“Quốc bảo” sâm Ngọc Linh thường được biết đến là sản phẩm của Kon Tum hoặc Quảng Nam, nay đã vươn mình phát triển ở Sơn La và mang lại giá trị không nhỏ.

--------

Tinh hoa từ đất lành: Kỳ tích sâm Ngọc Linh trên đất Sơn La

Câu chuyện trồng thành công cây sâm Ngọc Linh ở Sơn La, đặc biệt là gieo trồng được bằng hạt đang là chủ đề bàn thảo của nhiều người. Bởi khi nhắc tới cây sâm Ngọc Linh, nó như một sản vật xa xỉ và quá cao xa với nhiều người khi mà giá trị kinh tế của mỗi kg loại dược liệu này khá lớn, không phải ai cũng dám bỏ tiền ra để mua về dùng hoặc đầu tư tiền của để trồng ở những vùng đất chưa từng có ai thử nghiệm.

Ấy thế nhưng đỉnh Sam Ta, xã Chiềng Chung, huyện Mai Sơn, có khí hậu mát lạnh với tầng thực vật phong phú đang là nơi sinh trưởng lý tưởng của dòng dược liệu quý sâm Ngọc Linh.

Được đưa vào trồng thử nghiệm trong vài năm trở lại đây, cây dược liệu quý này đã và đang cho thấy những tín hiệu của sự sống và sinh trưởng mạnh mẽ, khác hơn khi được trồng thử nghiệm ở những vùng miền khác trên cả nước. Thảm thực vật phong phú và tầng đất màu mỡ là điều kiện để sâm Ngọc Linh phát triển được ở Sơn La.

Ông Nguyễn Chí Long, Giám đốc Công ty TNHH MTV đầu tư xây dựng Thành Long (thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La) tâm sự, năm 2005, tôi làm khoáng sản ở Phước Thành (Phước Sơn - Quảng Nam), thấy người dân bán sâm Ngọc Linh, tôi mua dùng thử thấy rất tốt. Trao đổi với mấy người bạn ở Quân đoàn 3 nơi tôi từng công tác, chiến đấu, các bạn ấy bảo cây này tốt lắm, ngày xưa nhiều cụ tham gia ở chiến trường B3 (đóng quân ở Tây Nguyên) được đồng bào đào cho ăn, sau đó các cụ toàn thọ 96 tuổi trở lên.

Thấy tác dụng của cây sâm này, ông Long đã mua cả tạ sâm mang về biếu người thân trong gia đình và một số người bạn thân thiết. Tuy nhiên, khi đó sâm giả nhiều nên tôi phải lọ mọ vào tận vườn tìm mua. “Về sau có công ty bạn xây dựng nhà máy Thuỷ điện Nam Trà My, theo chân mọi người tôi được mục sở thị cây sâm mọc trên núi Trà Linh. Một lần vào thăm nhà, thấy trồng nhiều sâm, tôi thắc mắc, không biết cây này có trồng được ở ngoài Bắc không? Từ đây, trong tôi bắt đầu ý định mang sâm Ngọc Linh ra trồng thử nghiệm ở Sơn La” - ông Long nhớ lại.

Ông Long chia sẻ thêm: Lúc đó nghĩ, tại sao vùng Sơn La có đầy đủ các yếu tố về khí hậu, độ cao… cho cây Sâm Ngọc Linh sinh trưởng mà lại bỏ phí đi như vậy. Thế là tôi đã quyết tâm học hỏi và mang về trồng ở Sơn La. Sau đó, nhiều năm liên tục tôi đã lang thang khắp các cánh rừng trồng sâm Ngọc Linh ở Quảng Nam. Sau này, lại tiếp tục ăn rừng, ngủ rừng khắp các cánh rừng già thuộc các xã vùng cao của Sơn La để trồng thử nghiệm từ hạt giống cho đến các cây giống từ 1 đến 3 năm tuổi...

Nhiều năm liên tục, những ai biết được kế hoạch trồng sâm Ngọc Linh của ông Long, ai nấy cũng đều lắc đầu cười và không tin loại cây dược liệu quý được coi là cây “quốc bảo” của Việt Nam lại có thể trồng được thành công trên vùng đất Sơn La, đặc biệt lại còn gieo trồng bằng hạt. Bởi để cây sâm Ngọc Linh sống được ở vùng đất Sơn La, ngoài việc đòi hỏi kỹ thuật, công chăm sóc thì vấn đề vốn đầu tư và thời gian cũng là câu chuyện đáng để nghĩ tới mà không phải ai cũng dám đầu tư.

Tiếp tục bỏ ngoài tai và chỉ cười trừ trước những lời khuyên can thực tâm của mọi người, suốt từ năm 2009, ông Nguyễn Chí Long đã mua hàng nghìn cây giống từ 1 đến 3 năm tuổi “lặng lẽ” mang lên các cánh rừng già của Sơn La trồng để có cơ sở đánh giá.

Những ngày lang thang, ăn ngủ khắp các cánh rừng để trồng thử cây giống từ huyện biên giới Sông Mã, Sốp Cộp hay vùng cao Bắc Yên, Thuận Châu..., cuối cùng ông Nguyễn Chí Long đã dừng chân ở bản vùng cao Sam Ta của huyện Mai Sơn để thử sức với cây sâm Ngọc Linh khi gieo trồng thành công bằng hạt giống với tỷ lệ hạt nảy mầm và phát triển tốt đạt trên 90%.

Tuy nhiên, lúc này Công ty Thành Long lại gặp một số khó khăn, thách thức mới. Theo ông Long, vấn đề an ninh đối với cây sâm là rất khó khăn, do cây giá trị kinh tế cao nên dễ bị trộm. Rồi khó khăn về vốn, ông phải đi vay tiền bạn bè, vay ngân hàng để đầu tư vào dự án. Đặc biệt, khi thực hiện dự án đã không nhận được sự đồng thuận của người dân bản địa, do khi đó họ chưa hiểu về giá trị của cây sâm Ngọc Linh. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, cùng với việc thường xuyên giải thích cho người dân hiểu và sau đó là thuê chính người dân địa phương trông coi, đến nay dự án trồng sâm đã thành công nên được bà con tin tưởng.

Hướng tới sản phẩm OCOP 5 sao

Hiện nay, công ty có khoảng 4 vạn cây sâm ở nhiều năm tuổi và khoảng 5 vạn cây sâm giống. Cùng với sâm Ngọc Linh tươi, Công ty Thành Long còn cho ra đời cao sâm Ngọc Linh và rượu sâm Ngọc Linh. Đây đều là các sản phẩm OCOP 4 sao và đang trên hành trình xin cấp phép là sản phẩm OCOP 5 sao của tỉnh.

Ông Nguyễn Chí Long chia sẻ, sâm Ngọc Linh vốn nằm trong danh sách những đại bổ dưỡng của tự nhiên nên nó không hề có giá rẻ. Nhưng không có giá rẻ thì chỉ có người nhiều tiền mới có thể mua được. Qua theo dõi danh sách khách hàng hiện nay, tôi thấy, người có tiền thì một lúc có thể mua tới cả trăm triệu đồng từ những sản phẩm Sâm Ngọc Linh.

“Nhưng tôi đang trăn trở bởi những khách hàng nghèo vẫn còn rất ít. Mà mong muốn của tôi là làm sao để nhiều người, kể cả người không có nhiều tiền cũng có thể được sử dụng những sản phẩm bổ dưỡng này. Chính vì thế, tôi phải chia các sản phẩm ra thành nhiều trọng lượng khác nhau, nhiều sản phẩm khác nhau để mọi người đều có thể mua và sử dụng những bổ dưỡng của đất trời cho mình và người thân. Bất cứ là ai, ở xa hay ở gần, cứ alo cho chúng tôi là sản phẩm sẽ đến tận tay, đảm bảo chất lượng như mong muốn” – ông Nguyễn Chí Long nhấn mạnh.

Bằng sự quyết tâm và tấm lòng thơm thảo của người con Sơn La, đến nay, sâm Ngọc Linh đã nảy mầm và vươn lên phát triển trên mảnh đất Sơn La nghèo khó. Tin rằng, với tấm lòng ấy, rồi đây, các sản phẩm quý kết tinh từ đất trời Sơn La sẽ đến được nhiều hơn với người dân khắp đất nước, để ngày càng nhiều người được hưởng những tinh hoa quý giá từ đất lành.