Hiệu quả từ chính sách phát triển nhiên liệu sinh học của Ấn Độ

Ấn Độ là một trong những quốc gia điển hình thành công trong việc phát triển nhiên liệu sinh học, đặc biệt là ethanol, khi vừa hỗ trợ nông dân, vừa đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Với mục tiêu xăng sinh học E20 hoàn thành sớm hơn 5 năm, Ấn Độ đã chứng minh hiệu quả của những chính sách đồng bộ và quyết liệt.

Từ câu chuyện này, Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách, tạo động lực phát triển bền vững cho cả nông nghiệp lẫn ngành năng lượng.

Bước tiến của Ấn Độ với mục tiêu E20

Theo ông Muhammad Iqbal, Giám đốc Marketing Khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Công ty Novonesis (Ấn Độ), tháng 7/2025, Ấn Độ đã tuyên bố hoàn thành mục tiêu xăng sinh học E20, sớm 5 năm so với kế hoạch.

Theo ông Iqbal, vào tháng 6/2018, Ấn Độ chính thức tái khởi động Chính sách quốc gia về nhiên liệu sinh học, đặt mục tiêu nâng tỷ lệ pha trộn ethanol trong xăng lên 20% (E20) vào năm 2030. Thế nhưng, chỉ trong vòng 8 năm, quốc gia này đã đạt thành công ngoạn mục.

Động lực chính của chính sách ethanol tại Ấn Độ là hỗ trợ nông dân. Quốc gia này có tới 65% dân số làm nông nghiệp, trong đó 86% là nông hộ nhỏ với diện tích đất canh tác dưới 1 ha. Thực trạng dư thừa đường và gạo nhiều năm khiến giá nông sản giảm sâu, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người trồng trọt. Chính sách bắt buộc pha trộn ethanol ra đời nhằm ổn định đầu ra nông sản và cải thiện thu nhập cho nông hộ.

Việc tận dụng mía, gạo dư thừa hoặc sắp hỏng, cùng với ngô, để sản xuất ethanol đã mang lại giải pháp kép: Vừa giải quyết tồn kho, vừa gia tăng giá trị nông sản. Cùng với đó, Ấn Độ vốn là quốc gia nhập khẩu dầu thô lớn thứ ba thế giới, phụ thuộc nhiều vào nguồn năng lượng từ bên ngoài. Bởi vậy, phát triển ethanol không chỉ là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để giảm nhập khẩu, tăng cường tự chủ năng lượng và hỗ trợ nông dân.

Để triển khai chính sách, Chính phủ Ấn Độ ban hành cơ chế định giá ethanol hấp dẫn, tính toán dựa trên giá thị trường nguyên liệu để đảm bảo lợi nhuận cho nhà sản xuất. Ethanol được miễn thuế và bán ngang giá với xăng truyền thống, trở thành lựa chọn đáng cân nhắc cho các công ty dầu khí. Đồng thời, Chương trình hỗ trợ lãi suất ra đời từ năm 2018 giúp giảm gánh nặng vốn vay, còn các hợp đồng mua hàng dài hạn bảo đảm đầu ra ổn định cho nhà đầu tư.

Nhờ chính sách quyết liệt, hơn 100 nhà máy ethanol mới được xây dựng, chủ yếu sử dụng ngũ cốc hoặc hỗn hợp nguyên liệu kép. Sản lượng ethanol phục vụ cho nhiên liệu tăng mạnh, chiếm tới 75% tổng sản lượng, thay thế dần ethanol cho công nghiệp và đồ uống.

Chỉ trong vòng 8 năm, tỷ lệ pha trộn ethanol từ dưới 5% (xăng E5) đã tăng lên 20% (xăng E20). Đây được xem là bước tiến vượt bậc, mang lại những lợi ích thiết thực. Nông dân được cải thiện thu nhập khi khoảng 4,5 tỷ USD được bơm thêm cho họ vào năm 2025. Giá ngô từ 16 INR/kg năm 2022-2023 đã tăng lên 26 INR/kg; giá mía và gạo cũng ổn định hơn. Song song với đó, từ năm 2014 đến tháng 7/2024, Ấn Độ đã tiết kiệm khoảng 16 tỷ USD nhờ tỷ lệ pha trộn ethanol liên tục tăng cao.

Tuy nhiên, quá trình thực thi không hề đơn giản. Ông Iqbal thừa nhận, Ấn Độ từng đối diện thách thức lớn trong việc truyền thông chính sách bắt buộc pha trộn ethanol 20% vào xăng khoáng. Ban đầu, người dân lo ngại động cơ hỏng hóc do hàm lượng cồn cao. Trước tình huống này, Ấn Độ chọn giải pháp tiếp cận đơn giản: tập trung duy nhất vào một loại xăng sinh học để tránh nhầm lẫn, đồng thời đưa ra lộ trình chuyển đổi dần từ xăng E10 sang E20.

Bộ Dầu mỏ và Khí đốt Tự nhiên Ấn Độ công bố kết quả nghiên cứu, khẳng định chưa ghi nhận trường hợp nào động cơ hư hỏng do sử dụng E20. Các thử nghiệm cũng cho thấy mức tiêu hao nhiên liệu chỉ giảm nhẹ ở xe tương thích, và có thể khắc phục bằng bảo dưỡng định kỳ. Quốc gia này còn triển khai các chương trình ưu đãi đổi xe cũ lấy xe tương thích E20, thúc đẩy người dân tham gia chuyển đổi nhanh chóng.

Hướng đi cho Việt Nam trong triển khai nhiên liệu sinh học

Từ kinh nghiệm Ấn Độ, ông Mohamed Iqbal cho rằng, đối với Việt Nam, trong thời gian tới, chính sách ethanol sinh học có thể song hành với mục tiêu phát triển nông nghiệp và nâng cao đời sống nông dân. Đây không chỉ là giải pháp năng lượng mà còn là công cụ ổn định đầu ra nông sản.

Để xây dựng ngành sản xuất ethanol vững mạnh, cần sự hỗ trợ đồng bộ từ Chính phủ. Các chính sách tín dụng, định giá, hợp đồng tiêu thụ dài hạn, miễn giảm thuế… đều phải được thiết kế để tạo niềm tin cho doanh nghiệp đầu tư. Song song với đó, cần tăng cường công tác truyền thông, tạo thuận lợi cho quá trình thực thi các chính sách về nhiên liệu sinh học ở quy mô lớn.

Từ thực tế của Ấn Độ, có thể thấy hiệu quả thực thi chính sách phụ thuộc không chỉ vào mục tiêu đúng mà còn ở cách thức triển khai. Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo và áp dụng những kinh nghiệm quý báu này.

Nhiên liệu sinh học ngày càng trở thành xu thế toàn cầu khi vừa góp phần giảm phụ thuộc vào dầu mỏ, vừa giúp giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy phát triển nông nghiệp. Để chính sách phát huy hiệu quả, cần có chiến lược đồng bộ, quyết tâm chính trị và sự chung tay từ cả Nhà nước, doanh nghiệp lẫn người dân.