Liên kết chuỗi, nâng tầm thương hiệu cà phê Lâm Đồng

Nhờ đó, hạt cà phê đạt chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc, tạo dựng niềm tin và vị thế mới trên thị trường trong nước và quốc tế.

Liên kết để đi xa: Nền tảng phát triển cà phê bền vững

Lâm Đồng hiện có hơn 170.000 ha cà phê, sản lượng hàng năm trên 500.000 tấn, trong đó phần lớn do đồng bào dân tộc thiểu số ở các khu vực vùng cao, vùng dân tộc thiểu số như Di Linh, Đam Rông, Bảo Lâm, Lạc Dương canh tác. Nếu trước đây, cà phê chủ yếu được bán thô, giá bấp bênh, thì nay nhờ mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, nhiều hộ trồng đã chuyển mình mạnh mẽ, trở thành mắt xích trong hệ sinh thái sản xuất hiện đại và bền vững.

Tại Di Linh - vùng đất được xem là “trái tim cà phê” của Lâm Đồng, các hợp tác xã (HTX) như HTX Cà phê Hòa Ninh, HTX Nông nghiệp Tân Nghĩa đã xây dựng vùng nguyên liệu hàng trăm hecta theo tiêu chuẩn 4C, UTZ, VietGAP, đồng thời đầu tư máy móc sơ chế ướt, nhà sấy, kho bảo quản và hệ thống truy xuất nguồn gốc QR. Việc đồng hành cùng doanh nghiệp chế biến và các nhà rang xay giúp sản phẩm của họ đạt giá cao hơn từ 10-15% so với cà phê thông thường.

Bà Ka Ly - xã Di Linh phấn khởi chia sẻ: “Trước kia chúng tôi chỉ biết hái rồi bán cho thương lái, nay được tập huấn kỹ thuật, ký hợp đồng thu mua ổn định, nên không còn lo đầu ra. Hạt cà phê làm ra được in tên vùng, có chứng nhận, ai cũng tự hào.”

Nhờ chuỗi liên kết, hơn 70% diện tích cà phê tại Di Linh đã được chuyển đổi sang canh tác bền vững, hướng tới mục tiêu xây dựng chỉ dẫn địa lý “Cà phê Di Linh - Lâm Đồng”. Đây là thương hiệu tập thể đại diện cho vùng nguyên liệu trọng điểm Tây Nguyên.

Không chỉ có các HTX, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn Lâm Đồng cũng đang đóng vai trò “nhạc trưởng” trong chuỗi giá trị cà phê. Tiêu biểu như Công ty TNHH Ê Đê Café tại Bảo Lộc - đơn vị tiên phong liên kết với hàng trăm hộ đồng bào Ê Đê, Mạ, K’Ho ở Di Linh và Lạc Dương để sản xuất cà phê hữu cơ, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu gắn với bản sắc dân tộc.

Theo ông Y Lu - Giám đốc công ty, mô hình “doanh nghiệp - nông dân - HTX” được triển khai trên hơn 200 ha, trong đó doanh nghiệp hỗ trợ giống, phân bón hữu cơ, kỹ thuật canh tác, thu mua sản phẩm với giá cao hơn thị trường 15-20%. Nhờ đó, thu nhập bình quân của hộ tham gia tăng lên 120-150 triệu đồng/ha/năm, gấp gần hai lần so với trước.

“Điều quan trọng nhất không phải chỉ là hạt cà phê ngon, mà là chúng tôi tạo được niềm tin và sự đồng hành. Khi người nông dân làm ra sản phẩm sạch, có chứng nhận và truy xuất nguồn gốc, họ có quyền tự hào và được hưởng đúng giá trị công sức bỏ ra,” ông Y Lu nói.

Hiện sản phẩm “Ê Đê Café” đã có mặt tại các chuỗi cửa hàng đặc sản và tham gia xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, góp phần lan tỏa hình ảnh hạt cà phê đồng bào Lâm Đồng ra thế giới.

Bên cạnh đó, HTX Nông nghiệp Cà phê Arabica LangBiang (xã Lạc Dương) cũng được xem là điển hình tiêu biểu. Với hơn 70 hộ nông dân người K’Ho tham gia, HTX này đã hợp tác cùng các chuyên gia Nhật Bản và doanh nghiệp chế biến để sản xuất dòng cà phê Arabica đặc sản, được các nhà rang xay đánh giá cao nhờ hương vị thanh, chua nhẹ và hậu ngọt đặc trưng của vùng LangBiang.

Hướng tới chỉ dẫn địa lý và thị trường quốc tế

Tháng 8/2024, Cục Sở hữu trí tuệ đã chính thức công nhận chỉ dẫn địa lý “Lâm Đồng” cho hai loại cà phê Arabica và Robusta, tạo cơ sở pháp lý để các vùng nguyên liệu xây dựng thương hiệu tập thể, bảo hộ thương hiệu và mở rộng xuất khẩu. Đây là “tấm hộ chiếu” giúp cà phê Lâm Đồng khẳng định vị thế trên bản đồ cà phê thế giới, đồng thời bảo vệ lợi ích cho người trồng, nhất là các hộ đồng bào dân tộc.

Trong thời gian tới, tỉnh Lâm Đồng định hướng phát triển mô hình chuỗi liên kết thông minh, kết hợp truy xuất nguồn gốc điện tử, chuyển đổi số trong nông nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm (cà phê hòa tan, cà phê rang xay đặc sản, sản phẩm quà tặng du lịch...). Song song đó, các chương trình khuyến nông, đào tạo kỹ thuật canh tác bền vững và xây dựng thương hiệu vùng được triển khai mạnh mẽ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành cà phê tỉnh nhà.

Từ mô hình liên kết chuỗi ở Di Linh, Bảo Lộc, Lạc Dương, có thể thấy rõ một thực tế: khi nông dân, HTX và doanh nghiệp đồng hành, hạt cà phê không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn giữ gìn được bản sắc văn hóa và sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Nếu trước kia, hạt cà phê của đồng bào chỉ dừng lại ở vai trò nguyên liệu thô, thì nay, nó đã trở thành sản phẩm có thương hiệu, có truy xuất nguồn gốc và có câu chuyện riêng để kể với thế giới. Trong hành trình đó, sự liên kết gắn bó, minh bạch, cùng có lợi chính là “chìa khóa vàng” mở ra tương lai bền vững cho vùng cà phê Lâm Đồng - thủ phủ xanh của Tây Nguyên.