Lạng Sơn: Kinh tế tập thể, hợp tác xã góp sức thay đổi diện mạo nông thôn thời kỳ hội nhập

Giải quyết việc làm cho trên 19 nghìn lao động

Thông tin về tình hình phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, tính từ đầu năm đến ngày 30/6/2024, số hợp tác xã (HTX) thành lập mới là 28 HTX, đạt 56% kế hoạch với số vốn đăng ký là 73,8 tỷ đồng; 3 HTX đang tạm ngừng hoạt động và có 2 HTX giải thể.

Phát triển kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Trạch, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn

Tổng số HTX toàn tỉnh có 512 HTX với tổng vốn đăng ký khoảng 1.106 tỷ đồng (trong đó có 80 HTX đang tạm ngừng hoạt động). Số thành viên tham gia HTX là 6.280 người; tổng số lao động thường xuyên là 8.556 người trong đó số lao động là thành viên hợp tác xã là 5.520 người.

Doanh thu bình quân HTX 6 tháng đạt 600 triệu đồng/HTX, thu nhập bình quân của thành viên, người lao động: 30 triệu đồng/người/6 tháng.

Về liên hiệp hợp tác xã, tính đến hết tháng 6/2024 trên địa bàn tỉnh có 3 liên hiệp hợp tác xã đăng ký hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, với 19 HTX tham gia là thành viên, vốn điều lệ 14,8 tỷ đồng. Tuy nhiên đến nay có 2/3 liên hiệp hợp tác xã đang ngừng hoạt động dự kiến sẽ thực hiện giải thể trong năm 2024.

Về tổ hợp tác (THT), tính đến hết tháng 6/2024 có 300 tổ hợp tác, trong đó số thành viên tham gia tổ hợp tác là 3.550 thành viên đồng thời là lao động thường xuyên trong tổ hợp tác. Doanh thu bình quân tổ hợp tác 6 tháng đạt: 320 triệu đồng/tổ hợp tác, thu nhập bình quân của thành viên, người lao động: 24 triệu đồng/người/6 tháng.

"Năm 2024, các HTX trên địa bàn tỉnh tiếp tục phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, một số HTX đã duy trì ổn định, hoạt động tương đối hiệu quả" - UBND tỉnh Lạng Sơn khẳng định.

Đến nay, trên địa bàn 200 xã, phường, thị trấn thuộc tỉnh Lạng Sơn: 5 phường đều có HTX, 13/14 thị trấn có HTX, 171/181 xã có HTX, 105/181 xã đã hoàn thành tiêu chí số 13 - tiêu chí về tổ chức sản xuất (xã có ít nhất 1 HTX, tổ hợp tác hoạt động hiệu quả), đạt 58% tổng số xã.

Các HTX đã thể hiện được vai trò quan trọng của mình trong xây dựng nông thôn mới góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn thời kỳ hội nhập, duy trì và gia tăng số xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu; tạo việc và giải quyết việc làm cho trên 19 nghìn lao động trên địa bàn (gồm cả lao động thường xuyên và lao động thời vụ), chủ yếu ở nông thôn; góp phần thực hiện các mục tiêu giảm nghèo, bảo vệ môi trường, xây dựng đời sống văn hóa, giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội và xây dựng nông thôn mới tại cơ sở.

Trong thời gian qua, tỉnh Lạng Sơn đã thực hiện kiện toàn Ban Chỉ đạo đổi mới phát triển doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể tỉnh, huyện để đảm bảo, kịp thởi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Cùng với đó, công tác tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới được tăng cường, triển khai thực hiện rộng khắp trong cán bộ, đảng viên và toàn thể Nhân dân.

Công tác phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh luôn được các cấp, các ngành triển khai thực hiện nghiêm túc, bằng nhiều giải pháp cụ thể, thiết thực nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh theo đúng tinh thần Nghị quyết Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII; Chương trình hành động số 71-CTr/TU; Kế hoạch số 115 /KH-UBND, Kế hoạch số 28/KH-UBND ngày 25/01/2024 của UBND tỉnh về triển khai thực hiện Kế hoạch số 115/KH-UBND.

Quy mô và số lượng các đơn vị kinh tế tập thể tăng lên, ngày càng xuất hiện nhiều hơn các đơn vị kinh tế tập thể có mô hình sản xuất, kinh doanh hiệu quả và có sự liên doanh, liên kết giữa người sản xuất với người tiêu thụ.

Đồng thời, số lượng và chất lượng hoạt động của các HTX, tổ hợp tác được tăng lên đáng kể, trong quá trình củng cố nâng chất lượng hoạt động các HTX cũ và thành lập mới đã được đẩy mạnh theo hướng tích cực, đa dạng hóa về ngành nghề và dịch vụ.

Với sự hỗ trợ của các sở, ngành những năm qua nhiều HTX đã áp dụng quy trình sản xuất VietGAP, nhằm nâng cao chất lượng, giá trị nông sản hàng hóa, xúc tiến thương mại, ký kết các hợp đồng tiêu thụ hàng hóa với các doanh nghiệp, từng bước xây dựng thương hiệu hàng hóa cho một số mặt hàng nông nghiệp chủ lực của tỉnh nhà.

Cân đối, bố trí nguồn vốn hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX

Tuy nhiên, UBND tỉnh Lạng Sơn cũng cho hay, các HTX trên địa bàn tỉnh chủ yếu được hình thành từ nhóm hộ gia đình, tự huy động đóng góp vốn, hoạt động sản xuất và kinh doanh chủ yếu trong lĩnh vực: trồng trọt, chăn nuôi, dịch vụ,... Đa số các HTX hoạt động với quy mô nhỏ lẻ, nên việc thực hiện liên doanh liên kết còn hạn chế.

Hợp tác xã Rau an toàn xã Tân Liên, huyện Cao Lộc, Lạng Sơn

Cơ sở vật chất của các HTX còn khó khăn, các HTX hoạt động cơ bản không có trụ sở riêng, tài sản chung (chỉ đặt biển Hợp tác xã tại nhà riêng của người đại diện HTX) do vậy việc huy động được vốn của thành viên thấp; chưa trích lập quỹ dự phòng, quỹ đầu tư phát triển... Do không có trụ sở và tài sản thế chấp nên việc tiếp cận nguồn vốn vay hỗ trợ lãi suất tín dụng rất khó khăn.

Các chính sách hỗ trợ HTX đã được quan tâm, triển khai thực hiện, nhưng số HTX được tiếp cận và hỗ trợ chưa nhiều, chủ yếu là hỗ trợ thành lập mới HTX và xúc tiến thương mại mở rộng thị trường.

Các nội dung chưa thực hiện được như: Về tiếp cận nguồn vốn vay hỗ trợ lãi suất tín dụng là do tài sản thế chấp của các HTX thấp, hoặc không có do vậy chưa đảm bảo các điều kiện thế chấp theo quy định; về đào tạo, đầu tư kết cấu hạ tầng và chế biến sản phẩm chưa thực hiện được là do thiếu vốn ngân sách nhà nước.

Năng lực cạnh tranh của HTX trên thị trường còn thấp, công tác quản trị của nhiều HTX còn hạn chế; hoạt động xúc tiến công nghệ, thương mại yếu, hiệu quả sản xuất kinh doanh của HTX còn thấp; công tác hạch toán kế toán và tài chính của HTX còn hạn chế và thiếu minh bạch.

Trước tình hình đó, UBND tỉnh Lạng Sơn kiến nghị, ngày 20/6/2023, Quốc hội thông qua Luật Hợp tác xã năm 2023, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024, vì vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần sớm tham mưu trình Chính phủ ban hành các văn bản dưới Luật quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hợp tác xã năm 2023 để làm cơ sở tổ chức triển khai thực hiện.

Các chính sách tại Quyết định số 1804/QĐ-TTg ngày 13/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã giai đoạn 2021 - 2025 cơ bản phù hợp với nhu cầu hỗ trợ cho kinh tế tập thể, HTX.

Song, nguồn lực bố trí cho phát triển kinh tế tập thể, HTX chưa tương ứng với mục tiêu đề ra và chưa phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Hiện nay nguồn vốn thực hiện chủ yếu sử dụng ngân sách địa phương và lồng ghép với các nguồn vốn khác nên rất khó triển khai thực hiện. Do đó, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính xem xét, báo cáo Thủ tướng Chính phủ cân đối, bố trí nguồn vốn riêng cho thực hiện hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX.

Bên cạnh đó, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục, hồ sơ hỗ trợ các nội dung thực hiện theo Đề án lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình hợp tác xã kiểu mới hiệu quả giai đoạn 2021 - 2025, để làm cơ sở cho các hợp tác xã tiếp cận các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, đặc biệt là về đào tạo nguồn nhân lực đối với thành viên, người lao động của kinh tế tập thể, HTX; đầu tư kết cấu hạ tầng và chế biến sản phẩm.

Ngoài ra, đề nghị Trung ương sớm ban hành văn bản hướng dẫn đối với những hợp tác xã ngừng hoạt động nhưng khó khăn trong giải thể (không đủ thành phần của Hội đồng giải thể và không đủ thành phần hồ sơ giải thể theo quy định tại Luật Hợp tác xã); ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về đào tạo đối với công chức, viên chức của các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế tập thể và thành viên, người lao động của kinh tế tập thể, HTX.