Kỳ vọng tạo đột phá cho xuất khẩu gạo thời gian tới

Bổ sung quy định về khuyến khích, hỗ trợ thương nhân tăng cường liên kết với người sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu

Cục Xuất nhập khẩu cho biết, thời gian qua, việc thực hiện Nghị định 109 về kinh doanh, XK gạo đã mang đến một số hiệu quả tích cực như định hướng thương nhân đầu tư lâu dài phục vụ XK gạo. Số lượng thương nhân tương đối ổn định khoảng 140; năng lực kho chứa, xay xát thóc được cải thiện rõ rệt. Sau khi Nghị định được ban hành, Bộ Công Thương đã ký 8 thỏa thuận về thương mại gạo với các nước. Tổng lượng gạo theo các thỏa thuận đạt 5,57 - 5,62% triệu tấn/năm. Gạo Việt Nam được XK thành công đến 150 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh XK gạo đang gặp nhiều khó khăn, những điều kiện trong Nghị định 109 như bắt buộc có kho chứa, cơ sở xay xát… đã không còn phù hợp. Nghị định cũng bộc lộ nhiều bất cập trong dự trữ lưu thông, hợp đồng XK gạo tập trung; quy định về giá sàn; công tác điều hành và trách nhiệm các bộ, ngành… Do đó, với 10 điểm thay đổi căn bản, Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 109 được kỳ vọng tạo thuận lợi, thông thoáng, giảm tối đa chi phí gia nhập thị trường của thương nhân.

Cụ thể, theo dự thảo sẽ không bắt buộc thương nhân kinh doanh XK gạo phải sở hữu kho chứa, cơ sở xay xát, chế biến thóc, gạo mà có thể thuê các cơ sở này để đáp ứng điều kiện kinh doanh. Không quy định quy mô kho chứa thóc, gạo, công suất cơ sở xay xát, chế biến, không bắt buộc phải có dây chuyền xay thóc; không hạn chế địa bàn đầu tư, chỉ quy định kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo phải đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Xây dựng cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho XK các mặt hàng có chất lượng, giá trị cao. Quy định mặt hàng hữu cơ, gạo đồ, gạo tăng cường vi chất dinh dưỡng được tự do XK, không hạn chế số lượng, không cần đáp ứng điều kiện kinh doanh, không cần cấp giấy chứng nhận.

Dự thảo cũng bãi bỏ thủ tục kiểm tra, xác nhận kho chứa, cơ sở xay xát, chế biến thóc, gạo của Sở Công Thương cấp tỉnh. Thương nhân sẽ tự kê khai thông tin, tự chịu trách nhiệm về đáp ứng điều kiện kinh doanh, cơ quan quản lý nhà nước thực hiện hậu kiểm. Bãi bỏ quy định bắt buộc thương nhân phải đăng ký hợp đồng XK gạo tại Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), quy định tiêu chí đăng ký hợp đồng XK gạo; bỏ quy định thương nhân phải có lượng gạo tồn kho tối thiểu tương đương 50% lượng gạo trong hợp đồng đã ký; bãi bỏ quy định giá sàn gạo XK và các quy định yêu cầu tuân thủ giá sàn XK trong giao dịch, ký kết hợp đồng. Quán triệt yêu cầu cải cách hành chính, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục cấp, cấp lại, điều chỉnh nội dung giấy chứng nhận, quy định cụ thể các phương thức thực hiện thủ tục hành chính để thương nhân lựa chọn thực hiện phù hợp.

Đồng thời, dự thảo cũng điều chỉnh giảm quy định lượng gạo dự trữ lưu thông từ 10% xuống còn 5% lượng gạo mà thương nhân đã XK trong 6 tháng trước đó. Bổ sung quy định về khuyến khích, hỗ trợ thương nhân tăng cường liên kết với người sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu, bảo đảm chất lượng gạo XK…; điều chỉnh bổ sung quy định cụ thể về chế độ báo cáo của thương nhân, các bộ, ngành và cơ quan hải quan để kịp thời có thông tin, số liệu phục vụ công tác điều hành XK nói chung...