Bát Tràng - ngôi làng cổ ven tả ngạn sông Hồng, cách trung tâm Hà Nội hơn 10 km đã hơn 500 năm miệt mài bên lửa lò nung đất. Truyền thống ấy không chỉ là nghề, mà còn là linh hồn, là di sản sống. Giữa làng nghề gốm đã vang danh trong nước và quốc tế, Hợp tác xã Sản xuất Kinh doanh Gốm sứ Tân Thịnh với sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia đang viết tiếp chương mới cho tinh thần gốm Bát Tràng: giao thoa giữa quá khứ và hiện đại, giữa truyền thống và đổi mới.
Nghệ nhân Trần Đức Tân - Giám đốc HTX Gốm Tân Thịnh là người con sinh ra, lớn lên trong lòng làng gốm, mang trọn trong mình tình yêu mãnh liệt với đất, nước, lửa - ba yếu tố tạo nên linh hồn của gốm Bát Tràng. Không đi theo con đường sao chép cũ kỹ, ông chọn cách làm gốm nghệ thuật mang hơi thở đương đại nhưng vẫn giữ hồn cốt truyền thống. “Chúng tôi không chỉ tạo ra sản phẩm để bán. Mỗi tác phẩm là một câu chuyện, là một tinh thần, là sự sống của làng gốm trong hình hài hôm nay”, nghệ nhân Trần Đức Tân chia sẻ.
Thật vậy, ở Việt Nam không thiếu những sản phẩm OCOP rực rỡ sắc màu, song gốm Bát Tràng vẫn mang trong mình một vị thế không dễ bị thay thế. Song, với gốm Tân Thịnh - sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, tầm vóc của sản phẩm này không đơn thuần nằm ở tinh tuý của nghệ nhân làm gốm, mà còn ở ước mơ đưa sản phẩm tinh hoa Việt Nam vươn tầm thế giới.
Chính vì thế, khi men suối ngọc - dòng men chủ đạo của Gốm Tân Thịnh ra đời, không ít người hoài nghi. Theo nghệ nhân, gốm Bát Tràng có những đặc trưng riêng, được cha ông đúc kết thành kinh nghiệm “Nhất dáng, nhì men, thứ ba lửa lò”. Và bộ gốm men suối ngọc là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất liệu gốm sứ truyền thống với công nghệ mạ kim hiện đại.
“Khi men suối ngọc lần đầu tiên được ra đời, chúng tôi nhận được rất nhiều phản hồi… thiếu tích cực. Thế nhưng, cứ đi mãi sẽ thành đường. Cả Hợp tác xã vẫn kiên trì với lựa chọn của mình. Với chúng tôi, Suối Ngọc mang trong mình 3 yếu tố cơ bản: Đất, Nước và Lửa, là biểu tượng cho mưa ngọt, gió lành; đồng thời hàm chứa trong mình tinh hoa ngàn năm của làng cổ”, nghệ nhân Trần Đức Tân chia sẻ.
Đặc biệt, trên mỗi sản phẩm, nghệ nhân thư pháp của làng gốm Bát Tràng đã chắp bút những câu danh ngôn, triết lý của cha ông để truyền tải cho thế hệ sau. Mỗi khách hàng sẽ tự lựa chọn những điều mà mình muốn viết lên sản phẩm gốm men Suối ngọc. Những tác phẩm thư pháp trên gốm đều do chính vợ của nghệ nhân, chị Nguyễn Thu Hằng chắp bút.
Khác với xưa kia, gốm Bát Tràng ngày nay đã có sự thay đổi về thị giác, mỹ ý và mỗi tác phẩm sẽ mang trong mình một câu chuyện riêng. Giống như một bức tranh hội họa hay bản nhạc, mỗi sản phẩm gốm cũng nên có cho mình một câu chuyện riêng, một ngôn ngữ riêng được thể hiện bằng màu sắc, hội họa. Sản phẩm OCOP của HTX Tân Thịnh được đặt tên là Suối Ngọc vì có 3 thứ trong gốm phải có là đất, nước và lửa. Suối Ngọc mang biểu tượng cho “mưa ngọt, gió lành”.
Trên lớp men ấy, thư pháp được chắp bút bởi nghệ nhân Nguyễn Thu Hằng - vợ nghệ nhân Trần Đức Tân với những câu danh ngôn, triết lý sống, lời chúc may mắn, tạo nên chiều sâu văn hoá. Bộ sản phẩm “Gốm men Suối Ngọc” không chỉ là vật phẩm nghệ thuật, mà còn là vật mang thông điệp văn hóa, tinh thần, nhân sinh. Với triết lý “mưa ngọt - gió lành”, sản phẩm kết nối âm dương ngũ hành, lan tỏa niềm tin về sự hài hòa và thịnh vượng.
Chính từ ý nghĩa đó, tác phẩm “Bộ sản phẩm gốm men suối ngọc” của nghệ nhân Trần Đức Tân cho người thưởng ngoạn cảm nhận về sự kết nối giữa quá khứ và tương lai, giữa truyền thống và hiện đại. Nó không chỉ mang lại giá trị vật chất cho cuộc sống mà còn mang lại giá trị tinh thần vô giá, hướng đến cái chân thiện mỹ, đem đến sự bình an, hạnh phúc và thành đạt. Chính câu chuyện này đã giúp sản phẩm gốm men Suối Ngọc được vinh danh OCOP 5 sao quốc gia.
Nghề làm gốm vốn không chỉ là kỹ thuật, nó là nghệ thuật đòi hỏi sự nghiêm cẩn, lắng nghe và cả thiền định. Để tạo nên một sản phẩm gốm đạt chuẩn OCOP 5 sao là cả một hành trình kỳ công: từ việc chọn đất, ngâm đất, luyện men, tạo dáng, vẽ hoa văn cho đến công đoạn nung lò, chỉ một sai lệch nhỏ cũng khiến cả mẻ gốm “đổ sông đổ bể”.
Nghệ nhân Trần Đức Tân thẳng thắn chia sẻ: “Gốm Bát Tràng nổi tiếng hàng trăm năm, nhưng người thợ vẫn phải rèn luyện mỗi ngày, vì cái đẹp không bao giờ cũ. Tạo hình thì có thể học, nhưng thổi hồn thì phải sống với nó”.
Hàng nghìn sản phẩm gốm nghệ thuật đã ra đời từ bàn tay ông và cộng sự: từ bình gốm vân đá, lọ hoa văn hoa cúc dây, đến Ngũ sắc Liên hoa hay Sen cổ với kỹ thuật men đục mờ, men kim sa… Mỗi dòng men, họa tiết đều mang hơi thở văn hóa Á Đông, nhưng được thể hiện bằng ngôn ngữ thị giác hiện đại.
Điểm đặc biệt là sự cập nhật không ngừng. HTX Tân Thịnh định kỳ 6-12 tháng ra mắt bộ sản phẩm mới, điều chỉnh theo xu hướng thẩm mỹ từng thị trường. Màu sắc, kích cỡ, hình dáng, thậm chí cả thư pháp đều được “may đo” theo vùng miền, văn hóa địa phương. Nhờ đó, sản phẩm của HTX không bị rơi vào lối mòn “truyền thống hóa”, mà luôn có sức sống riêng biệt.
Gốm Tân Thịnh không phải để chưng tủ. Nó là thứ có thể đi vào không gian sống, thành lọ hoa, bộ trà, vật phẩm phong thuỷ… Gốm được “làm mới” bằng câu chuyện, bằng tính cá nhân hoá, bằng việc khiến người dùng cảm thấy “có mình” trong sản phẩm. Đó chính là điều khiến sản phẩm gốm Suối Ngọc của HTX được trao danh hiệu OCOP 5 sao, không chỉ vì kỹ thuật, mà vì triết lý nhân văn và bản sắc thấm đẫm trong từng chi tiết.
Không dừng ở thị trường nội địa, HTX Tân Thịnh nuôi khát vọng mạnh mẽ: đưa tinh hoa Bát Tràng vươn ra thế giới. Họ đã từng bước làm được điều đó bằng tư duy hội nhập và ứng dụng công nghệ. Nhờ uy tín chất lượng, sản phẩm đã được vinh danh OCOP 5 sao. Đến nay, HTX Tân Thịnh tự hào đã trở thành đơn vị cung cấp đa dạng các sản phẩm gốm sứ theo hợp đồng quà tặng, tiêu dùng, các dự án lớn của khách sạn, nội, ngoại thất resort…
Trước hết là cơ cấu tổ chức sản xuất. Thay vì hoạt động riêng lẻ như các hộ truyền thống, HTX Tân Thịnh tập hợp các nghệ nhân lâu năm cùng hợp tác, cùng chia sẻ nguyên vật liệu, kỹ thuật, mẫu mã, đầu tư. Việc hoạt động dưới mô hình HTX giúp vừa giữ được tinh thần làng nghề, vừa bảo đảm năng lực sản xuất quy mô, chuyên nghiệp hoá để đáp ứng đơn hàng lớn, đồng bộ.
Tiếp đến là bước đột phá về xúc tiến thương mại. HTX không chỉ tham gia các hội chợ OCOP trong nước mà còn liên tục góp mặt ở triển lãm quốc tế: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Đài Loan, Thái Lan… Giao lưu, học hỏi, giới thiệu sản phẩm, và quan trọng nhất là hiểu được thị hiếu và tiêu chuẩn quốc tế để hoàn thiện sản phẩm trong từng chi tiết. Hàng năm, HTX cung ứng hàng chục nghìn sản phẩm, không chỉ theo đơn đặt hàng, mà còn cung cấp qua đại lý, cửa hàng nội địa, các sàn TMĐT trong nước và quốc tế như Shopee, Amazon, Alibaba…
Việc số hoá sản phẩm từ dán QR code truy xuất nguồn gốc, thiết kế 3D trên nền tảng số, đến việc livestream tương tác với khách hàng quốc tế đã đưa nghệ nhân và người dùng đến gần nhau hơn bao giờ hết. Người mua không còn chỉ “mua một món đồ”, mà đang tương tác với một hệ sinh thái văn hóa, được kể chuyện, hiểu và đồng cảm.
Với những giá trị ấy, Gốm Tân Thịnh không chỉ là sản phẩm thủ công mà là hình ảnh đại diện cho tinh thần sáng tạo, cho văn hoá Việt Nam hiện đại trong hình hài truyền thống.
Gốm Tân Thịnh với biểu tượng Suối Ngọc không đơn thuần là sản phẩm OCOP 5 sao. Đó là sự thăng hoa của truyền thống trong nhịp sống mới, là nơi hội tụ giữa bàn tay người thợ và khát vọng đất Việt, là sự tái sinh văn hoá qua mỗi làn men, nết chữ, màu lửa.
Từ ngọn lửa nung ở Bát Tràng, tinh thần ấy đã lan ra khắp không gian sống hiện đại, đi từ miền Bắc vào miền Nam, vươn sang châu Âu, châu Á. Đó là minh chứng rằng: một sản phẩm thủ công, nếu có linh hồn, có câu chuyện thì hoàn toàn có thể vươn tầm quốc tế.
Trong dòng chảy vội vã của thời đại, nơi công nghiệp hoá sản xuất đại trà đang lấn át giá trị thủ công, Gốm Tân Thịnh là một “chấm lặng” đầy tự hào. Bởi ở đó, người ta không chỉ mua một sản phẩm mà là mua về một triết lý sống, một cảm xúc văn hoá, và một phần hồn đất Việt.
Từ đôi bàn tay khéo léo của người thợ, những khối đất vô tri nơi ven sông Hồng đã hóa thân thành những tác phẩm gốm sống động, mang sắc men như ngọc, phảng phất triết lý phương Đông và hơi thở đương đại. Mỗi chiếc bình, mỗi dòng thư pháp trên nền men Suối Ngọc như chứa đựng một câu chuyện, một dấu ấn văn hóa được thổi vào bằng ngọn lửa nung cháy không chỉ trong lò, mà trong tim những nghệ nhân Tân Thịnh. Không chỉ là sản phẩm gốm, đó là những “sứ giả thầm lặng” mang tinh thần Việt đi muôn nơi, từ không gian sống của người Hà Nội đến phòng khách ở Paris, Tokyo, Seoul.
Trong dòng chảy số hóa và toàn cầu hóa, Gốm Tân Thịnh vẫn giữ được sắc riêng, không ồn ào, nhưng bền bỉ như chính lớp men lặng lẽ toả sáng sau bao giờ lửa đỏ. Đó là điều khiến sản phẩm OCOP này không chỉ đạt 5 sao trên giấy chứng nhận, mà còn đạt được vị thế trong lòng người - thứ xếp hạng không cần chấm điểm, chỉ cần chạm vào là nhớ mãi.
