| Phát triển bền vững, nâng cao giá trị cà phê Sơn La Longform | Xây dựng chuỗi liên kết, nâng cao giá trị cà phê Sơn La Cà phê Bích Thao - 'Lên sàn' để khẳng định thương hiệu |
 |
Từ hạt cà phê bé nhỏ đồng hành với bà con dân tộc Sơn La trong xoá đói giảm nghèo, hiện nay, thương hiệu cà phê Bích Thao – hạt cà phê Arabica Sơn La đã trở thành một trong những thương hiệu rạng danh thị trường thế giới. |
| |
| Mới đây, tại xã Hua La, Thành phố Sơn La, Ban Tổ chức cuộc thi Golden Coffee Awards (IGCA) 2025 tại Việt Nam trao giải tốp 10 cho Hợp tác xã Cà phê Bích Thao Sơn La. Golden Coffee Awards (IGCA) là cuộc thi trưng bày và đánh giá hạt cà phê, lần đầu tiên được tổ chức tại Hàn Quốc vào năm 2012. Năm nay, cuộc thi được tổ chức tại K-Coffee College Hà Nội, Việt Nam. Đây là sự kiện quy tụ các quán cà phê và nhà rang xay đến từ Hàn Quốc, Việt Nam và Trung Quốc nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của văn hóa cà phê trong một thị trường đầy tính cạnh tranh. Tham gia cuộc thi năm nay, Ban Tổ chức nhận được 109 mẫu cà phê của các đơn vị đến từ Việt Nam, Hàn Quốc và Trung Quốc. Trong đó, tỉnh Sơn La có nhiều đơn vị tham gia, riêng Hợp tác xã Cà phê Bích Thao Sơn La đã gửi 4 mẫu cà phê, gồm: Hạt cà phê lên men tự nhiên và lên men sâu, hạt cà phê honey (cà phê mật ong) và hạt cà phê chế biến theo phương pháp truyền thống. Đây là những sản phẩm cà phê giống Arabica, THA1, được trồng và chăm sóc theo quy trình VietGAP, hữu cơ. |
 |
| Kết quả, sản phẩm cà phê lên men sâu của Hợp tác xã Cà phê Bích Thao Sơn La lọt tốp 10 tại Cuộc thi Golden Coffee Awards (IGCA) Việt Nam 2025. Đây là sự ghi nhận, đánh giá cao của Ban Giám khảo về chất lượng cà phê của HTX Cà phê Bích Thao Sơn La nói riêng và cà phê Sơn La nói chung. Cà phê Bích Thao chính là một trong những niềm tự hào của cà phê Sơn La khi mặc dù chỉ là một hợp tác xã nhỏ bé, song cà phê mang thương hiệu Bích Thao đã và đang khẳng định thương hiệu hạt cà phê chất lượng trên đất Sơn La khi là sản phẩm tiêu biểu của cà phê tỉnh Sơn La và là sản phẩm đầu tiên của Sơn La được chứng nhận OCOP 5 sao quốc gia. Khi nhắc đến cà phê Việt Nam, hầu hết chúng ta đều nghĩ đến Tây Nguyên. Không phải ai cũng biết loại cây này đã có mặt ở miền núi phía Bắc hơn một trăm năm nay và đang góp mặt không nhỏ vào bức tranh cà phê đặc sản của cả nước... Bên cạnh đó, Sơn La là tỉnh trồng cà phê Arabica lớn thứ hai của Việt Nam. Cây cà phê “Sơn La” có nguồn gốc từ năm 1945 và được coi là cây giảm nghèo của bà con đồng bào dân tộc thiểu số. Từ đó, cây cà phê dần dần được phát triển, góp một phần giúp đồng bào dân tộc có thu nhập, từ bỏ lối sống du canh, du cư. Quy trình sản xuất cà phê tại đây đã đi vào đời sống và tập quán sinh hoạt của người dân địa phương. Trải qua hơn 70 năm hình thành và phát triển, đến nay cà phê Sơn La trở thành một đặc sản của Sơn La và từng bước khẳng định vị trí vững chắc trên thị trường. Trong đó, HTX cà phê Bích Thao với nhiều sản phẩm được chứng nhận OCOP là một trong những sản phẩm được ưa chuộng hàng đầu. |
| |
| Điểm đặc biệt của cà phê Sơn La chính là chủ yếu là cà phê Arabica – lượng cà phê đặc sản, giá trị cao chỉ chiếm khoảng 5% cà phê của cả nước. Cà phê Arabica Sơn La được trồng trên các sườn dốc dưới chân dãy núi thấp hoặc trên các triền đồi, với độ cao từ 900m đến 1.200m so với mực nước biển. Chính điều này tạo lên hương vị cà phê Arabica đặc trưng của hoa quả, thảo mộc, vị chua thanh xen lẫn với vị đắng nhẹ, cùng vị ngọt hậu kéo dài êm ái. Cà phê sau khi pha chế có màu nâu cánh gián, trong trẻo, đẹp mắt, được thị trường thế giới ưa chuộng. Đến nay, với diện tích trên 20.000 ha, trong đó khoảng 19.300 ha cà-phê Arabica, Sơn La hiện là địa phương có diện tích cà phê Arabica lớn của cả nước, sản lượng hằng năm đạt khoảng 350.000 tấn quả tươi. |
 |
| Để nâng cao chất lượng hạt cà phê phục vụ cho sản xuất, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Xuân Thao - Giám đốc HTX Cà phê Bích Thao cho biết, năm 2017, ông Nguyễn Xuân Thao đã liên kết 11 hộ nông dân trồng cà phê của bản Hoàng Văn Thụ - xã Hủa La – TP Sơn La để thành lập HTX cà phê Bích Thao, quy mô 50ha cà phê. Ông Thao cùng với các thành viên đều là những người quen thuộc với cây cà phê nên HTX của họ đã nhanh chóng trở thành 1 trong 6 đơn vị được Sở Khoa học và Công nghệ cấp quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý cà phê Sơn La. Các sản phẩm của HTX đã được bảo hộ gồm cà phê bột, cà phê rang hạt và cà phê nhân. "Trước đây, khi chưa thành lập HTX và chưa định hướng được việc phải sản xuất cà phê chất lượng cao, HTX cũng dễ rơi vào tình trạng được mùa mất giá hoặc được giá mất mùa vì không kiểm soát được sản xuất và tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm của người dân. Khi HTX được thành lập, cùng với liên kết chặt chẽ với người dân, HTX đã có được những hạt cà phê thực sự chất lượng" – ông Nguyễn Xuân Thao cho biết |
 |
| Cũng trong năm 2017, HTX Cà phê Bích Thao đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ tái canh bằng cách cung cấp giống cà phê. Nhờ đó, dù Sơn La chỉ có hơn 30.000 ha diện tích cà phê Arabica, sản lượng chỉ bằng 5% tổng lượng cà phê cả nước nhưng diện tích cà phê Arabica hiện đứng đầu cả nước. Đây là giống cà phê đặc sản, được thế giới ưa chuộng và được bán với giá cao hơn cà phê Robusta. Đến nay, HTX đã trồng được 150 ha cà phê đặc sản. Sở hữu được những hạt cà phê quý là chưa đủ, nhận thấy nhu cầu của thị trường thế giới là ưa chuộng các sản phẩm sạch, theo hướng hữu cơ, thay vì sản xuất cà phê theo tập quán thông thường, HTX đã định hướng sản xuất cà phê chất lượng cao theo hướng hữu cơ, tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm cà phê. Đồng thời áp dụng quy trình sản xuất cà phê hữu cơ theo chuỗi khép kín, đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP, UTZ để bảo đảm chất lượng sản phẩm cho người tiêu dùng. Cây cà phê được chăm sóc bằng phân hữu cơ; quy trình thu hái, sơ chế được tuân thủ nghiêm ngặt để giữ được lượng đường tự nhiên và phẩm chất nội tại của hạt cà phê. Công đoạn tách vỏ không sử dụng nước như phương pháp truyền thống giúp giảm thiểu tác động tới môi trường. |
| |
| Chia sẻ về hành trình đưa sản phẩm cà phê xuất ngoại, ông Nguyễn Xuân Thao cho rằng, về tiêu chuẩn xuất khẩu, văn hoá cà phê theo từng nước là khác nhau chứ không phải cứ là cà phê thì sẽ xuất khẩu được. Do đó, HTX Cà phê Bích Thao đã chủ động tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, tìm hiểu để nắm được các tiêu chuẩn của từng thị trường khác nhau. Ví dụ xuất khẩu đi Đức phải theo quy trình, tiêu chuẩn của Đức; xuất khẩu đi Mỹ hay Nhật thì phải theo quy trình, tiêu chuẩn của Mỹ, Nhật… Từ đó, HTX đã xây dựng 54 khu sơ chế lên men cà phê, xuất đi nước nào thì lên men theo tiêu chuẩn nước đó. Đặc biệt, để có được những sản phẩm cà phê chất lượng tốt nhất, được thị trường nước ngoài ưa chuộng, từ năm 2018, HTX đã mời các chuyên gia nước ngoài về tập huấn cho thành viên HTX. Đồng thời đón đầu phương pháp chế biến cà phê mật ong không sử dụng nước, vỏ làm trà xuất khẩu, giá trị cao hơn, thân thiện với môi trường. Hướng đi này giúp HTX đã, đang và sẽ tiếp tục có những sản phẩm chất lượng cao, như: Cà phê bột nguyên chất, trà quả cà phê… phục vụ thị trường trong nước. Ở thị trường nội địa, để đa dạng hoá sản phẩm phục vụ thị trường, năm 2023, HTX Cà phê Bích Thao đã nghiên cứu và sản xuất thành công sản phẩm cà phê hòa tan sấy thăng hoa. Nguyên liệu đầu vào là các quả cà phê chín không lẫn quả xanh, chế biến thành cà phê Honey; được chiết xuất thành nước đựng trong khay inox, sau đó cho vào máy sấy ở nhiệt độ âm 45 độ C để tách nước và còn lại tinh bột cà phê. Mỗi mẻ cà phê hòa tan sấy thăng hoa mất 30 tiếng; 40 kg cà phê bột nguyên chất chiết xuất và sấy được 2 kg tinh chất cà phê hòa tan thăng hoa. Điểm đặc biệt của sản phẩm cà phê sấy thăng hoa là vẫn giữ được 97-98% hương vị của cà phê nguyên chất; không có chất phụ gia và chất bảo quản; thời hạn sử dụng lâu hơn; màu sắc của cà phê đẹp; các chất dinh dưỡng và dược chất của sản phẩm không bị hao hụt. Sản phẩm cà phê hòa tan sấy thăng hoa đáp ứng thị hiếu của khách hàng, đặc biệt là khách hàng công sở khi muốn thưởng thức ly cà phê nguyên chất Arabica Sơn La nhưng không có thời gian pha cà phê phin. Đồng thời cũng giúp đa dạng hoá sản phẩm, nâng cao giá trị sản phẩm cà phê của Việt Nam. |
 |
| “Trước kia ở Long An, chúng ta chỉ để ý đến Đức Hòa, Cần Giuộc tuy nhiên đến nay thị trường đã lan ra đến khu vực Bến Lức. Tại Bình Dương trước đây mọi người chỉ đầu tư ở Thủ Dầu Một, đến nay khu vực Dĩ An, Thuận An giá bán từ đầu năm đến nay đã tăng 15-20%, mặc dù giao dịch rất chậm. Thứ nhất là do nguồn cung rất ít, thứ hai là lượng tiền trong dân vẫn ưa thích đầu tư vào bất động sản thay vì sản xuất kinh doanh”, ông Quang phân tích thêm. |
| |
| Cà phê được xác định là một trong những cây trồng quan trọng của tỉnh Sơn La. Theo ông Nguyễn Thành Công - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, để phát triển bền vững ngành cà phê, toàn tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển 25.000 ha, sản lượng cà phê nhân 40.000 tấn; thực hiện tái canh 9.800 ha; phát triển cà phê đặc sản 5.950 ha; phát triển vùng nguyên liệu cà phê đạt các tiêu chuẩn bền vững 18.000 ha. Đặc biệt, hình thành và phát triển 5 vùng cà phê ứng dụng công nghệ cao. Trong đó, mô hình của HTX cà phê Bích Thao là mô hình sản xuất cà phê thân thiện với môi trường được khuyến khích nhân rộng. |
 |
| Trong xu hướng phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, Sở Công Thương tỉnh Sơn La cũng đã kết nối và đưa sản phẩm cà phê Bích Thao lên sàn thương mại điện tử Sơn La (www.sonla.sanviet.vn) cũng như các sàn thương mại điện tử lớn hiện nay. Từ đó, HTX cà phê Bích Thao bắt đầu tận dụng tốt các nền tảng thương mại điện tử để bứt phá mạnh mẽ, lan tỏa thương hiệu cà phê Sơn La đến người tiêu dùng rộng rãi. Ông Nguyễn Thành Công chia sẻ thêm, để nâng cao năng suất, chất lượng cà phê, thích ứng với các quy định sản xuất không gây mất rừng của Liên minh Châu Âu, các sở, ngành, các huyện, thành phố tiếp tục đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động người dân áp dụng canh tác bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với đó, đẩy mạnh tái canh, cải tạo cà phê và đưa các bộ giống có năng suất, chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu vào sản xuất. Tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc, thu hái, chế biến, bảo quản theo chuỗi liên kết cà phê bền vững, an toàn, gắn với bảo vệ môi trường, góp phần giữ vững thương hiệu, tiến tới khẳng định vị thế cà phê Sơn La trên bản đồ cà phê thế giới. |
| Phương Lan - Ngọc Lan Đồ họa: Minh Hồng Ảnh: HTX Cà phê Bích Thao, TTXVN, VGP |
