Lịch sử hình thành, sáp nhập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Buổi đầu khai phá
Theo thông tin từ UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, từ năm 1698, Phủ Gia Định được thành lập gồm 2 huyện Tân Bình và Phước Long. Trong đó, tổng Phước An (thuộc huyện Phước Long) nay là tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và 1 phần Đồng Nai (Long Khánh, Xuân Lộc, Cẩm Mỹ...). Đảo Côn Lôn (Côn Đảo) lúc này thuộc Hà Tiên.
Sau 110 năm, vào năm 1808 thay đổi huyện thành phủ, tổng thành huyện. Khi đó, tổng Phước An thành huyện Phước An (thuộc phủ Phước Long), gồm 2 tổng Phước Hưng và An Phú.
| Bản đồ định hướng phát triển giao thông tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh: vigac.vn |
Đến năm 1819, đảo Côn Lôn chuyển về thuộc Cần Giờ (Gia Định); năm 1839 thuộc Vĩnh Long; đến năm 1861 lại trở về thuộc Hà Tiên; rồi năm 1882 thành lập quận Côn Đảo thuộc Nam Kỳ. Bên cạnh đó, năm 1937 cũng tách huyện Phước An và Long Thành để thành lập phủ Phước Tuy gồm 3 huyện Phước An, Long Thành, Long Khánh.
Năm 1862, huyện Phước An đổi thành hạt Thạnh Tra Bà Rịa; đến năm 1869 đổi thành Khu tham biện Bà Rịa. Năm 1885, thành lập TP. Vũng Tàu từ Khu tham biện.
Đến năm 1900, Khu tham biện đổi thành tỉnh Bà Rịa, rồi 5 năm sau (1905) nhập Vũng Tàu, tổng Cơ Trạch, Nhơn Xương (Bình Thuận) vào Bà Rịa. Đến năm 1929, lại tách ra thành lập tỉnh Vũng Tàu từ tổng Vũng Tàu, làng Sơn Long và quận Cần Giờ (Gia Định), sau đó hạ xuống cấp thành phố vào năm 1934.
Đến năm 1947, tái lập tỉnh Vũng Tàu, rồi đến 1956 thành lập tỉnh Phước Tuy từ 2 tỉnh Bà Rịa và Vũng Tàu với 6 quận (có quận Long Điền và Đất Đỏ), 8 tổng và 39 xã; đồng thời, thành lập tỉnh Côn Đảo. Từ năm 1958 trở đi, trải qua nhiều lần nhập, tách các quận, xã...
Từ năm 1975 đến nay
Năm 1975, thành lập tỉnh Đồng Nai từ các tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Phước Tuy, một phần Bình Tuy. Đến tháng 9/1976, lập huyện Côn Đảo thuộc TP. Hồ Chí Minh, nhưng đến tháng 1/1977 chuyển qua tỉnh Hậu Giang.
Đến năm 1979, thành lập đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo gồm thị xã Vũng Tàu, xã Long Sơn và huyện Côn Đảo.
Năm 1991, thành lập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu từ các huyện Châu Thành, Long Đất và Xuyên Mộc (tỉnh Đồng Nai) và đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo.
| Nhà Tròn Bà Rịa. Ảnh: UBND tỉnh BR-VT |
Năm 1994, giải thể huyện Châu Thành, rồi thành lập thị xã Bà Rịa, huyện Tân Thành, huyện Châu Đức; lập thị trấn Phú Mỹ trực thuộc huyện Tân Thành, thị trấn Ngãi Giao thuộc Châu Đức.
Năm 2003, giải thể huyện Long Đất, thành lập huyện Long Điền và huyện Đất Đỏ. Đến năm 2007, tiếp tục lập thị trấn Đất Đỏ và thị trấn Phước Hải trực thuộc huyện Đất Đỏ.
Năm 2012, thành lập TP. Bà Rịa vào ngày 22/8/2012. Đến năm 2018, thành lập thị xã Phú Mỹ trên cơ sở huyện Tân Thành; rồi tiếp tục trở thành TP. Phú Mỹ từ 1/3/2025.
Từ ngày 1/1/2025, sáp nhập 2 huyện Long Điền và Đất Đỏ thành huyện Long Đất; sáp nhập một số địa phương cấp xã theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành.
| Theo UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, tên gọi địa danh Bà Rịa được giải thích là xưa ở vùng đất này, có một người quê ở Bình Định vào vùng đất Mô Xoài khai hoang lập nghiệp. Để ghi nhớ công ơn này, người dân địa phương tôn thờ và lấy tên bà đặt cho vùng đất Bà Rịa ngày nay. |