Khu công nghiệp sinh thái: Hướng phát triển công nghiệp bền vững ở Việt Nam

KCN Hòa Khánh (Đà Nẵng) thí điểm thành công sáng kiến KCN sinh thái

Đến hết năm 2017, Việt Nam có 326 KCN, khu chế xuất (KCX). Không thể phủ nhận những đóng góp của các đơn vị này trong tăng trưởng kinh tế, tuy nhiên, hoạt động sản xuất công nghiệp tại các KCN, KCX hiện cũng đang gây ra nhiều thách thức đối với môi trường và sức khỏe con người. 13% KCN hiện nay đang hoạt động chưa có nhà máy xử lý nước thải, 18% chất thải công nghiệp là chất thải nguy hại. Phát thải bẩn đã gây ảnh hưởng lớn đến môi trường sống của cộng đồng dân cư khu vực quanh các KCN, KCX.

Nhằm tìm giải pháp khắc phục những tồn tại của KCN, KCX truyền thống, tìm hiểu tính khả khi của mô hình khu công nghiệp sinh thái, năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Dự án Triển khai sáng kiến KCN sinh thái hướng tới mô hình KCN bền vững tại Việt Nam. Dự án sử dụng nguồn vốn viện trợ không hoàn lại (hơn 4,5 triệu USD) do Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) hỗ trợ. Cục Kinh tế liên bang Thụy Sỹ (SECO) và Tổ chức phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) thực hiện trong thời gian 2015-2018.

Theo đó, 3 KCN của Ninh Bình, Đà Nẵng và Cần Thơ là đối tượng thí điểm mô hình KCN sinh thái. Tại đây, dưới sự hỗ trợ của các chuyên gia, các công ty sẽ phối hợp với nhau và phối hợp với cộng đồng địa phương nhằm giảm tác động không tích cực tới môi trường và giảm chi phí sản xuất.

72 doanh nghiệp tham gia dự án đã được hỗ trợ đổi mới công nghệ theo quy trình hoàn thiện như đánh giá về sử dụng hiệu quả năng lương, áp dụng sản xuất sạch hơn, được hỗ trợ tiếp cận vay vốn đổi mới công nghệ từ các nguồn vốn vay ưu đãi của các tổ chức tài chính cam kết tài trợ cho dự án… Các doanh nghiệp còn được hỗ trợ đào tạo, tăng cường năng lực vận hành và áp dụng công nghệ, đổi mới phương thức sản xuất. Dự án còn góp phần cải thiện hiệu quả tài nguyên thông qua việc giảm sử dụng nguyên liệu thô, nước và năng lượng. Đồng thời cải thiện môi trường ở khu vực dân cư lân cận thông qua việc giảm phác thải khí nhà kính.

Sau 3 năm thí điểm, 72 doanh nghiệp tham gia dự án đã tiết kiệm được 72 tỷ đồng nhờ tiết giảm được lượng chất thải ra môi trường cũng như tận dụng hiệu quả tài nguyên để sản xuất sạch hơn và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Riêng tại KCN Hòa Khánh (Đà Nẵng), theo đánh giá sơ bộ về kết quả thí điểm, 8/8 công ty tham gia thí điểm chuyển đổi đã tiết kiệm được năng lượng điện từ 5-10%, nước tiết kiệm được 3-5%, giảm thải CO₂: 510,1 tấn/năm; COD: 95 kg/năm; Teq PCDD/F: 51,1 µg/năm. Các doanh nghiệp này đang thực hiện mô hình Cộng sinh công nghiệp với 6 giải pháp cộng sinh (nhiệt, nước, chất thải rắn). Các doanh nghiệp đã bước đầu thực hiện các bước của chu trình những thứ thải ra của doanh nghiệp này có thể làm nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp kia hoặc tận dụng nhiệt thừa, năng lượng thừa trong qua trình sản xuất của mình để chia sẻ cho doanh nghiệp liền kề.