Những nỗ lực của Tuyên Quang trong công tác xúc tiến thương mại, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm đã giúp mở rộng đầu ra cho hàng hóa của bà con dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.
Sau khi hợp nhất địa giới hành chính với Hà Giang, diện tích của tỉnh Tuyên Quang được mở rộng hơn, sở hữu nhiều ưu thế thiên nhiên hiếm có: Núi non hùng vĩ, sông suối hiền hòa, khí hậu đa dạng. Nhưng hơn hết, vùng đất này còn mang trong mình nguồn lực kinh tế bản địa đáng kể với những sản phẩm nông, lâm, thủy sản đặc trưng, cùng bản sắc văn hóa của hơn 30 dân tộc. Trong hành trình giúp bà con dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh tăng thu nhập, cải thiện sinh kế, giảm nghèo bền vững thì việc đưa sản phẩm địa phương ra thị trường, gia tăng giá trị và ổn định đầu ra cho người sản xuất xác định là nhiệm vụ trọng tâm của Tuyên Quang.
Từ đồi chè Shan tuyết cổ thụ, đến mật ong Bạc hà thơm lành hay cá đặc sản sông Gâm, Tuyên Quang có những “điểm cốt lõi” để phát triển chuỗi giá trị. Nhận thức rõ điều đó, tỉnh đã triển khai quyết liệt chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) nhằm chuyển đổi cách làm, từ sản xuất phân tán sang sản xuất theo chuỗi, gắn vùng nguyên liệu với chế biến và thương hiệu.
Chia sẻ về điều này, ông Lộc Kim Liễn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Tuyên Quang cho hay, tỉnh hiện có 454 sản phẩm OCOP được công nhận hạng từ ba sao trở lên, trong đó 24 sản phẩm đạt hạng bốn sao. Những sản phẩm này nhận được nhiều hỗ trợ cụ thể, trong đó: 36 sản phẩm được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, thiết kế bao bì, tem nguồn gốc; 19 hợp tác xã được hỗ trợ lãi suất tín dụng. Đây là những “liều thuốc” hữu hình cho doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ sản xuất vươn lên.
Quan trọng hơn, chương trình OCOP đã đổi thay tư duy sản xuất của người dân. Nhiều hợp tác xã, nhà sản xuất nhỏ nhận ra rằng, muốn bán được giá và bền vững, phải làm chuẩn quản lý số lô, kiểm soát chất lượng, hoàn thiện bao bì, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn. Nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp được hướng dẫn, chỉ dẫn cụ thể để xây dựng số lô, quản lý chất lượng, bảo đảm sản phẩm phù hợp sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh đó, nhu cầu mở rộng vùng nguyên liệu để đáp ứng thị trường cũng là vấn đề được quan tâm.
Ông Mạc Văn Minh, Giám đốc Hợp tác xã Dược liệu Nam dược Mạc Minh (Phường Hà Giang 1), bày tỏ, trong quá trình phát triển và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, hợp tác xã được hướng dẫn, chỉ dẫn cụ thể. Qua đó, hợp tác xã xây dựng số lô hợp lý, đảm bảo chất lượng hàng hoá, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ sức khoẻ của mọi người.
Sau sáp nhập, quy hoạch vùng nguyên liệu cho sản phẩm thế mạnh của Tuyên Quang được triển khai hợp lý hơn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư chế biến, tổ chức sản xuất đồng bộ. Những nhà máy chế biến, điểm sơ chế được dựng lên không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo công ăn việc làm địa phương. Đây là điều then chốt trong mục tiêu giảm nghèo bền vững, cải thiện sinh kế cho bà con dân tộc thiểu số trên địa bàn. Công việc ổn định tại chỗ khiến người dân, nhất là lao động nữ và lớp trẻ ở lại quê hương, phát triển kinh tế.
Ông Lộc Kim Liễn nhấn mạnh, trong bức tranh này, vai trò kết nối của cơ quan quản lý, đặc biệt là Sở Công Thương hiện rõ ở nhiều khâu, như: Xây dựng hệ thống điểm bán, giới thiệu sản phẩm tại địa phương; tổ chức, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hội chợ trong và ngoài nước; đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử như nongsan.buudien.vn, Shopee, Smart Tuyên Quang… Từ năm 2020 đến nay, Sở Công Thương Tuyên Quang đã hỗ trợ thành lập 17 điểm bán và giới thiệu sản phẩm, đồng thời tham gia hơn 20 chương trình xúc tiến thương mại, những cầu nối giúp sản phẩm vùng cao tiếp cận người tiêu dùng khắp cả nước và cả thị trường quốc tế tiềm năng.
“Trong thời gian tới, Sở Công Thương sẽ đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường và nâng cao chất lượng sản phẩm. Trọng tâm là đổi mới phương thức xúc tiến theo hướng hiện đại, chuyển đổi số, đẩy mạnh quảng bá thương hiệu thông qua các sàn thương mại điện tử, hội chợ, tuần hàng và hội nghị kết nối cung cầu.
Sở cũng sẽ hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mã, bao bì, đáp ứng thị hiếu trong và ngoài nước; đồng thời nâng cao năng lực xúc tiến, liên kết vùng, đưa sản phẩm chủ lực của tỉnh hướng tới xuất khẩu”, Phó Giám đốc Sở Công Thương Tuyên Quang thông tin.
Nỗ lực của Tuyên Quang trong quá trình đa dạng, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị cho các sản phẩm thế mạnh của địa phương có sự hỗ trợ không nhỏ từ Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương. Cục thường xuyên tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối giao thương trong và ngoài nước. Các chương trình này đã tạo cơ chế để địa phương, trong đó có Tuyên Quang tham gia, tận dụng không gian trưng bày, tiếp cận đối tác, ký kết đơn hàng xuất khẩu điều rất cần thiết cho những sản phẩm muốn vươn ra thị trường thế giới.
Ông Hoàng Minh Chiến, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương nhìn nhận, Tuyên Quang có thêm nhiều lợi thế về sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và chế biến nông sản. Tỉnh có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu đặc trưng rất phù hợp để phát triển các sản phẩm nông sản tiêu biểu, đặc sắc.
Thời gian qua, nhiều sản phẩm của tỉnh đã khẳng định được thương hiệu và uy tín trên thị trường trong nước và quốc tế. Có thể kể đến như chè Shan tuyết cổ thụ, sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP 5 sao quốc gia; cùng hàng trăm sản phẩm nông sản khác đạt chứng nhận 3 sao, 4 sao. Đây là tiềm năng rất lớn để địa phương tiếp tục phát triển sản xuất, mở rộng thị trường tiêu thụ.
“Có bột mới gột nên hồ”, đó là lời ông Lộc Kim Liễn chia sẻ bên lề một sự kiện xúc tiến thương mại, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm của tỉnh diễn ra gần đây. “Bột” là những sản phẩm thế mạnh của tỉnh, tuy nhiên, lãnh đạo Sở Công Thương tỉnh cũng nhấn mạnh sự nỗ lực của người dân địa phương trong liên kết sản xuất, đảm bảo nguồn cung đủ mạnh cho sản phẩm cũng là yếu tố quan trọng.
Và mô hình liên kết nuôi ong lấy mật hoa Bạc hà tại xã Lũng Phìn là một điển hình, bà Nguyễn Ánh Vân, Phó Giám đốc Công ty TNHH Trường Anh (xã Lũng Phìn), bày tỏ, để hỗ trợ bà con tận dụng tốt nhất mùa hoa Bạc hà, công ty cung cấp vốn ban đầu để người dân mua ong giống, hướng dẫn kỹ thuật và thu mua sản phẩm đầu ra với giá ổn định theo thị trường.
Hiệu quả đạt được khá khả quan, khi giúp nhiều hộ gia đình thoát nghèo thành công. “Trung bình mỗi hộ có thể nuôi 50 - 200 đàn ong, thu nhập hơn 200 triệu đồng/năm. Đây là con số thu nhập rất có ý nghĩa với bà con vùng cao. Quan trọng hơn, bà con có nghề tại chỗ, không phải đi xa làm thuê, giữ được rừng, giữ được quê”, bà Nguyễn Ánh Vân nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo đại diện Công ty Trường Anh, nhờ chương trình xúc tiến thương mại và sự hỗ trợ của ngành Công Thương, sản phẩm mật ong Bạc hà của công ty đã có mặt tại các đại lý lớn ở Tuyên Quang, Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; một phần được xuất sang Hồng Kông (Trung Quốc). “Chính nhờ kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, không pha trộn, bảo đảm độ chín tự nhiên, mật ong Trường Anh đã được người tiêu dùng tin tưởng”, bà Nguyễn Ánh Vân nói.
Cũng giúp bà con trên địa bàn tăng thu nhập, Công ty TNHH Thành Sơn (xã Vị Xuyên) lại có một cách làm khác. Bà Phạm Thị Minh Hải, Phó Giám đốc Công ty TNHH Thành Sơn, chia sẻ, cây chè Shan tuyết cổ thụ là báu vật của người Tuyên Quang. Thành Sơn đãtiên phong trong nghiên cứu, chế biến sâu chè Shan tuyết, phát triển dòng mỹ phẩm thiên nhiên từ tinh chất trà cổ thụ. Từ một loại trà truyền thống, doanh nghiệp đã tạo ra 24 sản phẩm làm đẹp, mở rộng sang thị trường thương mại điện tử, chiếm tới 75% doanh thu hiện nay. “Người tiêu dùng giờ không chỉ “uống trà để khỏe” mà còn “dùng trà để đẹp”. Mỗi sản phẩm là kết tinh giữa tri thức và thiên nhiên”, bà Phạm Thị Minh Hải nói thêm.
Mặc dù cả chính quyền và nhân dân tỉnh Tuyên Quang đã rất nỗ lực nhưng đặc thù sản xuất vùng cao thường manh mún, phụ thuộc thời tiết, năng lực chế biến còn hạn chế trong khi đó tiêu chuẩn tại thị trường quốc tế khắt khe. Việc quy hoạch vùng nguyên liệu, bảo đảm ổn định sản lượng là thách thức. Thêm nữa, để tiếp cận thị trường lớn, các chủ thể cần được hỗ trợ về chất lượng, bao bì, truy xuất nguồn gốc và kỹ năng xúc tiến thương mại số.
Giải pháp vì thế cần đồng bộ: Nhà nước và địa phương tiếp tục cơ chế ưu đãi, hỗ trợ tài chính; Sở Công Thương và các đơn vị liên quan tăng cường tập huấn, nâng cao năng lực quản trị cho hợp tác xã; doanh nghiệp chủ động đầu tư chế biến sâu, xây dựng thương hiệu; người dân giữ rừng, bảo vệ nguồn gốc. Khi mỗi mắt xích trong chuỗi cùng tiến, giá trị của sản phẩm sẽ tăng lên, thu nhập người dân ổn định hơn và câu chuyện giảm nghèo có nền tảng bền vững.
Nỗ lực xúc tiến đầu ra không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là trách nhiệm xã hội giúp đồng bào dân tộc thiểu số có sinh kế bền vững, giữ rừng, giữ văn hóa và an cư lạc nghiệp. Khi sản phẩm địa phương được nhìn nhận đúng giá trị, khi mỗi hợp tác xã, mỗi nông hộ có đầu ra ổn định, bài toán giảm nghèo sẽ đi từ lời hứa sang hiện thực và Tuyên Quang sẽ ngày càng gần hơn với một tương lai xanh, thịnh vượng cho mọi nhà.
