phí bảo hiểm lớn. Mark Finley, một chuyên gia năng lượng tại Viện Chính sách công Baker của Đại học Rice, giải thích rằng giá dầu diesel tăng cao có thể khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại 100 tỷ đô la.

Dự trữ dầu diesel ở Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1982 khi chính phủ bắt đầu báo cáo dữ liệu về nhiên liệu này. Nguồn cung cho thời điểm này trong năm đang ở mức thấp nhất từ ​​trước đến nay. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, Mỹ hiện chỉ có 25 ngày cung cấp dầu diesel, mức thấp nhất kể từ năm 2008; và trong khi hàng tồn kho ở mức thấp kỷ lục, lượng sản phẩm chưng cất được cung cấp trung bình trong 4 tuần - đã tăng lên mức cao nhất theo mùa kể từ năm 2007. John Kemp, nhà phân tích thị trường cấp cao của Reuters lưu ý rằng tình trạng thiếu dầu diesel sẽ kéo dài cho đến khi nền kinh tế suy thoái.

Giá dầu diesel của Mỹ tại thị trường giao ngay ở cảng New York đã tăng hơn 265% kể từ khi Tổng thống Joe Biden tuyên thệ nhậm chức vào năm 2021. Giá đạt 5,37 đô la một gallon vào mùa xuân năm 2022 và kể từ đó giảm xuống còn 3,51 đô la. Thị trường Đông Bắc Mỹ là thị trường chặt chẽ nhất ở Mỹ, nơi các nhà máy lọc dầu đã bị đóng cửa trong vài năm qua. Điều này cũng làm phức tạp thêm bức tranh về nguồn cung cấp dầu sưởi và nhiên liệu máy bay trong mùa đông trong khu vực.

Tháng trước, một công ty hậu cần cung cấp nhiên liệu lớn đã khởi xướng các giao thức khẩn cấp trên khắp vùng Đông Bắc và Đông Nam về sự nguy hiểm của việc nguồn cung cạn kiệt có thể gây ra sự chậm trễ trong việc giao hàng cho một số khách hàng. Trong khi cuộc chiến ở Ukraine khiến giá dầu diesel tăng vọt, tình hình hiện tại một phần là kết quả của một loạt sự kiện diễn ra chậm chạp, liên kết với nhau trên toàn cầu. Một số nhà phân tích cho rằng nguồn gốc của sự thiếu hụt dầu diesel ở Mỹ là do vụ hỏa hoạn tại Philadelphia Energy Solutions vào năm 2019, buộc nhà máy lọc dầu phải đóng cửa, loại bỏ một trong những nhà sản xuất dầu diesel quan trọng của vùng Đông Bắc.

Ngoài Mỹ, Tây Bắc Âu đang phải đối mặt với nguồn cung dầu diesel thấp. Tồn kho ở châu Âu dự kiến ​​sẽ giảm hơn nữa sau khi các lệnh trừng phạt đối với dầu thô và sản phẩm dầu thô của Nga có hiệu lực trong những tháng tới. Các thị trường xuất khẩu toàn cầu hiện đang bị thắt chặt đến mức các nước thị trường mới nổi đang bị vắt kiệt sức mua nhiên liệu công nghiệp, chẳng hạn như Pakistan. Đó chắc chắn là cuộc khủng hoảng dầu diesel lớn nhất trong 4 thập kỷ qua.

Nguyên nhân của sự thiếu hụt dầu diesel toàn cầu rất rõ ràng: Đó là một phần do đại dịch, sau khi các đợt phong tỏa phá hủy nhu cầu và buộc các nhà máy lọc dầu phải đóng cửa một số nhà máy ít sinh lời nhất của họ. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi lờ mờ khỏi nhiên liệu hóa thạch cũng đã làm sứt mẻ các khoản đầu tư vào lĩnh vực này. Kể từ năm 2020, công suất lọc dầu của Mỹ đã giảm hơn 1 triệu thùng mỗi ngày. Trong khi đó ở châu Âu, gián đoạn vận chuyển và đình công của công nhân cũng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nhà máy lọc dầu.

Lệnh cấm dầu thô của Nga sang châu Âu vào tháng 12 có thể làm tình hình tồi tệ hơn. Sau đó, lệnh cấm dầu diesel của Nga vào tháng 2 có thể gây ra nhiều hỗn loạn hơn nữa cho lục địa. Các thương nhân đang hoảng loạn tích trữ các sản phẩm dầu mỏ của Nga trước khi lệnh cấm có hiệu lực. Đầu năm nay, Mỹ đã tạm dừng các lô hàng dầu diesel của Nga, vốn là nhà cung cấp chính cho Bờ Đông vào năm ngoái. Nếu Nga không còn là nhà cung cấp nữa, điều đó sẽ tạo ra một vết lõm lớn, rất lớn cho hệ thống, điều này sẽ thực sự khó khắc phục. Có đồn đoán rằng chính quyền Biden có thể ngừng xuất khẩu dầu diesel để tăng nguồn cung trong nước, nhưng điều đó có thể không mang lại hiệu quả mong muốn vì dầu diesel là mặt hàng được giao dịch toàn cầu. Bất kỳ lệnh cấm xuất khẩu nào từ Mỹ sẽ gây ra những thay đổi thị trường không mong muốn.

Các cuộc đình công của người lao động cũng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu dầu diesel trên khắp châu Âu tại các nhà máy lọc dầu lớn. Các nhà máy lọc dầu của Pháp đã trải qua một số hành động lao động vào mùa thu này và một nhà máy lọc dầu lớn của BP ở Rotterdam vào ngày 22/11 vừa qua.

Chuyên gia Amrita Sen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Energy Aspects Ltd, cho biết cuộc khủng hoảng động cơ diesel đã và đang "gây tổn hại cho nền kinh tế toàn cầu". Và tin xấu là Giám đốc điều hành Chevron Mike Wirth cho biết rằng sẽ không có nhà máy lọc dầu mới nào được xây dựng ở Mỹ. Mùa đông có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề đối với Bắc bán cầu vì sự siết chặt dầu diesel tồi tệ nhất trong một thế hệ có thể tàn phá nền kinh tế toàn cầu vốn đã chững lại.