Từ hạt cà phê bé nhỏ đồng hành với bà con dân tộc Sơn La trong xoá đói giảm nghèo, hiện nay, thương hiệu cà phê Bích Thao – hạt cà phê Arabica Sơn La đã trở thành một trong những thương hiệu rạng danh thị trường thế giới.

Kết quả, sản phẩm cà phê lên men sâu của Hợp tác xã Cà phê Bích Thao Sơn La lọt tốp 10 tại Cuộc thi Golden Coffee Awards (IGCA) Việt Nam 2025. Đây là sự ghi nhận, đánh giá cao của Ban Giám khảo về chất lượng cà phê của HTX Cà phê Bích Thao Sơn La nói riêng và cà phê Sơn La nói chung.

Cà phê Bích Thao chính là một trong những niềm tự hào của cà phê Sơn La khi mặc dù chỉ là một hợp tác xã nhỏ bé, song cà phê mang thương hiệu Bích Thao đã và đang khẳng định thương hiệu hạt cà phê chất lượng trên đất Sơn La khi là sản phẩm tiêu biểu của cà phê tỉnh Sơn La và là sản phẩm đầu tiên của Sơn La được chứng nhận OCOP 5 sao quốc gia.

Khi nhắc đến cà phê Việt Nam, hầu hết chúng ta đều nghĩ đến Tây Nguyên. Không phải ai cũng biết loại cây này đã có mặt ở miền núi phía Bắc hơn một trăm năm nay và đang góp mặt không nhỏ vào bức tranh cà phê đặc sản của cả nước...

Bên cạnh đó, Sơn La là tỉnh trồng cà phê Arabica lớn thứ hai của Việt Nam. Cây cà phê “Sơn La” có nguồn gốc từ năm 1945 và được coi là cây giảm nghèo của bà con đồng bào dân tộc thiểu số. Từ đó, cây cà phê dần dần được phát triển, góp một phần giúp đồng bào dân tộc có thu nhập, từ bỏ lối sống du canh, du cư. Quy trình sản xuất cà phê tại đây đã đi vào đời sống và tập quán sinh hoạt của người dân địa phương.

Trải qua hơn 70 năm hình thành và phát triển, đến nay cà phê Sơn La trở thành một đặc sản của Sơn La và từng bước khẳng định vị trí vững chắc trên thị trường. Trong đó, HTX cà phê Bích Thao với nhiều sản phẩm được chứng nhận OCOP là một trong những sản phẩm được ưa chuộng hàng đầu.

Để nâng cao chất lượng hạt cà phê phục vụ cho sản xuất, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Xuân Thao - Giám đốc HTX Cà phê Bích Thao cho biết, năm 2017, ông Nguyễn Xuân Thao đã liên kết 11 hộ nông dân trồng cà phê của bản Hoàng Văn Thụ - xã Hủa La – TP Sơn La để thành lập HTX cà phê Bích Thao, quy mô 50ha cà phê. Ông Thao cùng với các thành viên đều là những người quen thuộc với cây cà phê nên HTX của họ đã nhanh chóng trở thành 1 trong 6 đơn vị được Sở Khoa học và Công nghệ cấp quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý cà phê Sơn La. Các sản phẩm của HTX đã được bảo hộ gồm cà phê bột, cà phê rang hạt và cà phê nhân.

"Trước đây, khi chưa thành lập HTX và chưa định hướng được việc phải sản xuất cà phê chất lượng cao, HTX cũng dễ rơi vào tình trạng được mùa mất giá hoặc được giá mất mùa vì không kiểm soát được sản xuất và tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm của người dân. Khi HTX được thành lập, cùng với liên kết chặt chẽ với người dân, HTX đã có được những hạt cà phê thực sự chất lượng" – ông Nguyễn Xuân Thao cho biết

Cũng trong năm 2017, HTX Cà phê Bích Thao đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ tái canh bằng cách cung cấp giống cà phê. Nhờ đó, dù Sơn La chỉ có hơn 30.000 ha diện tích cà phê Arabica, sản lượng chỉ bằng 5% tổng lượng cà phê cả nước nhưng diện tích cà phê Arabica hiện đứng đầu cả nước. Đây là giống cà phê đặc sản, được thế giới ưa chuộng và được bán với giá cao hơn cà phê Robusta. Đến nay, HTX đã trồng được 150 ha cà phê đặc sản.

Sở hữu được những hạt cà phê quý là chưa đủ, nhận thấy nhu cầu của thị trường thế giới là ưa chuộng các sản phẩm sạch, theo hướng hữu cơ, thay vì sản xuất cà phê theo tập quán thông thường, HTX đã định hướng sản xuất cà phê chất lượng cao theo hướng hữu cơ, tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm cà phê. Đồng thời áp dụng quy trình sản xuất cà phê hữu cơ theo chuỗi khép kín, đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP, UTZ để bảo đảm chất lượng sản phẩm cho người tiêu dùng.

Cây cà phê được chăm sóc bằng phân hữu cơ; quy trình thu hái, sơ chế được tuân thủ nghiêm ngặt để giữ được lượng đường tự nhiên và phẩm chất nội tại của hạt cà phê. Công đoạn tách vỏ không sử dụng nước như phương pháp truyền thống giúp giảm thiểu tác động tới môi trường.

“Trước kia ở Long An, chúng ta chỉ để ý đến Đức Hòa, Cần Giuộc tuy nhiên đến nay thị trường đã lan ra đến khu vực Bến Lức. Tại Bình Dương trước đây mọi người chỉ đầu tư ở Thủ Dầu Một, đến nay khu vực Dĩ An, Thuận An giá bán từ đầu năm đến nay đã tăng 15-20%, mặc dù giao dịch rất chậm. Thứ nhất là do nguồn cung rất ít, thứ hai là lượng tiền trong dân vẫn ưa thích đầu tư vào bất động sản thay vì sản xuất kinh doanh”, ông Quang phân tích thêm.

Cà phê được xác định là một trong những cây trồng quan trọng của tỉnh Sơn La. Theo ông Nguyễn Thành Công - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, để phát triển bền vững ngành cà phê, toàn tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển 25.000 ha, sản lượng cà phê nhân 40.000 tấn; thực hiện tái canh 9.800 ha; phát triển cà phê đặc sản 5.950 ha; phát triển vùng nguyên liệu cà phê đạt các tiêu chuẩn bền vững 18.000 ha. Đặc biệt, hình thành và phát triển 5 vùng cà phê ứng dụng công nghệ cao. Trong đó, mô hình của HTX cà phê Bích Thao là mô hình sản xuất cà phê thân thiện với môi trường được khuyến khích nhân rộng.

Trong xu hướng phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, Sở Công Thương tỉnh Sơn La cũng đã kết nối và đưa sản phẩm cà phê Bích Thao lên sàn thương mại điện tử Sơn La (www.sonla.sanviet.vn) cũng như các sàn thương mại điện tử lớn hiện nay. Từ đó, HTX cà phê Bích Thao bắt đầu tận dụng tốt các nền tảng thương mại điện tử để bứt phá mạnh mẽ, lan tỏa thương hiệu cà phê Sơn La đến người tiêu dùng rộng rãi.

Ông Nguyễn Thành Công chia sẻ thêm, để nâng cao năng suất, chất lượng cà phê, thích ứng với các quy định sản xuất không gây mất rừng của Liên minh Châu Âu, các sở, ngành, các huyện, thành phố tiếp tục đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động người dân áp dụng canh tác bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với đó, đẩy mạnh tái canh, cải tạo cà phê và đưa các bộ giống có năng suất, chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu vào sản xuất. Tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc, thu hái, chế biến, bảo quản theo chuỗi liên kết cà phê bền vững, an toàn, gắn với bảo vệ môi trường, góp phần giữ vững thương hiệu, tiến tới khẳng định vị thế cà phê Sơn La trên bản đồ cà phê thế giới.