Mỹ và EU “đụng độ” trong cuộc đua “nước rút” tại WTO

Ngày 21/10, Liên minh châu Âu đưa ra xu hướng ủng hộ ứng viên Ngozi Okonjo-Iweala của Nigeria trong khi các nhà quan sát khác cho rằng chính quyền Mỹ đang nghiêng về ủng hộ ứng viên Yoo Myung-hee của Hàn Quốc.

Trong khi đó, quan điểm ủng hộ của Trung Quốc và của các nền kinh tế lớn khác như Brazil và Ấn Độ vẫn chưa rõ ràng.

WTO dự kiến ​​bổ nhiệm một tổng giám đốc mới vào tháng 11 tới để thay thế ông Roberto Azevedo, người đã từ chức vào cuối tháng 8 - một năm trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc. Ông Azevedo là người đàn ông thứ sáu liên tiếp lãnh đạo tổ chức 25 năm tuổi. Quá trình này vẫn còn nhiều những bất ổn chính trị. Cuộc bầu cử ở Mỹ trong đầu tháng 11 có thể mở ra một chính quyền mới làm thay đổi kế hoạch của Mỹ đối với WTO, mà Tổng thống Donald Trump đã coi là một công cụ cho những người theo chủ nghĩa toàn cầu, những người đã cho phép sự trỗi dậy kinh tế của Trung Quốc. Cựu Phó Tổng giám đốc WTO giai đoạn 2002-2013 Rufus Yerxa, hiện đứng đầu Hội đồng Ngoại thương Quốc gia Mỹ, cho rằng không nên loại bỏ khả năng điều này có thể kết thúc trong bế tắc và kết quả sẽ phải chờ đợi cuộc bầu cử Mỹ và những gì chính quyền tiếp theo của Mỹ quyết định sẽ làm.

Trong khi một số quốc gia công khai ủng hộ một người trong số nữ ứng viên, thì quá trình này đòi hỏi sự đồng thuận của 164 thành viên WTO. Làm xáo trộn bức tranh hơn nữa là các liên minh thương mại từ châu Phi đến châu Á căng thẳng bởi ba năm chiến tranh thuế quan và tâm lý bảo hộ tăng cao bởi đại dịch Covid-19. Ví dụ như ứng viên Yoo Myung-hee của Hàn Quốc đã phải cố gắng để đảm bảo sự ủng hộ từ Nhật Bản, vừa là đối tác thương mại vừa là đối thủ của Hàn Quốc. Mối quan hệ thương mại xấu đi giữa hai cường quốc xuất khẩu đã đè nặng lên chiến dịch vận động ban đầu và vẫn là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc trong giai đoạn cuối của cuộc đua. EU đã đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình vòng trước của cuộc đua, khi khối 27 quốc gia chọn cả hai ứng viên Yoo và Okonjo-Iweala làm ứng cử viên ưu tiên cho chặng cuối cùng.

Kể từ khi danh sách cuối cùng đã được rút gọn xuống còn hai ứng viên vào đầu tháng này, cả bà Yoo và bà Okonjo-Iweala đã làm việc ở hậu trường để thu thập sự ủng hộ. Trong số các chiến lược thương lượng mà họ có thể đưa ra cho các quốc gia ủng hộ họ: việc làm cho công dân của họ với tư cách là một trong 4 Phó tổng giám đốc WTO. Bà Okonjo-Iweala, người từng hai lần giữ chức bộ trưởng tài chính Nigeria và một lần là ngoại trưởng, đã tự định vị mình là người ngoài cuộc - một người chưa bao giờ làm việc tại WTO hoặc dẫn đầu một cuộc đàm phán thương mại. Bà Okonjo-Iweala có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các nhóm bao gồm Liên minh châu Phi gồm 55 thành viên, Cộng đồng kinh tế của các quốc gia Tây Phi và Tổ chức các quốc gia châu Phi, Caribe và Thái Bình Dương. Nếu những ủng hộ đó được giữ vững, Okonjo-Iweala sẽ có phiếu bầu từ hầu hết lục địa châu Phi.

Trong khi đó, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer là người hoài nghi WTO, muốn nhìn thấy một ứng cử viên kỹ trị hơn như bà Yoo Myung-hee, Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc và một cựu chiến binh 25 năm qua đã giúp mở rộng mạng lưới thương mại của Hàn Quốc thông qua các hiệp định song phương với Trung Quốc, EU, Anh và Mỹ. Hiện nay, vẫn chưa rõ Trung Quốc ủng hộ ai vì không giống như EU, Bắc Kinh không công khai lựa chọn ưu tiên của mình.